Tô Vũ tên thật là Hoàng Phú, sinh
năm 1923 tại Bắc Giang, nhưng lớn lên ở Hải Pḥng. Ông là em của
nhạc sĩ Hoàng Quư (tác giả Cô Láng Giềng). Hai anh em được nhạc
sĩ Lê Thương (tác giả ba bài Ḥn Vọng Phu), lúc đó là thầy dạy
văn chương Pháp, khuyến khích theo đuổi “tân nhạc” đang rất
thịnh hành với loại nhạc sau này gọi là “tiền chiến”. Hai anh em
lập ra nhóm Đồng Vọng ở Hải Pḥng, quy tụ một số bạn nhạc trong
đó có Văn Cao, cùng khuyến khích nhau sáng tác. Tô Vũ tham gia
Việt Minh rất sớm trong ban Văn nghệ tuyên truyền.
Bài Em Đến Thăm Anh Một Chiều Mưa là một trong những ca khúc
lăng mạn tiền chiến được thịnh hành nhất cho đến hôm nay. Điểm
đặc biệt bài hát này là “Em đến thăm anh”, không phải “Anh đến
thăm em”, dù rằng thời bấy giờ, b́nh thường ra chỉ có người con
trai đến thăm người con gái, không có chuyện ngược lại. Nhưng
đây là một câu chuyện thật, xảy ra trong chiến khu trong thời kỳ
kháng chiến. Tô Vũ kể có ba cô trong đội cứu thương lạc đường
được ba anh trong đội văn nghệ, đóng trong một ngôi đ́nh, cho
tạm trú vài tháng, cùng tham gia múa hát, từ đó quen biết và
t́nh cảm nảy sinh. Khi ba cô trở về đơn vị bên kia sông, hai bên
hẹn nhau mỗi tuần qua lại thăm nhau, tuỳ bên nào đi được th́ đi.
Một chủ nhật trời mưa tầm tă, ba anh không đi được, đến chiều
khi Tô Vũ đang một ḿnh trong ngôi đ́nh th́ một trong ba cô lặn
lội mưa gió đến thăm, cũng chỉ có một ḿnh! Chuyện này chỉ xảy
ra một lần, nên càng để lại dấu ấn sâu đậm trong tâm hồn lăng
mạn của người nhạc sĩ.
Tô Vũ viết ca khúc này năm 1947. Dù lúc đó là thời kỳ kháng
chiến rồi, không c̣n là “tiền chiến” nữa, nhưng bài hát bất hủ
này vẫn mang âm hưởng trữ t́nh của loại nhạc gọi là “tiền chiến”
này.
Em Đến Thăm Anh Một
Chiều Mưa
Em đến thăm anh một chiều đông
Em đến thăm anh một chiều mưa
Mưa dầm dề, đường trơn ướt tiêu điều
Em đến thăm anh người em gái, tà áo hương nồng
Mắt huyền tŕu mến sưởi ấm ḷng anh
Em đến thăm anh chiều đông giá
Em đến thăm anh trời mưa gió
Đường xa lạnh lùng
Mặt nh́n mặt, cầm tay bâng khuâng không nói một câu
Lời nghẹn ngào, hồn anh như say như ngây v́ đâu
Gió đưa cánh chim trời
Đó đây cách xa vời
Chiều vui mưa ướt cánh
Khá thương kiếp bềnh bồng
Dẫu khắng khít đôi ḷng
Chiều nào em xa anh
Có hay lúc em về
Gót chân bước reo âm thầm
Trên đường một ḿnh ngoài mưa
Mưa như mưa trong ḷng anh
Ḷng bồi hồi nh́n theo chân em ch́m trong ngàn xanh
Ta ước mơ một chiều thêu nắng
Em đến chơi quên niềm cay đắng
Và quên đường về.
