đỗ tư nghĩa

t ì m   l ạ i   n ụ   c ư ờ i

8. Nỗi sầu muộn của thân xác

Thường khi, sự minh triết của thân xác làm sáng tỏ (clarifies) nỗi tuyệt vọng của tâm hồn (spirit).

Marion Woodman

Chính cái thân thể này là Phật. 

Hakuin

Phần lớn những truyền thống tâm linh lớn đều nhất trí rằng thân xác thì hữu hạn. Mặc dù chúng khác nhau trong quan điểm về tâm thức (mind) hay linh hồn, tất cả đều đồng ý rằng, cuối cùng, thân xác sẽ trở trở thành cát bụi. Người ta đã quan sát một cách rộng rãi, và thấy rằng sự khác biệt giữa người và vật là: con người biết mình sẽ chết..¨

Sâu trong xác thịt của mình,  thân xác ta biết rằng nó sẽ chết. Nó cảm thấy một cách sắc bén cái năng lượng mất đi của tuổi già, cái mùi vị suy thoái của bệnh tật. Trong cái DNA của mình,  ta biết cái chân lý này về sự vô thường. Thân xác ta khóc thương sự mất mát này, sự quý giá và cái bấp bênh của cuộc đời.

Trầm cảm không chỉ là một kinh nghiệm của tâm; nó còn là một cơn bệnh của thân. Có một sự thiếu năng lượng, một sự nặng nề đau đớn, một nỗi sầu muộn thấm sâu vào (permeate) tận xương tủy chúng ta. Nỗi phiền muộn và nỗi buồn mà ta cảm thấy, một phần là do niềm hoài vọng về sự thường tồn của thân xác, vì trong mọi sự mà nó cảm nhận, nó cảm thấy không có gì ngoài sự thay đổi và tàn tạ. Khi ta có thể tiếp cận nỗi phiền muộn và nỗi buồn này mà không sợ hãi, thì ta có thể khai thác, tận dụng nỗi sầu muộn của toàn thế gian, những đau khổ của tất cả mọi chúng sinh.

Trong trầm cảm, ta có thể cảm thấy nỗi sầu muộn khắp xung quanh mình, ẩn nấp ngay bên dưới khuôn mặt của mọi người mà ta gặp. Trong khi thấy điều này, ta trở nên ý thức rằng tất cả nỗi đau này đến từ cùng một nơi chốn. Rồi, khi ta kêu khóc, ta khóc bằng những giọt lệ của thế gian.

Trong đạo Phật, thân xác được tri giác một cách đúng đắn như là cái phương tiện mà qua đó chúng ta đạt tới giác ngộ. Thế nhưng, khoa học kỹ thuật của chúng ta ngày càng nhắm tới việc làm cho thân xác trở nên lỗi thời (obsolete).  Ngày nay chúng ta thường hay tảng lờ một trong những nhu cầu căn bản nhất của cơ thể ta,  nhu cầu được trở nên có ích. Chúng ta lái xe thay vì đi bộ. Chúng ta mua thức ăn làm sẵn thay vì nấu nướng. Ta ném chén bát dơ vào trong máy rửa bát. Ta cạo râu nhanh chóng với một dao cạo bằng điện thay vì thích thú cảm nhận bọt xà phòng lướt qua mặt, và sức nặng của cái dao cạo trong tay mình.

Những dụng cụ này và những dụng cụ khác được bán cho chúng ta với lời hứa mang đến sự vui thích cho cái mà trước đây là công việc nặng nề, đáng chán. Thật ra, tất cả những thứ này chỉ giúp hoàn tất những công việc này nhanh hơn; những công việc đó, tự thân chúng, thì không vui thú cũng không vất vả. Sự vui thú đích thực không nằm trong việc hoàn tất một hoạt động, mà nằm ngay chính trong khi làm nó: cảm nhận một cách có chánh niệm những cảm giác nảy sinh do việc thực hiện cái hoạt động đó. Sự thích thú nằm trong việc chỉ đơn giản làm cái mà chúng ta đang làm, một cách quá toàn tâm toàn ý, quá trọn vẹn, đến nỗi cái hoạt động đơn giản ấy đổ đầy toàn vũ trụ.

Trong trầm cảm, cái cảm thức về sự chậm chạp và nặng nề thì giống như cái mà bạn cảm thấy khi đi thiền hành. Cái nỗ lực cần thiết để hoàn tất ngay cả một hành động nhỏ nhất, như việc thức dậy hay băng qua căn phòng, cũng cho ta cơ hội để trải nghiệm và cảm nhận cái động tác ấy một cách đầy đủ.

Như thế, ta có thể tìm sự vui thú trong việc cảm nhận hơi ấm của mặt trời trên lưng ta, hay thậm chí, hơi ấm của cái bóng đèn đang cháy sáng đằng sau ta. Ta có thể thấy những cảm giác này bị mất đi trong cơn trầm cảm, khi chúng ta đi qua những ngày bận rộn mà không chú ý tới những hành động của mình.

Trầm cảm cho ta cái cơ hội để di chuyển trở lại với chính cơ thể mình, để cảm thấy tất cả những cái mà từ trước tới nay ta đã bỏ sót.

KHÁM PHÁ THÊM:

Hãy thực tập đi thiền hành. § Tìm một nơi có đủ không gian để đi bộ một vòng và quay lại. Đứng chống nạnh và hai tay nắm lại ra đằng trước, hai bàn chân trần, mắt tập trung một cách nhẹ nhàng lên sàn. Đưa sự chú ý trước hết đến hơi thở của bạn, cảm nhận sự lên xuống của cái bụng khi bạn thở vào thở ra. Bây giờ, hãy để cho sự chú ý của bạn di chuyển về phía dưới, ghi nhận cái tư thế và những bắp thịt của bạn trong khi chúng giữ cho bạn thẳng đứng. Hãy lưu ý xem toàn thân bạn cảm thấy như thế nào – hai vai, ngực, bụng, mông, và hai cẳng chân. Hãy cảm nhận cái trọng lượng của bạn tựa lên lòng bàn chân bạn. Khi bạn đã sẵn sàng, hãy nhấc bàn chân phải lên, gót phải của bạn trước, khi bạn thở vào. Hãy nhận biết cái trọng lượng của bạn chuyển dịch sang bàn chân trái khi cơ thể bạn di chuyển về phía trước. Khi bạn thở ra, hãy để chân phải xuống. Hãy ghi nhận cái trọng lượng của bạn bây giờ chuyển dịch sang chân phải. Khi bạn thở vào một lần nữa, hãy bắt đầu nhấc chân trái lên. Hãy tiếp tục đi chậm rãi và có phương pháp lâu như bạn cảm thấy thoải mái, chú ý một cách đầy đủ tới những cảm giác (sensations) của toàn thân trong tác động đi. Khi bạn đã sẵn sàng để kết thúc việc thiền hành, hãy ngừng lại để cảm nhận cái trọng lượng của cả hai lòng bàn chân bạn khi đứng yên. Hãy di chuyển sự chú ý một cách đầy đủ tới hơi thở của bạn một lần nữa và ngước mắt lên.

Bạn cũng có thể thực tập thiền hành khi bạn đang đi tới một nơi nào đó, chỉ đơn giản bằng cách tập trung sự chú ý của bạn vào bên trong, vào cái cảm giác của sự đi.

* * * * * * * *

Trong suốt ngày, ngừng lại để lưu ý xem là bạn đang đứng, ngồi, hay nằm. Di chuyển sự chú ý của bạn từ đầu xuống những ngón chân. Hãy ghi nhận cái áp lực của cơ thể bạn xuống nơi mà nó tựa vào, xem những bắp thịt bị căng thẳng hay thư giãn. Toàn thân bạn cảm thấy ấm hay lạnh? Hãy có ý thức về sự xúc chạm của quần áo trên da bạn, hay làn không khí tươi mát trên da trần của bạn. Cảm giác nơi ngực, nơi bụng của bạn là cảm giác gì ?

* * * * * * * * *

Hãy chuẩn bị và ăn một bữa ăn trong im lặng. Hãy thưởng thức màu xanh của broccoli (cải hoa), cái sức nặng của con dao trên tay bạn, cái mùi bốc lên khi bạn thái những củ khoai tây. Hãy lắng nghe tiếng sùng sục của món thịt hầm đang sôi, và cảm nhận cái hơi nước ấm khi nó bốc lên và gặp cái thìa lạnh mà bạn đang cầm. Trước khi bạn ăn, hãy nói những lời cám ơn thầm lặng. Hãy lắng nghe cái thìa chạm vào cái tô, và ngửi cái mùi thơm của thức ăn khi bạn đưa nó lên miệng. Trong khi bạn ăn, hãy cảm nhận cái hơi ấm của cơm và sự mát dịu của trái cây, trước tiên trên lưỡi bạn, rồi di chuyển vào trong bụng. Đừng ngừng ở  đó. Hãy rửa bát đĩa với cùng một sự trân trọng và chánh niệm mà bạn đã dành cho việc nấu nướng và dùng bữa.

trở về mục lục:

tìm lại nụ cười

trang đỗ tư nghĩa

chân trần

art2all.net