|
THE STORY OF MY LIFE CHUYỆN ĐỜI TÔI
CHƯƠNG VII
Một hôm, cô bảo tôi ghim từ “cô gái” trên cái yếm dài của ḿnh và đứng trong tủ áo. Trên cái kệ, tôi sắp xếp những từ, “ở,” “trong,” “tủ-áo.” Không có ǵ làm tôi vui thích hơn tṛ chơi này. Cô giáo và tôi thường chơi nó một hơi, trong nhiều giờ. Thường khi, mọi thứ trong pḥng được sắp xếp thành những “câu,” tương ứng với những câu theo ngữ pháp. Từ những mẩu giấy in [chữ nổi], sang cuốn sách in nổi, chỉ có một bước. Tôi lấy cuốn “Sách đọc vỡ ḷng” [in nổi] và săn t́m những từ mà tôi biết; khi tôi t́m thấy chúng, tôi vui thích giống như khi chơi trốn t́m vậy. Tôi bắt đầu học đọc như thế. Về thời gian khi mà tôi bắt đầu đọc những câu chuyện mạch lạc, tôi sẽ nói sau. Trong một thời gian dài, tôi không có bài học “chính quy” nào. Ngay cả khi tôi học nghiêm túc nhất, th́ nó cũng có vẻ như chơi hơn là làm việc. Mọi thứ mà cô Sullivan dạy tôi, cô minh họa bằng một câu chuyện hấp dẫn hoặc một bài thơ. Bất cứ khi nào một cái ǵ đó làm tôi thích, cô thảo luận nó với tôi, như thể chính cô cũng là một cô gái nhỏ. Cái mà nhiều đứa trẻ ngán ngẩm – như việc lê lết một cách vất vả qua ngữ pháp, những bài toán khó, và những định nghĩa rối rắm – th́ hôm nay, là một trong những kỷ niệm quư giá nhất của tôi. Tôi không thể giải thích cái mối đồng cảm kỳ lạ của cô Sullivan đối với những thú vui và mơ ước của tôi. Có lẽ, do cô đă tiếp xúc lâu dài với người mù. Thêm vào đó, cô có một năng lực tuyệt vời trong việc mô tả. Cô nhanh chóng lướt qua những chi tiết nhàm chán và không bao giờ cằn nhằn tôi với những câu hỏi, xem thử tôi có nhớ bài học ngày hôm kia hay không. Cô giới thiệu những kỹ thuật khô khan của khoa học từng chút một, làm cho mọi đề tài trở thành quá thực, đến nỗi tôi không thể không nhớ những ǵ mà cô dạy. Chúng tôi đọc và học ngoài trời, thích những khu rừng đầy nắng hơn học ở nhà. Tất cả những bài học đầu tiên của tôi, đều có hơi thở của những khu rừng – cái mùi dễ chịu của những lá thông, trộn lẫn với mùi hương của những trái nho dại. Ngồi dưới bóng râm của một cây tulip dại, tôi học biết rằng, mọi sự đều có một bài học và một gợi ư. “Sự đáng yêu của sự vật dạy tôi mọi công dụng của chúng.” Quả thực, mọi thứ mà có thể kêu vo vo, hoặc kêu vù vù, hoặc ca hát hoặc nở hoa, có một phần trong sự giáo dục của tôi – những con ễnh ương to, mềm, những con cào cào, và những con dế nằm im trong bàn tay tôi, cho đến khi, quên đi sự bối rối của ḿnh, chúng phát ra những nốt nhạc rung rung lanh lảnh; những chú gà con nhỏ có lông tơ mịn và những đóa hoa dại, những bông dương đào, violet đồng cỏ và những cây ăn quả đang ra nụ. Tôi chạm vào những trái bông vải đang nứt ra, sờ vào cái thớ mềm và những hạt xơ ra của chúng; tôi cảm thấy tiếng xào xạc của gió qua những thân cây ngô, tiếng sột soạt của những chiếc lá dài, và tiếng khịt mũi phẫn uất của con ngựa tơ của tôi, khi chúng tôi chộp bắt nó trong đồng cỏ và đặt cái hàm thiếc vào trong miệng nó – Ôi, tôi nhớ rơ làm sao, cái mùi cay cay từ hơi thở của nó! Đôi khi tôi dậy vào b́nh minh và lén đi vào khu vườn trong khi sương nặng trĩu nằm trên cỏ và hoa. Ít người biết được niềm vui khi cảm thấy những đóa hồng ép nhẹ vào bàn tay, hay điệu bộ duyên dáng của những bông hoa huệ khi chúng rung rinh trong gió nhẹ buổi sáng. Đôi khi tôi bắt được một côn trùng trên bông hoa mà tôi đang ngắt, và cảm nhận tiếng động khe khẽ của một đôi cánh đập vào nhau trong sự kinh hăi đột xuất – nó trở nên ư thức về một áp lực từ bên ngoài. Một nơi khác, mà tôi ưa lui tới, là vườn cây ăn quả, nơi mà trái cây chín vào đầu tháng 7. Những quả đào lớn, có lông tơ thường vươn ḿnh xuống bàn tay tôi, và khi những làn gió nhẹ vui sướng bay xung quanh những cái cây, những quả táo rơi xuống bàn chân tôi. Ồ, vui biết bao, khi tôi gom những trái cây vào cái yếm dài, ép khuôn mặt lên những đôi má mịn màng của những quả táo, vẫn c̣n ấm mặt trời, và chạy nhảy tung tăng trở lại nhà ! Cuộc đi dạo ưa thích của chúng tôi là đến Bến Tàu Keller, một cầu tàu bằng gỗ, xập xệ cũ kỹ, trên sông Tennessee. Trong thời Nội Chiến, nó được dùng để đổ bộ binh sĩ. Ở đó, chúng tôi trải qua nhiều giờ phút hạnh phúc và “chơi” học địa lư. Tôi xây những cái đập bằng đá cuội, làm những ḥn đảo, hồ, và đào những ḷng sông, tất cả để chơi, và không bao giờ nghĩ rằng, tôi đang học một bài học. Tôi lắng nghe, với sự kinh ngạc ngày càng tăng, những mô tả của cô Sullivan về trái đất tṛn, to lớn, với những ngọn núi đang bốc cháy, những thành phố bị chôn vùi, những con sông chuyển động với những tảng băng, và nhiều cái kỳ lạ khác. Cô làm những bản đồ nổi bằng đất sét, để tôi có thể sờ những rặng núi, thung lũng, và dơi những ngón tay tôi theo cái ḍng chảy quanh co của những ḍng sông. Tôi cũng thích tṛ chơi này nữa; nhưng sự phân chia trái đất thành những khu vực và những địa cực, làm cho tôi lẫn lộn và nó trêu cợt tâm trí tôi. Những sợi dây và những cái que màu cam tượng trưng cho những địa cực, có vẻ quá thực, đến nỗi, cho đến hôm nay, chỉ cần nhắc đến vùng ôn đới cũng đủ gợi ra một chuỗi những ṿng tṛn do những sợi dây bện lại tạo thành; và tôi tin, nếu bất cứ ai thuyết phục tôi rằng, những con gấu trắng thực sự leo lên Bắc Cực, th́ anh ta sẽ thành công. Số học dường như là môn học mà tôi không thích học. Ngay từ đầu, tôi đă không quan tâm đến khoa học về số. Cô Sullivan cố dạy tôi đếm, bằng cách xâu những hạt cườm thành những nhóm, và bằng cách sắp xếp những ống hút [28], tôi học cách cọng và trừ. Tôi không bao giờ đủ kiên nhẫn để xếp nhiều hơn 5 - 6 nhóm một lúc. Khi tôi đă hoàn thành việc này, lương tâm tôi b́nh an cho ngày đó, và tôi lập tức đi ra ngoài để t́m bạn chơi của ḿnh. Cũng trong cách nhàn nhă này, tôi học sinh vật học và thực vật học. Một lần, một quư ông, mà tôi quên tên, gửi cho tôi một bộ sưu tập những vật hóa thạch – những cái vỏ bé xíu của động vật thân mềm, nhiều mẩu sa thạch, và một cây dương xỉ dễ thương bằng phù điêu. Đối với tôi, đây là những ch́a khóa để mở những kho tàng của thế giới trước thời kỳ Đại Hồng Thủy. Với những ngón tay run rẩy, tôi “lắng nghe” những mô tả của cô Sullivan về những con dă thú khủng khiếp – với những cái tên thô kệch, không thể phát âm – mà xưa kia đă hung hăn bước đi xuyên qua những khu rừng nguyên thủy, giật đứt cành của những cây khổng lồ để làm thức ăn, và chết đi trong những đầm lầy ảm đạm của một thời đại mông muội, không ai biết tới. Trong một thời gian dài, những sinh vật kỳ lạ này ám ảnh những giấc mơ của tôi, cái giai đoạn ảm đạm này tạo thành một hậu cảnh u tối cho cái Bây Giờ vui sướng, đầy ánh nắng và những đóa hồng và đang vọng âm với tiếng đập nhè nhẹ từ cái vó của con ngựa tơ của tôi. Một lần khác, tôi được tặng một cái vỏ ốc xinh đẹp, và với sự ngạc nhiên và thích thú của một đứa trẻ, tôi học để biết, như thế nào mà một động vật thân mềm tí hon đă xây dựng cái ṿng xoắn bóng loáng cho nơi trú ẩn của ḿnh; và như thế nào, mà vào những đêm yên tĩnh, khi không có ngọn gió nhẹ nào làm xao động những làn sóng, con ốc anh vũ lênh đênh trên nước xanh của Ấn Độ Dương trong “con thuyền ngọc” của nó. Sau khi tôi đă học nhiều điều thú vị về cuộc sống và thói quen của những đứa con của biển – như thế nào, mà giữa những con sóng nhảy múa, những polyp [29] nhỏ bé xây dựng những cái đảo san hô xinh đẹp của Thái B́nh Dương, và những con trùng lỗ [30] đă tạo ra những đồi đá vôi của nhiều vùng đất. Cô giáo đọc [31] cho tôi The Chambered Nautilus [32], và cho tôi thấy rằng, quá tŕnh tạo vỏ của loài thân mềm tượng trưng cho sự phát triển của tâm trí. Hệt như cái nhuyễn mạc kỳ diệu của con ốc anh vũ làm biến đổi cái chất liệu mà nó hấp thụ từ nước, và biến nó thành một phần của chính nó, th́ những mẩu kiến thức mà người ta thu thập, trải qua sự thay đổi tương tự và trở thành những hạt ngọc của tư tưởng. Một lần nữa, chính sự tăng trưởng của thảo mộc đă cung cấp văn bản cho một bài học. Chúng tôi mang đến một cây hoa huệ và đặt nó dưới một ô cửa sổ đầy nắng. Rất nhanh, những cái nụ màu xanh, nhọn, cho thấy những dấu hiệu mở ra. Những chiếc lá mỏng manh, giống như ngón tay, ở phía ngoài mở ra chầm chậm, lưỡng lự, tôi nghĩ, để vén mở vẻ đáng yêu mà chúng che giấu; tuy nhiên, một khi đă làm một khởi đầu, quá tŕnh phơi mở tiếp diễn nhanh chóng, nhưng trong trật tự và có hệ thống. Luôn luôn có một cái nụ lớn hơn và đẹp hơn những cái c̣n lại, đẩy cái nắp ngoài của nó ra sau, để phô ḿnh lộng lẫy hơn, như thể cái vẻ đẹp trong những cái robes mềm, bằng lụa, biết rằng, “cô nàng” là nữ hoàng của loài hoa huệ, một diễm phúc được ban cho bởi Đấng Thiêng Liêng, trong khi những chị em gái rụt rè hơn của “cô nàng, e thẹn giở những cái mũ trùm đầu xanh lá cây của chúng. Mười một con ṇng nọc trong một cái bát thủy tinh, được đặt tại một cửa sổ đầy những chậu cây thân thảo. Tôi nhớ sự háo hức khi tôi làm những khám phá về chúng. Thật là thích thú, khi nhúng bàn tay vào trong cái bát, cảm nhận những con ṇng nọc nô đùa tung tăng, và để cho chúng trượt qua và trườn nhẹ giữa những ngón tay tôi. Một hôm, một chú nhiều tham vọng hơn, nhảy ra khỏi mép bát và rơi xuống sàn, ở đó, tôi thấy chú có vẻ chết nhiều hơn sống. Dấu hiệu duy nhất của sự sống, là sự vẫy nhẹ của cái đuôi. Nhưng ngay khi chú được đưa trở lại cái môi trường sống tự nhiên của ḿnh, th́ chú lao xuống đáy, bơi đi bơi lại một cách vui sướng. Chú đă làm một cú nhảy, đă nh́n thế giới rộng lớn, và bằng ḷng lưu lại trong cái ngôi nhà thủy tinh xinh đẹp, dưới cây hoa vân anh [33] lớn, cho đến khi chú đạt tới cái phẩm cách của con ễnh ương. Rồi chú bơi đến sống trong một cái ao rậm lá ở cuối vườn, nơi mà chú làm cho những đêm hè trở nên đầy tiếng nhạc với bản t́nh ca ngộ nghĩnh của ḿnh. Như thế, tôi học từ chính cuộc sống. Ban đầu, tôi chỉ là một khối bé nhỏ gồm những khả tính. Chính cô giáo tôi, là người đă phơi mở và phát triển chúng. Khi cô đến, mọi sự xung quanh tôi đều có hơi thở của t́nh yêu và niềm vui, đầy ư nghĩa. Từ đó, cô chưa bao giờ bỏ lỡ một cơ hội để chỉ ra cái đẹp trong mọi sự; cô cũng không ngừng cố gắng – trong ư nghĩ, hành động – để làm cho đời tôi trở nên êm ái và hữu ích. Nhờ thiên tài của cô giáo, mối đồng cảm nhanh chóng của cô, cái sự khôn khéo đầy yêu thương của cô, mà những năm đầu tiên trong việc giáo dục của tôi trở nên quá đẹp. Đó là bởi v́, cô nắm bắt khoảnh khắc thích hợp để truyền thụ kiến thức, khiến cho nó trở quá nên thú vị và dễ chấp nhận đối với tôi. Cô nhận thức rằng, tâm trí một đứa trẻ, th́ giống như một ḍng suối cạn, và sự giáo dục của nó là một lối đi lởm chởm đá. Ḍng suối cạn chảy và nhảy múa vui tươi trên lối đi ấy, và phản chiếu ở đây một bông hoa, ở kia một bụi cây, ở phía xa, một đám mây mềm và nhẹ như lông cừu; và cô nỗ lực hướng dẫn tâm trí tôi trên lối đi của nó, biết rằng, giống như một ḍng suối, nó cần được nuôi dưỡng bởi những ḍng suối núi và những lạch nước ngầm, cho đến khi nó mở rộng ra thành một con sông sâu, có năng lực phản chiếu, trong cái bề mặt tĩnh lặng của nó, những ngọn đồi nhấp nhô, những bóng tối dạ quang của cây cối và bầu trời xanh, cũng như khuôn mặt dễ thương của một bông hoa nhỏ. Bất cứ vị thầy nào cũng có thể đưa một đứa trẻ đến lớp học, nhưng không phải vị thầy nào cũng có thể động viên nó học. Nó sẽ không làm việc một cách vui sướng, trừ phi nó cảm thấy rằng nó có tự do, bất luận nó bận rộn hay nghỉ ngơi; nó phải cảm nhận cái phấn khích của chiến thắng và sự năo nề của thất vọng trước khi nó có ư chí muốn nhận lấy những nhiệm vụ không hợp khẩu vị với nó, và quyết tâm học tập thông qua những cuốn sách giáo khoa nhàm chán.
Cô giáo quá gần gũi gắn bó với tôi, đến nỗi tôi hiếm
khi nghĩ rằng, ḿnh là một thực thể độc lập, tách biệt với cô. Có bao
nhiêu niềm vui sướng của tôi trước những sự vật đẹp là bẩm sinh, và bao
nhiêu là do ảnh hưởng của cô, tôi không bao giờ có thể nói. Tôi cảm thấy
rằng, bản thể của cô th́ bất khả ly với bản thể của chính tôi, và rằng,
những bước chân của đời tôi, là ở trong những bước chân cô
[34]. Tất cả những
ǵ tốt đẹp nhất của tôi đều thuộc về cô – không có một tài năng, nguyện
vọng hay niềm vui nào trong tôi, mà đă không được đánh thức bởi sự xúc
chạm đầy yêu thương của cô. [28] Kintergarten straw: ống hút dùng cho trẻ ở mẫu giáo. [29] Polyp: sinh vật đơn bào sống trong nước [như san hô]. [30] Foraminifera: trùng lỗ. [31] Helen dùng từ “đọc,” nhưng v́ cô bé bị mù, nên cô giáo phải “đánh vần bằng ngón tay” vào bàn tay Helen. [32] Chambered Nautilus: con ốc anh vũ bị nhốt trong pḥng [33] Fuchsia: cây hoa vân anh. [34] Đây là một nhận định rất chân thành và chính xác, bởi v́, nếu không gặp được cô Sullivan, th́ không biết cuộc đời của Helen Keller sẽ như thế nào. Đă có nhiều cuốn sách ca tụng công lao của cô Sullivan.
|
