Lê Khắc Thanh Hoài

 

CHUYỆN MỘT NGƯỜI ĐÀN BÀ... NĂM CON

 

 

 

 

Nàng và tôi
Thân tặng Hoài
Montréal 12-2006

Sáng hôm nay trong thinh lặng của một sáng chúa nhật mùa đông, tôi muốn dành tâm trí thảnh thơi để viết vài hàng trả nợ cho cô bạn tí hon ngày xưa. Nợ v́ tôi cứ hẹn sẽ viết cho nàng. Gọi là bạn nhưng chưa bao giờ nói chuyện, gọi là bạn v́ học cùng trường. Tí hon v́ nhỏ hơn tôi ba tuổi. Từ nhỏ, tôi có một tật rất xấu, tôi xem ai nhỏ tuổi hơn tôi là con nít. V́ sao chỉ hơn vài tuổi mà khi nào tôi cũng có cảm tưởng như ḿnh đứng rất cao để nh́n xuống những người tí hon này!

Thôi kệ, để tật xấu đó qua một bên.

Ngày xưa cha mẹ tôi đông con và giàu.

Ngày xưa cha mẹ nàng cũng đông con và giàu.

Nhà nàng, nhà tôi là hai nhà đầu tiên có xe Mercedes ở thành phố Huế vào những năm 50.

Cha mẹ tôi xuất thân từ nhà nông, ngược lên mấy đời ông bà, tôi không biết tổ tiên làm nghề ǵ, chỉ biết ông bà nội ngoại tôi là nhà nông. Khi c̣n nhỏ, ba tôi cực kỳ khổ, học chung một lớp với các nhân tài Tố Hữu, Nguyễn Hy Hiền..., nhưng chỉ được vài năm rồi nghỉ học v́ nghèo. Mẹ tôi cũng nghèo lại không được đi học.

Cha mẹ nàng con nhà quư tộc, ông bà làm quan, là nghệ sĩ, là ḍng họ nhà vua. Cha nàng là bác sĩ giỏi của thành phố.

Nhà tôi theo đạo Công giáo, nhà nàng đạo Phật.

Các chị của nàng học ở Couvent des Oiseaux-Đà Lạt. Các em của tôi cũng học ở đó. Nàng và tôi học trường Jeanne d’Arc và Đồng Khánh. Các chị của nàng thanh lịch quư phái, mỗi mùa hè về Huế đều đi học đàn dương cầm ở trường Jeanne d’Arc, tôi không quen các chị của nàng, chỉ ngắm họ qua đôi giày hai màu, tôi c̣n nhớ rơ hai chân hai chiếc giày khác màu, rất phá cách. Dáng đi của các nàng nhún nhảy theo chiếc áo đầm thời Françoise Hardy. Các nàng không nói chuyện với ai hết, học xong lên xe về, có tài xế ngồi chờ sẵn. Chúng tôi mộc mạc trong đôi guốc gỗ, tự ti v́ gốc nhà nông của ḿnh, lại được các nữ tu đem lên làm gương mẫu: “Nh́n đây, con nhà giàu nhưng đơn sơ.” Sự thật chúng tôi thèm diện cho oách. Mẹ tôi quá bận rộn với đàn con mỗi năm một đứa, lại nhà quê, lại có đạo, làm sao dám tiêu tiền cho con ăn diện. Đă thế, ba tôi không nương tay với chúng tôi: “Đi học về, phải đi gánh nước, phải chịu cực cho quen!” Ôi nhục quốc thể, chúng tôi không thi hành lệnh này. Đi học đi xe đạp, không đưa đón, chỉ hôm nào mưa to gió lớn hoặc đau bệnh mới được đi xe hơi. Đă thế, với tinh thần tiết kiệm, một công hai chuyện, nếu tiện đường th́ phải ngồi lên xe vận tải chở gạo để đến trường - nhà tôi có hai xe vận tải chở gạo – tôi thà đi bộ chứ không leo lên ngồi xe đó, các em tôi an nhiên ngồi.

Năm 1963, v́ gia đ́nh tôi có liên hệ với gia đ́nh Tổng thống Ngô Đ́nh Diệm, cha tôi bị tù, tài sản bị tịch thu, gia đ́nh tôi vào Sàig̣n. Chấm dứt một thời vàng son.

Năm 1965, v́ liên hệ đến biến cố xă hội miền Trung, gia đ́nh nàng vào Sàig̣n.

Năm 1970 nàng du học ở Bruxelles, các em tôi người đi Suisse, người đi Canada.

Cha của nàng là bác sĩ đă cứu sống tôi. Năm lên mười, tôi bị đau thương hàn một trận thập tử nhất sinh, đă thở hắt, tay đă bắt càng cua. Tối hôm đó, trong một bữa tiệc ở Ṭa Đại Biểu Trung Phần, ba tôi gặp ba nàng, ba tôi nói có người con đang đau nặng nằm ở bệnh viện Huế, ba nàng bỏ ngang bữa tiệc vào bệnh viện khám cho tôi. Sau đó tôi lành bệnh. Ba mẹ tôi mua một xích lô đầy trái cây hảo hạng đem tặng nhà nàng để tạ ơn.

Vào Sàig̣n, thỉnh thoảng chúng tôi đi khám bệnh ở pḥng mạch ba của nàng. Gương mặt ông trong thời gian đó rất buồn. Tôi chỉ nhớ chừng đó.

Quen biết giữa tôi và nàng chỉ bấy nhiêu. Bốn mươi năm sau gặp lại nàng qua trang mạng của nàng, tôi thật ngạc nhiên về nàng, một cô công chúa xinh đẹp, nhỏ nhắn, dễ thương dưới mắt tôi ngày nào, bây giờ là bà mẹ của đàn con năm đứa thành tài đổ đạt, là bà ngoại trẻ, là nghệ sĩ tài danh, là cư sĩ đạt đạo.

Đọc tâm t́nh của nàng, tôi quư nàng biết bao, qua bao nhiêu truân chuyên, nàng một mực biết ơn đời, biết ơn người, biết ơn mọi trạng huống xảy đến, tôi c̣n biết nói ǵ hơn trước một tâm hồn cao thượng như thế.

Tôi thấy thật ấm ḷng khi tưởng tượng căn pḥng khách là pḥng thiền của nàng, nơi nàng có bàn thờ tổ tiên với h́nh ảnh ông ngoại hiền lành, bà ngoại rất đẹp, ông cố cốt cách sang trọng, những h́nh ảnh không bao giờ phai mờ trong tâm trí nàng. Tôi thầm ghen với cảnh con cháu quây quần chung quanh nàng – các cháu của nàng đă lớn – ba mươi tuổi đă có năm con, bốn mươi lăm tuổi đă là bà ngoại, cháu đầu của bà bây giờ đă 16 tuổi, bà sẽ dễ dàng lên chức bà cố.

C̣n tôi, đă 60 mà cháu mới lên năm, phải mười hai năm nữa cháu tôi mới đặt cho tôi những câu hỏi như cháu của nàng đang đặt cho nàng, và tôi chắc không có dịp được làm bà cố!

Những câu hỏi quá dễ thương.
- Bà kể cho con nghe cuộc gặp gỡ và v́ sao bà lại có nhiều con thế?
- Th́ do mănh lực khát khao phi thường, tầm thường ǵ đó...

À, th́ ra như vậy, Tôi sẽ nói ǵ với cháu tôi ? Ừ, th́ do ḿnh là người đó, bà th́ sợ mănh lực này lắm v́ ông cố của con không đầu hàng trước mănh lực này được nên bà là chị cả của mười bốn người em – đây là biến cố trọng đại có tính cách quyết định tận căn đời bà. Cuộc đời bà chỉ xoay chung quanh biến cố quyết định này... Con cẩn thận đấy nhé!

- Bà có nhiều con như vậy, bà khổ là cũng tại bà.
- Đúng như vậy, đừng bao giờ đổ lỗi cho người khác, đừng bao giờ trách cứ ai, phải biết chịu trách nhiệm. Đừng than, đừng trách. Cám ơn tất cả những ǵ đă xảy đến cho ḿnh.

Với tôi th́… Đau quá, đau quá, có trách ông trời được không?

- Cuộc đời đẹp ở chỗ nào vậy bà?
- Ở chỗ con biết nhận ra bản chất thật của cuộc đời, nó là bất toàn, hạnh phúc song song với khổ đau, không có ǵ mà con nắm vững được trong tay, giây phút hạnh phúc rồi cũng qua, khổ đau rồi cũng hết... con không nhớ có lần con khoe với bà, ông thầy dạy pháp văn khen con nức nở khi ông đặt câu hỏi: “Thế nào là Tự Do?” Con đă nói…liều: “Tự Do là trong đau khổ... mà không khổ !”

Ui, tự do tối thượng, có ai được tự do tối thượng này. Lịch sử cổ kim có triết gia Épictète, sinh năm 69 ở La Mă làm nô lệ về mặt thể xác nhưng đầu óc không nô lệ. Gần đây có tổng thống Nam Phi Mandela, ngồi tù 27 năm mà không bị những năm tháng ngồi tù quật ngă. Khỏi nói, tôi nô lệ đủ chuyện, con tôi thành đạt tôi mới hạnh phúc, cháu tôi mạnh khỏe tôi mới vui. Chị em tôi dễ thương tôi mới thương. Tôi khổ v́ cha mẹ tôi đông con. Ui, gần như tôi bị xiềng xích khắp cả tâm, thân, ư... Ai cởi xiềng xích cho tôi đây ngoài tôi? Lại nô lệ! Tôi quen sống nô lệ. Nếu bức hết xiềng xích không chừng tôi thành... người điên! Dám lắm. V́ các xiềng xích đă h́nh thành con người tôi từ bao lâu nay.

Các con cháu nàng thương nàng v́ nàng gặp nhiều khó khăn trên cuộc đời, nàng sống đạm bạc, nàng sống một ḿnh, âm nhạc nâng tâm hồn nàng lên cao.

Nàng có bao nhiêu là yếu tố để được con cháu thương. C̣n tôi?

Câu hỏi quá gay cấn cho tôi. Chị em tôi nh́n nhau cười, con cháu thương ḿnh cách nào đây? Dù tôi cố hết sức để thương con – theo cách vụng về của tôi, nương chiều là chính – nhưng tôi thấy cũng rất khó để chúng có thể thương tôi.

Thương? Thường thường tôi thương ai v́ những khó khăn của họ – thất bại trong cuộc đời, bị bệnh nan y, h́nh như tôi chưa thương được ai khỏe mạnh, thành công. Vui với họ th́ có nhưng thương th́ phải xét lại. Không dễ dàng ǵ thương khơi khơi!

Một bà ngoại hiền lành, sống đạm bạc, sống một ḿnh, cháu chắt muốn đem t́nh thương đến cho bà. Một bà ngoại vững mạnh, sống tiện nghi cháu chắt đem tặng bà cái ǵ đây?

Tôi chỉ c̣n một con đường thôi, tôi phải đi lui để con cháu tôi đi tới. Và tôi bắt đầu sống ẩn dật.

Nguyễn Thị Oanh

 

 

art2all.net