Để nghe được nhạc trên a2a, xin
download Adobe Flash Player
Ai về sông Tương
Nhạc và lời : Thông Đạt (1924 - 2013)
Phạm Ngọc Lân đàn và hát
Nhạc sĩ Thông Đạt tên thật là
Ngô Văn Giảng, được biết nhiều hơn với nghệ danh Văn Giảng,
tác giả những bài hùng ca như “Lục quân Việt Nam”, “Đêm Mê
Linh”. Ông sinh năm 1924 tại Huế, mất tháng 5 năm 2013 tại
Úc.
Một học tṛ cũ của ông từ thời
trung học viết như sau khi được tin ông qua đời (trích đoạn):
Hai niên khóa học với nhạc
sĩ Văn Giảng, tôi thích học nhạc th́ ít mà mê Thầy kể chuyện
th́ nhiều. Cứ mỗi cuối giờ, Thầy có một câu chuyện kể về các
giai thoại âm nhạc. Thú vị hơn cả là lịch sử bản nhạc Ai Về
Sông Tương. Thầy kể rằng, thời trai trẻ, Thầy ở Thành Nội và
yêu một cô gái ở Kim Long – Kim Long có gái mỹ miều; trẫm
thương, trẫm nhớ, trẫm liều trẫm đi… mà – nhưng duyên không
thành v́ gia đ́nh nho phong của cô bé không có cái nh́n
thiện cảm với đời nghệ sĩ, nhất là nghệ sĩ trong ngành âm
nhạc, xướng ca… Thế là chia tay và cô bé đi lấy chồng!
Rồi một hôm, Thầy vào rạp Xi-nê Tân Tân, gần cầu Trường Tiền
bên bờ Bắc sông Hương để coi phim “Bé Nhà Trời” (Les enfants
du paradis). Ngay trước mắt Thầy, ở hàng ghế trước có một cô
Bé tóc dài. Tuy nh́n không rơ mặt nhưng từ dáng dấp đến
hương tóc thoang thoảng mùi hoa Ngâu của người thiếu nữ đă
làm sống lại h́nh ảnh người t́nh Kim Long. Thầy bị xúc động
đến nỗi không thể c̣n ngồi lại lâu hơn trong rạp chiếu bóng
để xem phim, nên vội vàng ra khỏi rạp. Thầy cỡi chiếc xe đạp
Dura Mercier của Thầy và đạp xe dọc theo bờ sông Hương để vô
cửa Thượng Tứ vào nhà ở Thành Nội. Thoáng chốc ḍng sông
Hương hiện ra như là ḍng sông Tương chia biệt trong truyện
t́nh cổ thư Trung Quốc. Thầy vừa đến nhà là dựng ngay chiếc
xe đạp ngoài hiên, đi nhanh vào nhà và vội vă sáng tác bản
nhạc bằng tất cả sự hoài niệm và háo hức nghệ thuật với sự
chấn động dị thường như phép lạ hóa thân. Bản nhạc Ai Về
Sông Tương được viết ra trong ṿng mười lăm phút!
Sau đó, Thầy bí mật kư tên là Thông Đạt và chép một bản gởi
ra đài phát thanh toàn quốc là đài Pháp Á ở Hà Nội. Ngay sau
đó, Mạnh Phát vừa là nhạc sĩ vừa là ca sĩ đă hát bản Ai Về
Sông Tương lần đầu trên đài Pháp Á Hà Nội. Bản nhạc sáng tác
năm 1949 đă nhanh chóng nổi tiếng trong toàn cả nước. Đă
trải qua hơn 60 năm, những mối t́nh đă cũ, những hẹn ḥ thuở
răng trắng tóc xanh đă thành “răng long đầu bạc”. Nhưng Ai
Về Sông Tương vẫn mới như thời gian là nước chảy qua cầu,
vẫn c̣n là tiếng ḷng t́nh tự của những đôi t́nh nhân ước
hẹn không thành. Bản nhạc với một giai điệu thướt tha lăng
mạn, lời lẽ đậm nét hoài niệm trữ t́nh làm dậy lên nguồn
t́nh cảm sướt mướt, mượt mà mà rất “sang” ấy như một ḍng
suối tươi tắn, mát dịu trong một hoàn cảnh tạm hồi sinh sau
cuộc chiến.
Cũng theo lời Thầy vui vui kể chuyện rằng, Mạnh Phát, là bạn
thân của Văn Giảng, đă nhờ Văn Giảng đến nhà ấn hành tân
nhạc gần như độc nhất thời bấy giờ là nhà xuất bản Tinh Hoa
ở Huế do ông Tăng Duyệt làm giám Đốc để hỏi cho ra Thông Đạt
là ai ngay sau khi bản nhạc phát trên đài Pháp Á. Nhưng măi
đến ba tháng sau th́ tông tích của Thông Đạt mới được tiết
lộ. “Mạnh Phát vô Huế chơi khi biết tui là Thông Đạt, hắn
đấm lưng tui thùi thụi như rứa th́ thôi!” Thầy Văn Giảng nói.
Một lần trong giờ học nhạc, tṛ Nguyễn Xuân Huế là tay đọc
tiểu thuyết đệ nhất trong lớp hỏi Thầy: “Thưa Thầy, tại sao
ḿnh có sông Hương, ḿnh cũng có Hương giang đầu, Hương
giang vỹ mà Thầy lại phải vay mượn sông Tương của Tàu như
rứa ạ?”. Thầy trả lời, đại khái là tại sông Hương chưa có
chuyện t́nh nào nổi tiếng trong t́nh sử như sông Tương.
Tương Giang là một con sông ở Trung Hoa, bắt nguồn từ núi
Duyên Hải, chảy qua Hồ Nam dài hơn hai ngàn dặm. C̣n ư “ai
về sông Tương” của Thầy trong bản nhạc là bắt nguồn từ cảm
hứng của bốn câu thơ t́nh sử trích từ khúc Trường Tương Tư
của nàng Lương Ư, đời Hậu Chu. Nàng và Lư Sinh yêu nhau say
đắm nhưng phải chia tay. Nàng làm thơ mong gửi gấm nguồn tâm
sự đau khổ khi phải xa cách người yêu:
Quân tại Tương Giang đầu
Thiếp tại Tương Giang vĩ
Tương tư bất tương kiến
Đồng ẩm Tương Giang thủy
(Chàng ở đầu sông Tương
Thiếp ở cuối sông Tương
Nhớ nhau không thấy mặt
Cùng uống nước sông Tương)
(Trần Kiêm Đoàn, Sacramento, California)
Ai Về Sông Tương (1949)
Ai có về bên bến sông Tương
Nhắn người duyên dáng tôi thương
Bao ngày ôm mối tơ vương
Tháng với ngày mờ nhuốm đau thương
Tâm hồn mơ bóng em luôn
Mong vài lời em ngập hương
Thu nay về vương áng thê lương
Vắng người duyên dáng tôi thương
Mối t́nh tôi vẫn cô đơn
Xa muôn trùng lưu luyến nhớ em
Mơ hoài h́nh bóng không quên
Hương t́nh mộng say dịu êm
Bao ngày qua
Thu lại về mang sầu tới
Nàng say t́nh mới hồn tôi tơi bời
Ngh́n hoa cười đón mừng vui duyên nàng
T́nh thơ ngây từ đây nát tan
Hoa ơi!
Thôi ngưng cười đùa lả lơi
Cùng tôi buồn đắm đừng vui chi t́nh
Đầy bao ngày thắm dày xéo tâm hồn này
Lệ sầu hoen ư thu
Ai có về bên bến sông Tương
Nhắn người duyên dáng tôi thương
Sao đành nỡ dứt tơ vương
Ôi duyên hờ từ nay bơ vơ
Dây t́nh tôi nắn cung tơ
Rút ḷng sầu trách người mơ