Phạm Ngọc Lân
DE PÈRE INCONNU
Đọc sách "Cha Vô Danh"
của Phạm Ngọc Lân
Một trường hợp
Dr. Zhivago của Việt Nam
Hồ Văn Hiền
Nguồn : Người Việt Online
October 30, 2019
LTS: Sách “Cha Vô
Danh” của Phạm Ngọc Lân vừa được ra mắt độc giả vùng
Washington, D.C.-Virginia-Maryland trong một buổi họp mặt
thân hữu chiều Thứ Bảy, 5 Tháng Mười, 2019, tại Hội Người
Việt Cao Niên vùng Hoa Thịnh Đốn do Dược Sĩ Nguyễn Mậu Trinh
tổ chức. Nhân dịp này, Bác Sĩ Hồ Văn Hiền, một người bạn từ
thời c̣n là sinh viên tại Đại Học Sài G̣n, đă giới thiệu tác
phẩm “Cha Vô Danh” cũng như tác giả Phạm Ngọc Lân. Xin trân
trọng giới thiệu với độc giả báo Người Việt bài viết này.
Cách đây bốn năm,
tôi may mắn nhận được cuốn “De père inconnu”
(L’Harmattan, 2015, Paris) với chữ kư tác giả, như là một
món quà đặc biệt của một đồng nghiệp đến trân trọng giao tận
tay, một món quà quư giá. Ông bạn già của tôi, Bác Sĩ Nguyễn
Sơ Đông nay vừa qua đời, đă chịu khó liên lạc với tác giả
Phạm Ngọc Lân từ trời Tây xa xôi để tặng tôi một cuốn, và
c̣n nhận xét “Không biết làm sao mà cái ông Lân này giỏi dữ
vậy, vừa viết văn như Tây, vừa đờn hát thiệt hay nữa.”
Tôi biết Phạm Ngọc Lân từ lâu, từ thời
tôi c̣n là một sinh viên sống trong cư xá sinh viên Đắc Lộ,
ở số 161 đường Yên Đổ, gần cầu Trương Minh Giảng (đường Yên
Đổ đă thay tên từ 1975 thành Lư Chính Thắng).
Hồi đó anh Gaillard Phạm Ngọc Lân là một người cao lớn, đi
Vespa, hào hoa, hát giỏi, chơi kèn, trống, thể thao, giao du
với giới văn nghệ sĩ nổi tiếng (như anh có kể lại trong cuốn
sách). Cũng v́ lư do đó mà tôi đọc sách của anh thấy rất say
mê, rất thích và thú vị.
Mấy năm trước, tôi có soạn cuốn sách nói về sử Việt Nam, “Vietnam
History, Stories Retold For A New Generation,” để giới
thiệu nước nhà với lớp trẻ chỉ dùng tiếng Anh, nói về những
khía cạnh lịch sử, văn hóa của Việt Nam mà trong sách Mỹ
thường không đề cập đến, v́ họ chỉ bàn về chiến tranh Việt
Nam và xem đất nước chúng ta như băi chiến trường của họ.
Bởi vậy, tôi càng hiểu được và thưởng thức sâu sắc hơn tác
phẩm của Phạm Ngọc Lân.
Tác giả đă từng học bài bản về sử ở Đại Học Pháp Paris 7
trong nhiều năm để chuẩn bị cho bằng tiến sĩ về sử học
(nhưng bị gián đoạn v́ gia đ́nh dọn qua Mỹ sống một thời
gian). Đọc sách anh, chúng ta cảm nhận được tính cách chuyên
nghiệp đó, và đấy là một đóng góp lớn cho nền sử học của
nước nhà.
Tuy nhiên, sách của Phạm Ngọc Lân không phải là một niên
biểu khô khan về các biến cố lịch sử, mà là một bức tranh
sống động, lôi cuốn của cuộc sống một con người, tuy lắm
gian truân, nhưng lại gặt hái được nhiều bài học quư giá,
thú vị (ít nhất là lúc nh́n lại), làm cho một đứa trẻ tự
nhận là rụt rè, sinh ra trong hoàn cảnh thiệt tḥi, lại có
thể vươn lên đạt đến những thành tựu khả quan trên nhiều
lĩnh vực hoạt động.
Năm 1938, mẹ anh, mồ côi cha, từ miền Bắc theo gia đ́nh vào
Nam. Năm 1943, một ḿnh từ Sài G̣n ngược về Ba Ng̣i, một hải
cảng nhỏ gần Nha Trang, mẹ anh đi t́m người chồng mới được
thu xếp gả cưới, một sĩ quan pháo binh người Pháp tại một
ḥn đảo nhỏ chắn trước vịnh Cam Ranh. Hai người chỉ sống với
nhau được hai tuần rồi chia tay.
Người con trai, anh Phạm Ngọc Lân, là kết quả của cuộc gặp
gỡ ngắn ngủi đó. Anh từng là giảng viên trường đại học
Dược Khoa Sài G̣n, một sinh viên nghiên cứu sử ở đại học
Paris, một nhạc sĩ guitar, một ca sĩ tài tử được nhiều người
ngưỡng mộ trên YouTube. Anh dành tám năm trời nghiên cứu các
tài liệu, thăm viếng từng nơi từ Nam chí Bắc Việt Nam, đi
đến nhiều thư viện văn khố trên đất Pháp và Hoa Kỳ để lục
soát và viết ra cuốn “De père inconnu” nói về công cuộc t́m
kiếm người cha chưa bao giờ thấy mặt mà cũng không rơ tên
(do giấy tờ, thư từ, h́nh ảnh bị thất lạc), và cuộc hành
tŕnh nhiều gian lao của gia đ́nh anh, trong suốt mấy cuộc
chiến tranh đẫm máu và dai dẳng mà đất nước trải qua.
Tác giả Phạm Ngọc Lân viết
lại cuốn sách bằng tiếng Pháp “De père inconnu” của ông sang
tiếng Việt với tựa “Cha Vô Danh.” (H́nh: Hồ Văn Hiền cung
cấp)
Lần cuối cùng tôi đọc hết một cuốn sách
tiếng Pháp dày và từ đầu đến cuối là Tháng Mười Một, 1977,
tại Long Thành, một vùng hẻo lánh. Sau gần hai năm trong
trại cải tạo, tôi phải đi làm ruộng, hồi hương lập nghiệp
sau khi ra khỏi trại.
Cuốn “Bác sĩ Zhivago” (Boris Pasternak) tiếng Pháp
đưa tôi vào thế giới của cách mạng Tháng Mười Nga và những
biến đổi sau đó trên đất nước Xô Viết, cùng số phận của một
bác sĩ, một nhà thơ và một trí thức mắc chứng lăng mạn kinh
niên.
“De père inconnu” là cuốn sách tiếng Pháp đầu tiên mà
tôi thưởng thức từ đầu đến cuối, sau mấy chục năm chỉ học,
dùng tiếng Anh, ngoài tiếng mẹ đẻ. Sách Phạm Ngọc Lân cũng
đem lại những cảm xúc như Dr Zhivago, chỉ khác, sách của anh
đưa tôi về vùng quá khứ của chính ḿnh, chính dân tộc ḿnh.
Sài G̣n, Đà Lạt, Cam Ranh, Ba Ng̣i, những ngôi trường Pháp,
những đại học của một thời đă in dấu ấn trong tâm hồn ḿnh.
Sau khi thưởng thức bản tiếng Pháp, cũng như nhiều người
khác, tôi đă tự nhủ, chúng ta cần một bản tiếng Việt và một
bản tiếng Anh của cuốn này.
Thật là “được voi đ̣i tiên!” Vậy mà lại được tiên mới hay.
Những năm sau đó, tác giả đă miệt mài, không phải để dịch
sách của ḿnh qua tiếng Việt, mà viết lại hoàn toàn. Bằng
một thứ tiếng Việt trong sáng, tiếng mẹ đẻ của anh, bỏ bớt
những giải thích chỉ cần cho người Pháp, và thay vào đó
những chi tiết, những nét chấm phá và những chuyện kể mà chỉ
có “người trong nhà” Việt Nam, chỉ nghe nhắc đến là ḷng đă
rộn ràng, nhớ đường xưa lối cũ, nhớ ngày xưa vang bóng một
thời.
Nhớ “ngày xưa lúc ḿnh c̣n trẻ” (như trong bài hát nổi tiếng
“One day when we were young”), với các buổi tŕnh tấu
guitar, sinh hoạt thể thao, và nhất là cuộc t́nh thời chiến
với người đẹp ở đài truyền h́nh Sài G̣n, cũng là người vợ
trung thành qua bao năm lận đận… Tác giả, theo như lối nói
hiện nay, đă “thổi hồn” vào lịch sử. Và từ đó, một cuốn sách
quan trọng cho người Việt chúng ta ra đời, cuốn “Cha Vô
Danh,” cũng được nhà xuất bản uy tín của Pháp
L’Harmattan phát hành.
May mắn cho tác giả, và cũng may mắn cho độc giả, do một sự
t́nh cờ, kết quả cuộc t́m kiếm người cha “không tên” kỳ thú
này đă đem đến một kết cuộc rất có hậu. Tuy nhiên tôi xin
phép không tiết lộ kết cuộc đó ở đây, để quư vị tự t́m lấy
khi đọc cuốn sách.
Ngoài giá trị văn chương cũng như giá trị sử học của tác
phẩm “Cha Vô Danh,” tôi xin nhắc đến một vấn đề rất
gần với chúng ta là những người đă sống qua nhiều chế độ,
mang ít lắm là hai quốc tịch khác nhau, không nhiều th́ ít
nhuốm màu văn hóa Tây, văn hóa Mỹ. Không riêng ǵ con cháu
chúng ta sống trong hai nền văn hóa, một bên văn hóa Việt,
tiếng Việt ở nhà, bên kia nếp sống Mỹ, tiếng Mỹ, tiếng Pháp
trong sinh hoạt hằng ngày. Chúng ta cũng vậy, trong quá khứ
chúng ta ở Việt Nam, hiện tại chúng ta ở Mỹ, Pháp, Canada…
Vậy chúng ta là ai?
Phạm Ngọc Lân hiện thân cho tính nhị nguyên/duality đó, cho
câu hỏi không tránh được về căn cước, bản chất, “identity,”
không riêng ǵ của người tị nạn chúng ta mà cho cả mọi thành
phần đa dạng của xă hội toàn cầu hôm nay. Và xứng đáng với
vai tṛ một nghệ sĩ trí thức, anh cũng cho chúng ta một câu
trả lời qua cuốn sách của anh.
Phạm Ngọc Lân tuyên bố với báo chí Pháp: “Tôi đă sống c̣n
được là nhờ khả năng thích ứng của tôi, trong lúc vẫn cố
gắng bảo tồn bản sắc của tôi. Không nên quên rằng mặc dù
thuộc về nền văn hoá Việt Nam, tôi cũng có 50% máu Pháp chảy
trong huyết quản. Đúng rồi, tôi cảm nhận tôi là người Pháp,
và là người dân thị xă Roquettes (nơi anh ở tại Pháp), nhưng
tận trong đáy ḷng tôi vẫn là người Việt Nam.”
Chúng ta có thể vừa là người Việt Nam, vừa là người Mỹ,
người Canada, người Pháp, người Úc trong thế giới toàn cầu
ngày hôm nay.
Với ḷng tri ân đối với tác giả, tôi xin trân trọng có đôi
lời để giới thiệu đến với quư vị công tŕnh văn chương, lịch
sử quư giá này, và tôi chắc chắn cuốn sách sẽ đưa quư vị vào
một vùng kỷ niệm mà trong đó chúng ta ai cũng sẽ t́m thấy
ḿnh và từ đó hiểu ḿnh hơn, hiểu và yêu mến quê hương Việt
Nam hơn.
Hồ Văn Hiền
___
a2a giới thiệu Cha Vô Danh, bản Việt
Ngữ
trang phạm ngọc lân
art2all.net
|