LAIQUANGNAM

ĐỖ PHỦ

Mao ốc vị thu phong sở phá ca

茅屋為秋風所破歌

 

Lời dẫn :

Học sinh lớp bảy trong nước phải học một số bài thơ Đường. Theo quy hoạch thì lớp 7 và lớp 10 phải học ước chừng 15 bài. Khi học bọn trẻ phải học thuộc lòng nghĩa của những từ Hán Việt mà nay đa phần không còn xuất hiện tại Việt nam, và rất rất nhiều từ tiếng Trung, không biết học để làm gì, bởi đó là các từ chỉ có người Tàu dùng mà thôi. Bài sau đây là một trong số 15 bài đó.
Laiquangnam giới thiệu bài dưới đây như là một sự chia sẻ nỗi nhọc nhằn của các em học sinh lớp 7 hiện nay. Xin thưa với các em rằng, ngày xưa anh em chúng tôi cho dù học đến hết tú tài 2 vẫn không phải học bất cứ một bài thơ Đường nào trừ lớp 11 ban C. Họ chỉ có mỗi một bài Hoàng Hạc Lâu của của Thôi Hiệu, vậy mà rất nhiều người bị bóng đè. Tính ra trong 22 lớp thuộc bậc Trung học thuộc thế hệ tôi chỉ có 2 lớp trong số đó được học một bài thơ Đường.


I- Nguyên tác

茅屋為秋風所破歌

八月秋高風怒號，
卷我屋上三重茅。
茅飛渡江灑江郊，
高者掛罥長林梢，
下者飄轉沉塘坳。

南村群童欺我老無力，
忍能對面為盜賊。
公然抱茅入竹去，
唇焦口燥呼不得，
歸來倚杖自歎息。

俄頃風定雲墨色，
秋天漠漠向昏黑。
布衾多年冷似鐵，
驕兒惡臥踏裡裂。
床頭屋漏無干處，
雨腳如麻未斷絕。
自經喪亂少睡眠，
長夜沾濕何由徹！

安得廣廈千萬間，
大庇天下寒士俱歡顏，
風雨不動安如山！
嗚呼！何時眼前突兀見此屋，
吾廬獨破受凍死亦足！


II- Phiên âm

Mao ốc vị thu phong sở phá ca

Bát nguyệt thu cao phong nộ hào,
Quyển ngã ốc thượng tam trùng mao.
Mao phi độ giang sái giang giao.
Cao giả quái quyến trường lâm sao,
Hạ giả phiêu chuyển trầm đường ao.
Nam thôn quần đồng khi ngã lão vô lực,
Nhẫn năng đối diện vi đạo tặc.
Công nhiên bão mao nhập trúc khứ,
Thần tiều khẩu táo hô bất đắc.
Qui lai ỷ trượng tự thán tức.
Nga khoảnh phong định vân mặc sắc,
Thu thiên mạc mạc hướng hôn hắc.
Bố khâm đa niên lãnh tự thiết.
Kiều nhi ác ngọa đạp lý liệt.
Sàng đầu ốc lậu vô can xứ,
Vũ cước như ma vị đoạn tuyệt.
Tự kinh táng loạn thiểu thụy miên,
Trường dạ chiêm thấp hà do triệt.
An đắc quảng hạ thiên vạn gian,
Ðại tí thiên hạ hàn sĩ câu hoan nhan,
Phong vũ bất động an như san.
Ô hô, hà thời nhãn tiền đột ngột kiến thử ốc,
Ngô lư độc phá thụ đống tử diệc túc.

Nhận xét :1- Đổ Phủ là ông thầy chơi chữ, câu chữ đẽo gọt. Năm câu đầu có âm cuối là “ao”, gồm h+ào, m+ao , gi+ao. S+ao, ao. Đã vậy mà âm “cao” và “mao” còn được đan xen vào trong câu 2,3,4. Tần suất +cao ,+mao xuất hiện hai lần. Ông già ghê thật! Với âm “ao” vòm miệng mở rộng. Gió thét gào ào ào như vậy, nhà ông lại là “mao”(cỏ tranh ) ốc (nhà ) thì tiêu là phải.
Nhận xét :2- Ông chơi chữ, người Việt há chịu thua ông sao.

 

III- Dịch thơ quốc âm

Mao ốc vị thu phong sở phá ca
Tạm dịch nghĩa tiêu đề
Bài ca căn nhà tranh bị gió thu tàn phá.

Giữa thu tháng tám, gió ào ào,
Cuốn ba lớp rạ đáo nơi nao ?
Mảnh con gió rắc như sao,
Mảnh treo lơ lững ngọn cao cao nào,
Mảnh to, tỏm! tỏm! xuống ao.

Trẻ xóm nam, sức mô! ,miệt ớn …
Cướp chạy ngời ngời giỡn mặt ta!
Lũy tre che khuất bóng nhòa,
Môi khô rát họng…gào la ích gì !
Buồn tình! chống gậy, quay đi!.

Mây đen kịt, gió ỳ đôi chút;,
Lạnh chiều tà thu rước hơi đông
Chiếu chăn cũ lạnh hơi đồng,
Nhóc con xấu nết đạp vồng rách bươm !

Nhà tứ phía sờ rươm rướm nước,
Mưa lâm râm rĩ rích thâu đêm,
Bấy lâu giấc ngủ nào êm ,
Trân mình chờ sáng ướt nhèm đêm đen.

Ước thấy nhà ngàn gian bền bỉ ,
Đủ chắn che hàn sĩ mọi miền ,
Bão giông dù có triền miên,
Sĩ phu thiên hạ hân hoan đi về.

Ước sờ nhà rộng bề bề,
Cho dù cam khổ trút về phần ta.”

Laiquangnam


IV- Tham khảo và chú thích ý kiến

1- Bài viết có này tham khảo trên mạng internet
Tạm dịch nghĩa tiêu đề ,” Mao ốc vị thu phong sở phá ca” =>Bài ca căn nhà tranh bị gió thu tàn phá. Mao là cỏ tranh, mao là lông, cùng viết chữ này, ốc là nhà; vị, sở là các hư từ, Bài ca căn nhà tranh bị gió thu tàn phá. Laiquangnam không dịch tiêu đề bởi quan niệm tiêu đề là thương hiệu của bài thơ.

2- Khách thơ tìm đọc qua Google search, sau khi gõ cụm từ khóa “*Mao ốc vị thu phong sở phá ca“. Bạn gặp bản dịch của Khương hữu Dụng, đó là bản dịch dành cho học sinh lớp 7 phổ thông hiện nay, phải học thuộc lòng.

3- Khách thơ tìm đọc bài "Chư tướng" của Đỗ Phủ thì sẽ Khách thơ sẽ hiểu nguyện vọng xây nhà ngàn gian của ông lấy từ nguồn kinh phí nào? Ông nhắc nhở chư tướng người Tàu hãy vì nhà vua mà mang ngọc từ đất Giao châu, Nam hải về, ông than dạo rày sao ít thấy. Nước ta dạo ấy còn quằn quại dưới sự đô hộ của nhà Đường, và bị nô lệ suốt 1000 năm Bắc thuộc.

4- Bài này được các nhà hoạch định giáo dục trong nước chọn có lẽ vì câu “Ước sờ nhà rộng bề bề, Cho dù cam khổ trút về phần ta.” Từ đây giáo viên và các nhà viết sách thuộc Bộ Giáo dục xiển dương tấm lòng vị tha cao cả của Đổ Phủ. Dóc tổ! Thân không có nhà, con có đứa bị chết đói, nhà nghèo hàng xóm thấy tội xây cho túp lều tranh sống tạm. Thay vì ra sức làm việc, ông lại ngồi gọt đẽo chữ nghĩa. Vợ con ông vô phước quá chừng! Ước cái mà mình không có, không biết lấy tiền từ đâu, tiền từ đâu ra, thật là một kẻ tối dạ. Hèn gì ông thi mãi mà không sao đỗ nổi tiến sĩ.

5- Xin đọc link này để chia sẻ sự nhọc nhằn của thầy cô giáo lớp 7 ngày nay: 

http://baigiang.violet.vn/present/same/entry_id/8306462
và chia sẻ tại đây do người trong cuộc phát biểu, nước chảy đầu vịt!

http://tuoitre.vn/Pages/Printview.aspx?ArticleID=542333
mẫu giáo án

http://www.doko.vn/tai-lieu/bai-11-tuan-11-mao-oc-thu-vi-so-pha-ca-300025

6- Bạn đọc thử có bao nhiêu từ Hán Việt, từ tiếng Tàu mà bạn không biết nghĩa trong bài trên, vậy mà các em lớp 7 è cổ ra học để trả bài cho cô. Cô giáo đứng lớp phải học thuộc các từ Hán để còn chịu trận với cô Hiệu Phó học tập dự giờ. Biết thêm các từ tiếng Tàu này học sinh lợi được gì?

7- Câu Bố khâm đa niên lãnh tự thiết.
布衾多年冷似鐵，
Thiết là sắt, người Tàu nói lạnh như sắt, nhưng người Việt thì nói lạnh như đồng. Người Việt mình thông minh hơn, bởi trong sự tiếp xúc họ nhận thấy hệ số dẫn nhiệt của đồng tốt hơn của sắt.
Khương hữu Dụng dịch cho học sinh “???”; lớp 7 học thuộc lòng đoạn này như sau

Giây lát, gió lặng, mây tối mực
Trời thu mịt mịt đêm đen đặc.
Mền vải lâu năm lạnh tựa sắt,
Con nằm xấu nết đạp lót nát

Đầu giường, nhà dột chẳng chừa đâu
Dày hạt mưa, mưa, mưa chẳng dứt
Từ trải cơn loạn ít ngủ nghê
Đêm dài ướt át sao cho trót ?

Khương hữu Dụng áp dịch cho học sinh lớp 7 học

Và laiquangnam dịch sang song thất lục bát, thể thơ cổ của tiền nhân ta:

Mây đen kịt, gió ỳ đôi chút ;
Lạnh chiều tà thu rước hơi đông
Chiếu chăn cũ lạnh hơi đồng,
Nhóc con xấu nết đạp vồng rách bươm.

Nhà tứ phía sờ rươm rướm nước,
Mưa lâm râm rĩ rích thâu đêm,
Bấy lâu giấc ngủ nào êm ,
Trân mình chờ sáng ướt nhèm đêm đen
Laiquangnam dịch

8- laiquangnam xin lỗi vì đã không chú nghĩa từng câu phiên âm từ tiếng Hán sang tiếng Việt cho bài thơ Đường này, chú giải thơ tiền nhân ta đòi hỏi mình phải hết lòng với thơ tiền nhân còn thơ Tàu thì kệ tía nó. Biết làm chi. Mình là người Việt mà.

Một sáng cuối tháng 11 /2013 tại quê người.
Laiquangnam

trang  laiquangnam 

www.art2all.net