Lời của Jacques Plante (1920-2003)
Phạm Ngọc Lân đàn và hát
Charles
Aznavour sinh năm 1924 tại Paris, mất ngày 1 tháng 10-2018,
cách đây 2 ngày, hưởng thọ 94 tuổi. Ông là một nghệ sĩ lớn
của Pháp. Lễ tang của ông sẽ được tổ chức long trọng tại
Paris ngày thứ sáu 5 tháng 10, Tổng Thống Emmanuel Macron sẽ
đọc điếu văn.
Ông là một nhạc sĩ (sáng tác hơn 800 ca khúc), ca sĩ (thu
đĩa hơn 1000 bài), đồng thời là tài tử điện ảnh (có mặt
trong hơn 80 cuốn phim).
Ông gốc người Arménie, cha mẹ tị nạn qua Pháp khi người
Arménie bị chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ tàn sát hồi đầu thế kỷ 20.
Ông chỉ được học hết tiểu học, rất sớm đă thích lên sân
khấu. Măi đến năm ngoài 30 tuồi ông mới nổi tiếng, không
những ở Pháp mà c̣n ở ngoại quốc, đặc biệt ở Hoa Kỳ. Ông là
một trong những người Pháp hiếm hoi có tên trong một ngôi
sao trên vỉa hè của đại lộ Hollywood Boulevard ở Los
Angeles, « Walk of Fame ».
Tại Sài G̣n, thời kỳ nhạc yé-yé những năm 60, người ta biết
đến Aznavour qua bài « Et Pourtant » năm 1963, sau khi đă
biết Aznavour tài tử xi-nê qua phim « Un taxi pour Tobrouk
». Nhưng chắc ít người biết ông là tác giả của bài « Retiens
la nuit » viết cho Johny Halliday hát, và nhất là bài « La
plus belle pour aller danser » viết cho Sylvie Vartan hát.
Bài này trở thành bài nổi tiếng nhất của Sylvie Vartan, và
cũng là một bài nổi tiếng của ca sĩ Thanh Lan, vừa hát tiếng
Pháp vừa hát tiếng Việt với tựa đề « Em đẹp nhất đêm nay ».
Trước khi mất hai ngày, thứ sáu 28 tháng 9, ông xuất hiện
trên màn h́nh đài 5 của truyền h́nh Pháp, chương tŕnh « C à
vous », kể về chuyến đi lưu diễn bên Nhật mới về, và sửa
soạn một cuộc lưu diễn khác bắt đầu bên Pháp tháng 11 sắp
tới. Có lẽ chưa có ông già nào đă 94 tuổi c̣n lên sân khấu
hát trong 2 giờ đồng hồ !
Cũng trong chương tŕnh này, khi được hỏi trong cả ngàn bài
ông hát, ông thích bài nào nhất, ông trả lời không suy nghĩ,
bài « La Bohème », ông nói dù bài này ông chỉ viết nhạc, c̣n
lời của ông bạn Jacques Plante, không phải của ông. Bài này
thường được hát như một bài « bis » trong các buổi tŕnh
diễn của ông trên các sân khấu quốc tế.
Bài hát kể về cuộc đời tạm gọi là « lăng tử » của những họa
sĩ trẻ chưa thành danh ở Montmartre vào thời kỳ cực thịnh
đầu thế kỷ 20, sống nghèo khổ nhưng lúc nào cũng vui.
Tôi hát bài « La Bohème » như một cách tưởng niệm Charles
Aznavour.
La bohème
- Đời lăng tử
1. Je vous parle d'un temps
Que les moins de vingt ans
Ne peuvent pas connaître
Montmartre en ce temps-là
Accrochait ses lilas
Jusque sous nos fenêtres
Et si l'humble garni
Qui nous servait de nid
Ne payait pas de mine
C'est là qu'on s'est connu
Moi qui criait famine
Et toi qui posais nue
La bohème, la bohème
Ça voulait dire on est heureux
La bohème, la bohème
Nous ne mangions qu'un jour sur deux
Tôi kể các bạn nghe một thời
Mà những bạn dưới hai mươi tuổi
Không thể biết được
Đồi Montmartre thuở ấy
Có những cành hoa lilas
Mọc đến sát tường, như treo dưới
cửa sổ của chúng tôi
Và nếu căn pḥng nhỏ bé
Dùng làm tổ ấm cho chúng tôi
Chẳng có ǵ là sang trọng
Nhưng nơi đó ḿnh đă quen nhau
Tôi th́ bụng đói lả
C̣n em làm người mẫu khoả thân
Đời lăng tử
Có nghĩa là chúng ḿnh hạnh phúc
Đời lăng tử
Ngày no ngày đói
(Phải bỏ bớt lời Pháp v́ dài quá)
2. Trong các quán gần đấy
Chúng tôi vài thằng
Chờ đợi ngày nào đó bước lên đài danh vọng
Và dù nghèo kiết xác
Với bụng lép kẹp
Chúng tôi vẫn không ngớt tin tưởng
Và khi có một quán nào đấy
Đổi một bữa ăn nóng
Lấy một bức tranh
Chúng tôi đọc thơ cho nhau nghe
Ngồi chung quanh bếp sưởi
Để quên đi mùa đông
3. Có nhiều khi
Đứng trước giá vẽ
Tôi thức trắng đêm
Chấm phá lại bức tranh
Nắn nót đường cong một bầu ngực
Đường uốn một bờ mông
Để rồi khi trời sáng
Ngồi lại với nhau
Bên ly cà-phê sữa nóng
Mệt lả nhưng sung sướng
Chúng ḿnh yêu nhau tha thiết
Và cũng yêu đời quá sức
4. Rồi có một ngày t́nh cờ
Tôi đi một ṿng
Qua địa chỉ cũ
Tôi chẳng c̣n nhận ra
Những bức tường, những con đường
Đă chứng kiến tuổi trẻ của tôi
Phía trên một tam cấp
Tôi cố t́m lại pḥng vẽ xưa
Nhưng chẳng c̣n vết tích ǵ
Trong khung cảnh mới của khu này
Montmartre đối với tôi thật buồn bă
Và những cây lilas cũng chết cả rồi
Đời lăng tử
Chúng ḿnh lúc đó trẻ, chúng ḿnh lúc đó ngông cuồng
Bây giờ chẳng c̣n nghĩa lư ǵ nữa cả