Liễu
Ngộ
MỘT THỜI HAY
MỘT ĐỜI
Bất chợt, một cơn gió
thoảng qua làm tôi cảm thấy dễ chịu với cái nóng oi oi của một buổi
chiều cuối Hạ nơi bờ rừng Hói Mít, bên cạnh là con suối lúc nào nước
cũng trong xanh, ngoại trừ những ngày mưa đến. Hói Mít, địa danh
nghe rất lạ tai, mang âm hưởng của miền trung xứ Huế, pha lẫn một
chút khó khăn của sự khô cằn lam lũ, và quả thật nó là như vậy. Hói
Mít nằm về phía Bắc đèo Hải Vân. Hồi đó đường vào Hói Mít phải nương
theo đường rây xe lửa chứ không có đường dành cho xe hơi.
Ngọn gió cho tôi biết thời tiết đă đến lúc giao
mùa. Thu đến rồi. Lúc này mặt trời đă xuống thấp, sao giờ này mà Sư
vẫn chưa về nhỉ? Hôm nay là ngày Huyền Không có vị thiện tín nào đó
trai Tăng nên Sư phải về dự.
Huyền Không là ngôi chùa tranh nằm trên một ngọn
đồi lưng chừng không cao lắm dưới chân đèo Hải Vân do Thầy Viên Minh
khai sơn lập chùa vào năm 1973. Khung cảnh nơi đây thật tuyệt vời!
Trước mặt là biển, sau lưng núi cao quanh năm mây trắng trải dài,
như ngọn núi tuyết trên dăy Hy Mă Lạp Sơn ngăn cách Ấn Độ và Tây
Tạng vậy. Nh́n xéo về phía trước, gần một tí là chiếc cầu bắt qua
cái đầm lớn từ Hải Vân đến chân đèo Phú Gia. Làng chài Lăng Cô bao
bọc bởi những hàng dừa xanh trước khi ra biển lớn. Bên hông chùa là
một con suối đầy đá, quanh năm nước từ thượng nguồn đổ về. Những ai
đă từng đến đây sẽ khó quên được cái yên b́nh tĩnh lặng của không
gian rừng núi giữa biển trời.
Buổi sáng ra ngồi trên bờ đá ngắm b́nh minh trên biển, những con
sóng lao xao như mảnh vỡ kim cương lấp lánh, hương lan rừng thoảng
trong gió bay khắp từ hậu viên đến Chánh điện, mùi hương bạch đàn
len lỏi vào từng ngơ ngách không tên, khi chiếc phong linh theo gió
kêu leng keng êm dịu. Chiều về lại được ngắm hoàng hôn trên vịnh
Lăng Cô trải dài cho đến chân đèo Phú Gia đi qua Hói Dừa, Hói Mít. Ở
đây không phải là cái tĩnh mịch trong thâm sơn cùng cốc mà là cái
đẹp tự nhiên của đất trời và biển cả.
Từ chùa Huyền Không đến Hói Mít khoảng cách chừng 6 km và phải đi
bộ. Trước khi đi, Sư có hỏi tôi có theo Sư về chùa không? Tôi trả
lời không, v́ tôi muốn nằm ở nhà đọc sách. Thế là hôm nay Sư không
đi khất thực, và như vậy là trưa này tôi phải để cái bụng trống
rỗng, không có bất cứ một thứ ǵ để đưa vào đó, ngoài miếng nước chè
xanh trong ấm c̣n sót lại đêm qua. Nói là nhà, chứ thật ra chỉ 1 cái
cốc lá không có tấm che nào chung quanh, chỉ treo 2 chiếc vơng nilon
cho hai Thầy tṛ.
Thường ngày buổi sáng khoảng 8 giờ, Sư ôm b́nh bát lên đường khất
thực, xuống cái xóm nhỏ nghèo nàn bên dưới, người ta nghèo quá, cơm
không có để ăn th́ lấy đâu ra mà đặt bát cho nhà Sư. Sư đi qua 3 - 4
căn nhà, có được 3 - 4 củ khoai hay sắn là Sư quay về, thỉnh thoảng
cũng có vài trái chuối. Thầy tṛ chúng tôi độ nhật qua ngày như vậy
đó, mặc dù thực phẩm có bấy nhiêu nhưng chúng tôi luôn nhường ra
chút đỉnh để cho đàn cá dưới con suối mà chúng tôi cư ngụ. Thật vui
khi chúng nó xúm lại dành giựt những miếng mồi khi chúng tôi bóp nhỏ
ra để thả xuống ao cho chúng.
Tôi nằm đọc sách trên chiếc vơng, thỉnh thoảng nh́n xuống bên dưới
b́a rừng để ngóng chờ Sư. Cuối cùng, xa xa chiếc y vàng cũng hiện
ra, khi những tia nắng cuối cùng khuất ch́m sau dăy núi, và ḷng tôi
tự nhiên cảm thấy vui vui. Tôi vội đi xuống, đón lấy cái túi nilon
trên tay Sư. Hôm nay chùa trai Tăng, nên huynh đệ của Sư đă để dành
cho tôi một vài món ăn để mang về: một gói cơm trắng, một gói bún
xào, một bịch canh bí đỏ, 1/2 bánh đường đen, và một gói trà Thái
Nguyên. Những vật thực này ở thời điểm đó là cả một trời cao sang.
Thầy tṛ tôi cư ngụ nơi đây. Vào những đêm trăng, chúng tôi nhóm bếp
lửa hồng, thêm một số Phật tử dưới xóm tham gia hỏi đạo và để nghe
Sư nói Pháp. Khi ấy, chúng tôi nấu nước chè xanh, thêm 1 cục gừng
đập giập. C̣n ǵ bằng uống nước chè xanh thơm gừng và cắn 1 miếng
đường đen, cộng thêm một hơi thuốc Lào Quỳnh Lâm là nhất.
Tháng ngày trôi qua thầm lặng, ḷng tôi nhẹ nhàng, trống rỗng, không
phiền năo, vô tư lự. Có lẽ đây là thời gian êm đềm nhất của cái tuổi
gọi là thành niên của tôi. Tôi yêu trời trăng mây nước, yêu thiên
nhiên cây cỏ, yêu những con người b́nh dị nông thôn nghèo nàn khốn
khổ, yêu tấm ḷng chân thật chất phác đúng nghĩa của dân quê, mưu
sinh nơi đây chủ yếu là làm ruộng, rẫy, và đi rừng đốn củi, làm lụng
đủ ăn, không bon chen, không làm hại lẫn nhau v́ miếng cơm manh áo,
tôi thật sự hạnh phúc với những tháng ngày này.
Tôi có tuổi thơ vất vả, không học hành, không đến trường, tôi từng
là đứa trẻ sống lăn lóc giữa chợ đời. Nhưng không hiểu v́ sao tôi
yêu cuộc đời này chi lạ, có lẽ lúc đó tôi sống bằng bản năng đói ăn,
khát uống. Tôi chỉ cần có cái no bụng là được, ăn no rồi lăn ra ngủ.
Vỉa hè, lề đường những đêm mưa lạnh ướt hết áo quần nhưng cũng chẳng
sao cả, tôi bằng ḷng, bằng ḷng với hiện thực.
Cho đến sau này nhờ ơn Thầy Viên Minh khai thị tôi mới ngộ ra một
điều là khi con người sống mà không bị lệ thuộc bởi cuộc đời là hạnh
phúc biết bao. Có một điều lạ nữa là tôi không đến trường để học,
chưa qua hết tiểu học trường làng, nhưng tôi lại thích đọc những tác
phẩm văn chương triết học của những văn hào thế giới như F.
Nietzsche, Krishnamurti, Hermann Hesse, Rabinranas Tagore, Ernest
Hemingway, Lev Tolstoy. Đọc mà không hiểu một tí ǵ hết, chẳng biết
họ nói điều ǵ? Tôi chỉ thích đọc vậy thôi, có phải là tôi đọc để
cho qua thời gian chăng? Hay đọc để trau dồi kiến thức? Không, thực
sự là không, bởi v́ căn bản là tôi đă không có cái kiến thức chữ
nghĩa văn chương để hiểu họ nói ǵ? Tôi đang ở trong rừng mà, đâu
phải ngồi trong quán cà phê nơi phố thị để nói là khoe mẽ cho các em
nghe, để dương dương tự đắc ḿnh cũng là người trí thức cho các em
chú ư. Sở dĩ tôi nói điều này v́ giữa thập niên 60 - 70 rất nhiều
người trẻ như tôi lúc bấy giờ khi vào quán cà phê nghe nhạc, ngồi
đồng để ngắm mấy bông hoa đẹp biết nói, trên tay cầm những cuốn sách
triết do Phạm công Thiện hay Nguyễn Mạnh Thác dịch.
Thu nhẹ nhàng đi qua, màu lá đă rực vàng cả một vùng trời cho đông
vừa đến. Chúng tôi phải rời nơi đây v́ căn cḥi của chúng tôi không
đủ che những hạt mưa lạnh lùng trút xuống. Hơn nữa Sư cũng phải đi
xa để nhận nhiệm vụ hoằng pháp cho một ngôi chùa đang thiếu vị trụ
tŕ. Ngôi chùa nằm ở thành phố lớn của miền trung mà Thầy của Sư
giao phó. Tôi trở lại với công việc kiếm cơm qua ngày, cũng thuận
tiện cho tôi được gần gũi với những vị Sư mà tôi hằng quư mến. Ban
ngày tôi đi làm, đêm về vào chùa để ngủ, cũng như được nghe những
bài pháp của các Sư đàm đạo. Tôi cũng không biết là ḿnh đă học được
những ǵ qua những bài kinh. Thú thật, một chữ Kinh tôi cũng không
thuộc, nhưng tôi rất thích và cảm thấy tâm hồn ḿnh nhẹ nhàng lắng
đọng khi nghe quư sư tụng kinh bằng tiếng Pali. Có lẽ tôi cảm nhận
được tất cả ấm lạnh ngọt bùi lan tỏa t́nh thương từ các vị trong
tinh thần Huyền Không man mác...
Khe Sư!
Đó là cái tên người dân Hói Mít đặt cho con suối
mà thầy tṛ tôi đến ở. Câu chuyện đă trải qua 43 năm về trước, cái
tên gọi Khe Sư vẫn c̣n tồn tại với thời gian và người dân nơi này,
nhưng cuộc đời của tôi và Sư th́ trải qua nhiều ngă rẽ. Sư mang sứ
mệnh của Như Lai là củng cố lại Đức tin cho những người con Phật
trong thời kỳ mạt pháp, lúc xă hội đang khó khăn về mọi mặt. Tôi
không phải là nhà văn, nên văn phong tŕnh bày có phần thô thiển,
tôi chỉ kể lại câu chuyện một thời của Sư và tôi thôi, như một hoài
niệm tưởng nhớ đến người Thầy, người anh cũng là người bạn mà tôi
kính trọng và yêu thương nhất. Tôi cũng là người thất học, chữ nghĩa
nghèo nàn, tôi có được hôm nay đó là nhờ ân đức của Sư chỉ dạy.
Tôi theo chân Sư lúc Sư chưa xuất gia, tôi nhớ rất rơ, lúc đó tôi
mới 8 tuổi, Sư hơn tôi 3 tuổi, Sư cũng là người anh ruột của tôi.
Gia đ́nh tôi rất đông anh em, riêng mẹ tôi đă có đến 9 người con, và
c̣n thêm 4 người con riêng của Ba tôi nữa, v́ vậy khi gặp cơ hội là
Ba cho anh em tôi đi xa. Tôi và anh đến Sài G̣n, sống nhờ ơn nuôi
dưỡng của bá tánh, ít nhất lúc bấy giờ nhà tôi cũng đỡ đi được 2
miệng ăn. Hơn thế nữa, theo tôi nghĩ, Ba cũng hy vọng là chúng tôi
sẽ có được một cuộc sống mới tốt đẹp hơn, ít ra cũng có được miếng
ăn, được cắp sách đến trường. Khi đến Sài G̣n, anh tôi được tiếp tục
đi học, c̣n tôi th́ đă mất căn bản từ đầu nên không học được, và từ
đó tôi trở thành đứa trẻ bụi đời giữa thành phố Sài G̣n hoa lệ.
Anh tôi rất thông minh, lại chăm học. It năm sau anh tôi xuất gia
làm tu sĩ thuộc hệ phái Nam tông. Xuất gia được ít năm th́ anh cũng
bị động viên vào lính, sau khi ra trường anh tôi về nghành truyền
tin cho đến ngày đứt phim 75. Trong thời gian này anh em chúng tôi
có dịp trở về quê, nhưng Ba tôi đă qua đời trước đó 1 năm rồi, chúng
tôi c̣n Mẹ. Cuối năm 75 trong một đêm có nhiều bạn bè thân hữu tụ
tập nhau để văn nghệ bỏ túi, và đó cũng là đêm cuối cùng, anh tôi
quyết định trở lại con đường làm tu sĩ mà đă dang dở năm nào bằng 4
câu thơ như sau:
Cuộc đời này không thật
Vĩnh biệt em tôi đi
V́ sao kia c̣n vỡ
Cuộc t́nh này bàn chi...
Sư đến Đà Nẵng, nhận nhiệm vụ trụ tŕ chùa Tam Bảo, ngôi chùa mà
Ngài đại trưởng lăo HT Giới Nghiêm thuộc hệ phái Nam tông khai sáng,
lúc ấy Phật giáo nguyên thủy do Ngài sơ tổ Hộ Tông gầy dựng ở Việt
Nam, và Ngài là người đưa tinh thần Phật giáo nguyên thủy ra miền
trung. Như mọi người đă biết, thời kỳ 1976 là thời gian khó khăn
nhất, xă hội bất ổn, kinh tế người dân quá nghèo nàn, sinh hoạt tôn
giáo có quá nhiều trắc trở, mọi sinh hoạt đều nằm trong tầm nhắm
(nghi ngờ) của chính quyền nên đạo hữu lúc bấy giờ ít người đến
chùa. Chùa to Phật lớn, công đức của quư ngài cùng toàn thể phật tử
đă xây dựng nên, mà giờ đây nh́n ảm đạm thê lương quá.
Sư đến chùa lúc đó là gần Tết âm lịch 76, đă vực dậy không khí sinh
hoạt ở chùa nhộn nhịp hơn, Phật tử đến chùa nhiều hơn, những buổi
thuyết pháp rất đông người đến nghe. Cho dù kinh tế rất khó khăn lúc
bấy giờ, nhưng những vị đại thí chủ thuận thành lúc nào cũng sốt
sắng lo cho Phật sự, nhất là những ngày có lễ lớn.
Thịnh rồi suy, phước rồi họa, đó cũng là duyên
nghiệp thường t́nh trong sự vận hành của Pháp. Lẽ đời cây cao th́ dễ
ngă, tiếng nói được nhiều người nghe thế nào cũng bị đố kị ghét
ganh, lại nằm trong giai đoạn nhạy cảm nên việc hành pháp không được
thuận lợi cho lắm. Khó khăn là vậy đó, bạn dốt th́ không ai để ư đến
bạn, nhưng bạn giỏi th́ phải coi chừng nguy hiểm lúc nào cũng cận kề
bên bạn. Thời vàng son chỉ được hơn một năm là Sư gặp nạn, mặc dầu
Sư chỉ là bậc chân tu, lấy chánh pháp để dẫn đường cho những người
con Phật, kể từ đó Sư phải rời xa ngôi chùa ấy.
Sư lang thang hết chùa này đến chùa khác, nhưng không có ngôi chùa
nào Sư ở được lâu, cuối cùng chiếc hoàng y trên thân Sư cũng phải xả
ra, để trở lại với cuộc sống đời thường, ắt cũng là cái duyên làm tu
sĩ của anh tôi đến ngang đây là kết thúc. Như Nikos Kazantzaki đă
nói “mảnh đất b́nh an chỉ có trong tâm hồn bạn” nên Sư đă an
nhiên xả Hoàng y.
Cuộc đời ai cũng có một thời để nhớ, nhưng với tôi, về anh th́ để
nhớ hết cả một đời, v́ đến thời điểm này anh đă bỏ cuộc đời 19 năm
về trước. Và tôi, vẫn c̣n ngồi đây để nhớ về anh.
Đêm qua trong giấc ngủ
Em mơ thấy anh về
Huyền Không chùa tranh cũ
Hương lan rừng, nhớ ghê...
Anh em ḿnh bỏ quê
Đi t́m miền đất hứa
Dẫu biết đời nhiêu khê
Á mà, ta chọn lựa...
Giờ ḿnh em ở lại
Anh về miền viễn phương
Biệt ly anh vô ngại
Sao em c̣n luyến thương...
Florida, tháng tư 2020
Liễu Ngộ
___________
Đọc bài viết này, bỗng dưng nhớ đến Pháp Lang,
nhớ mấy câu thơ da diết của Ngô Cang:
... Ước mơ hoài băo c̣n đây
Nửa đời vỗ nhẹ trắng tay giang hồ
Bút thiêng phóng cơi xa mờ
Bao giờ cho tới bao giờ gặp nhau...
Phải chăng con người ta quá nhỏ bé giữa thiên nhiên vô tận, một kiếp
con người thật ngắn ngủi biết bao giữa ngh́n trùng tử sinh sinh tử,
dẫu biết rằng “mảnh đất b́nh an chỉ có trong tâm hồn bạn” nhưng sao
con người ta vẫn khó tránh khỏi những giây phút can qua...
Bỗng một thoáng bốc đồng mạn phép dịch thử mấy câu thơ tuyệt cú của
một thi gia nào đó mà đọc qua một lần vẫn c̣n man mác
“Đạm đạm Trường Giang thuỷ,
Du du viễn khách t́nh.
Lạc hoa tương dữ hận,
Đáo địa nhất vô thanh.”
Người đi xa măi nào chờ
Mênh mông nước chảy đôi bờ Trường Giang
Sầu kia tợ đoá hoa tàn
Rơi thầm khẽ chạm một làn vô thanh
Ừ th́, trong buổi can qua đó, chợt lắng ḷng chạm khúc vô thanh...
Huyền Minh
Gót chân anh sải nhịp vô thường như đường chim bay vạn dặm, anh đă
trải nghiệm cuộc phong trần, phanh phơi sự thật hồn nhiên yêu vạn
loài trong nụ cười chan nước mắt. Có phải những mảnh vỡ mù sương là
từng bước huyền vi chạm tới nẻo vô biên, nên ḷng trắc ẩn của anh
lấp lánh kiếp mây ngàn. Có phải tia nắng mỏng manh choàng xanh xao
kư ức, nên anh biết tạ ơn muôn thể dương trần, nên giọt mồ hôi anh
lung linh trời độ lượng.
Viên Hướng
art2all.net
|