|
đỗ tư nghĩa
39. Nổ lực
Ta nên thiền tập với cái sự nồng nhiệt của một kẻ đang cố dập tắt một đám cháy trên tóc ḿnh. Thiền sư Đạo Nguyên
Khi chúng ta bị trầm cảm, th́ nội cái việc đứng dậy và băng qua một căn pḥng, có thể đ̣i hỏi một nỗ lực phi thường. Mặc dù nó cung cấp cho chúng ta một cơ hội để nhận biết về sự bận rộn thường trực của ḿnh, và bắt đầu thấy giá trị của việc không-làm-ǵ-cả, th́ ngay cả nhận thức này dường như cũng đ̣i hỏi một nỗ lực từ chúng ta. Nhưng thường thường, khi nghe cái từ “nỗ lực”, ta đánh đồng nó với việc tiêu tốn năng lượng – với lao động. Giữa sự kiệt quệ về thể chất do trầm cảm gây ra, th́ chỉ cần nghe từ “nỗ lực” thôi, cũng đủ khiến cho ta cảm thấy mệt mỏi thêm. Nhưng cái nỗ lực mà ta cần trong trầm cảm th́, về căn bản, không phải là một nỗ lực vật lư.¨ Đúng hơn, nó là một sự cam kết, một công việc của trái tim hơn là của cơ thể. Thiền Sư Đạo Nguyên nói rằng chính là qua thiền tập mà chúng ta biểu hiện (manifest) sự giác ngộ của ḿnh – quả vậy, tự thân thiền tập là giác ngộ. Cái nỗ lực được dùng đến trong thiền tập th́ khác với cái mà ta quen nghĩ tới như là một nỗ lực. Nó không nhất thiết là một h́nh thức tự thúc đẩy hay di chuyển về phía một mục tiêu nào đó. Đúng hơn, nó là cái nỗ lực của việc chỉ đơn giản là có mặt, của việc xuất hiện ra cho đời ta, và học cách trân trọng nó. Những tập quán (tập khí) và sự qui định triền phược của ta rất sâu xa. Chúng ta cần nỗ lực để thấy chúng khi chúng khởi lên và không để chúng điều khiển ḿnh. Có mặt giữa nỗi đau, sự nghi ngờ của ta trong trầm cảm, cũng đ̣i hỏi nỗ lực nữa. Bây giờ và trong tương lai, chúng ta sẽ tiếp tục có nỗi đau. Ta thường bị cám dỗ là biến nỗi đau này thành nỗi khổ bằng cách cố trốn tránh nó – và như thế, càng tăng cường nó. Đứng lên giữa nỗi khổ của ḿnh, việc ấy đ̣i hỏi nỗ lực. Để làm cái mà ta biết cái khoảnh khắc hiện tiền đ̣i hỏi ta làm, cũng đ̣i hỏi nỗ lực. Và chỉ đơn giản đi qua trầm cảm của ḿnh, nhiều khi ta cần nỗ lực lớn. Chúng ta tưởng nhầm sự chống kháng của ḿnh là nỗ lực. Cái nỗ lực mà ta cần có, th́ không giống như cái mà ta cần khi đẩy một cái xe ra khỏi một con mương. Thay vào đó, nó chỉ đơn giản là một sự sẵn sàng có mặt, hay sự chú tâm, và ḷng bi mẫn. Nghĩa là, bất cứ làm cái ǵ, ta làm với sự chú tâm trọn vẹn. Trong trầm cảm, như trong thiền tập, sự buồn ngủ (hôn trầm) th́ ít nhất cũng là một vấn đề như sự đau nhức vậy. Với tôi, quả thực nó là một khó khăn. Một thời gian tôi đă nghĩ : trong thiền tập, nỗ lực có nghĩa là làm cách nào để chống lại sự buồn ngủ. Do cái quan điểm đó, tôi có hai cách để xử lư vấn đề. Đôi khi tôi thường cố hết sức để giữ ḿnh ở trạng thái thức. Thế nhưng, khi tôi cố sức như thế, tôi luôn luôn thấy ḿnh thiếp đi, đôi khi ngă nhào về phía trước, và gần như té rời khỏi cái đệm của tôi. Có vẻ như chỉ c̣n một cách khác, là bỏ cuộc ! Tôi thường lấy một tư thế thăng bằng trên cái đệm, và chỉ việc ngủ trong 40 phút cho đến khi chuông reo, báo hết giờ thiền tập. Với cả hai cách, đều chẳng thiền tập được bao nhiêu! Có lần, tôi làm một cuộc nhập thất thanh tu dài. Tôi cũng bị hôn trầm, và như thường lệ, cả hai cách đó đều không hiệu quả. Sau cùng, tôi nhận thức rằng, thay v́ tranh đấu hay đầu hàng nó, có một cách thứ ba: tôi quyết định chỉ đơn giản quan sát sự hôn trầm của ḿnh. Chẳng bao lâu, tôi ngạc nhiên thấy rằng, tôi không c̣n ngă nhoài ra phía trước giống như một tài xế vào lúc canh khuya. Tôi cũng không lặng lẽ ngủ một giấc 40 phút trên cái đệm của ḿnh. Thay vào đó, tôi cảm thấy tỉnh táo hơn thường khi, hơn cả lúc tôi không buồn ngủ chút nào. Sự hôn trầm không rút đi. Nó tiếp tục, nhưng khi tôi ngừng chống đối, nó không c̣n là một vấn đề nữa. Nó chỉ đơn giản trở thành một phần của tất cả những ǵ mà tôi đang chú tâm đến. Trong trầm cảm của ḿnh, trong một thời gian dài, tôi phạm cái sai lầm tương tự. Sau cùng, tôi phát hiện ra rằng cái giải pháp th́ tương tự như vậy: ngừng chiến đấu với cơn trầm cảm, và ngừng buông ḿnh vào nó một cách ư thức. Thay vào đó, chỉ việc quan sát nó trong tất cả những biểu hiện của nó. Đó là khi mà sự hồi phục thực sự của tôi bắt đầu. Trong trầm cảm, ta tạo ra nhiều vấn đề cho chính ḿnh qua những nỗ lực nhằm đánh bại nó hay lèo lái nó. Nhưng nếu thay vào đó, ta làm một nỗ lực để chỉ đơn giản tỉnh thức, chỉ đơn giản quan sát nó, hơn là chiến đấu hay buông ḿnh vào nó, th́ ta có thể t́m thấy sự b́nh an, năng lượng, và niềm vui, là những cái nằm ngay đằng sau nó.
trở về mục lục:
|
