NĂM TƯ LẠM BÀN CHUYỆN CHUỘT
CHUỘT TRONG ĐỜI SỐNG, KHOA HỌC & VĂN CHƯƠNG
CHUỘT TRONG BỆNH HỌC Ngoài những sự phá hoại trong nhà, ngoài đồng, ngoài đường phố quanh các thùng rác, thân xác của chuột từ nước miếng, nước tiểu đến phân chuột đều có độc chất có thể gây tử vong cho loài người. Bọ chét Xenopsylla cheopis trên ḿnh chuột được xem là nguyên nhân gây bệnh dịch hạch. Năm 1347 lục địa Á- Âu bị bệnh dịch càn quét khiến cho hàng triệu người chết. Chuột mang hại cho loài người:
- Bệnh thương hàn chuột (rat- borne
typhus) 1. Về bệnh dịch hạch Dịch hạch là một loại bệnh do vi khuẩn Yersinia pestis h́nh que thuộc họ Enterobacteriaceae gây ra. Bọ chét Xenopsylla cheopis sống trên ḿnh chuột được xem là yếu tố trung gian trong việc truyền bệnh.
Vậy chuột có liên quan đến bệnh
dịch hạch - căn bịnh đă cướp đi sinh mạng con người một
cách khủng khiếp, gấp nhiều lần thiên tai. Cái Chết Đen là tên gọi của một đại dịch xảy ra ở châu Á và châu Âu trong thế kỷ XIV, mà đỉnh điểm là ở châu Âu từ năm 1346 đến năm 1350 đă lây lan đến mức không kiểm soát được. Bệnh dịch Cái Chết Đen được coi là một trong những đại dịch chết chóc nhất trong lịch sử nhân loại, ước tính nạn dịch này đă giết chết từ 30% tới 60% dân số của châu Âu và giảm dân số toàn cầu từ khoảng 450 triệu người xuống c̣n từ 350 đến 375 triệu người vào năm 1400. Quan điểm truyền thống cho rằng nguyên nhân của đại dịch này là sự bùng phát của bệnh dịch hạch gây ra bởi vi khuẩn Yersinia pestis tuy nhiên cho đến thời gian gần đây đă có những ư kiến nghi ngờ quan điểm này. Địa điểm bùng phát của cái Chết Đen thường được cho là ở Trung Á sau đó căn bệnh này nhiều khả năng thông qua loài chuột trên các tàu buôn mà lan đến bán đảo Krym vào năm 1346 rồi xâm nhập vào vùng Địa Trung Hải và châu Âu. Sự tàn phá khủng khiếp của cái Chết Đen đă dẫn đến nhiều thay đổi lớn trong xă hội châu Âu như việc ra đời của nhiều tôn giáo mới hay sự chuyển đổi về cơ bản của kinh tế và xă hội châu Âu, tạo ra những ảnh hưởng sâu sắc tới tiến tŕnh lịch sử của châu lục này.
Ước tính châu Âu đă phải mất tới 150
năm để phục hồi dân số như trước thời gian đại dịch, sau
này dịch hạch c̣n nhiều lần bùng phát trở lại tại đây và
nó chỉ biến mất vào thế kỷ XIX -(Wikipedia) b. Nạn dịch hạch đầu thế kỷ thứ 20
Ở thế kỷ thứ 20 trên thế giới từng
xảy ra nạn dịch hạch khủng khiếp nhất lịch sử, làm thiệt
mạng hơn 20 triệu người từ Âu châu lan sang các nước Á
châu và Trung đông. Chuột đă truyền bệnh đến con người
hai thứ bệnh: dịch hạch (Bubinic) và phổi có nước
(Pneumonia). Loài vi khuẩn Yersinia pestis h́nh que
chiều dài từ 1 μm đến 5 μm. Đây là một loại trực khuẩn
Gram âm, thuộc họ Enterobacteriaceae. Vi khuẩn gây bệnh
dịch hạch có thể bị tiêu diệt ở nhiệt độ 550C trong ṿng
30 phút, ở 1000C trong ṿng 1 phút và các thuốc sát
khuẩn thường dùng.
Chuột truyền bệnh do loại bọ chét
Xenopsylla cheopis sống kư sinh trên chuột. Những trung
tâm thí nghiệm, các nhà khoa học dùng chuột nhiều hơn
thỏ hay cừu, nên hàng triệu con chuột được thí nghiệm
t́m ra nhiều kết quả hữu ích cho Y học. Năm 1894 bác sĩ
Alexandre Émile Jean Yersin người Pháp gốc Thụy sĩ (sinh
năm 1863- †1943 tại Nha Trang) là nhà vi khuẩn học khám
phá ra vi khuẩn Yersinia pestis. Yersin cũng là nhà thám
hiểm khám phá cao nguyên Lâm Viên và t́m con đường bộ từ
miền Trung sang Campuchia và Lào, ông là người thành lập
trường Y Đông Dương (sau nầy là Đại học Y khoa Hà Nội)
và làm hiệu trưởng đầu tiên của trường nầy. Bệnh dịch
hạch xảy ra tại Hồng Kông năm 1894. Yersin là thành viên
của “trường phái Pasteur”. Ông Shibasaburo Kitasato
(1894- †1934), một nhà vi khuẩn học người Nhật học
trường đại học Y khoa Tokyo, từng làm việc cùng Dr.
Robert Koch ở Đức (1885- †1891), năm 1890 ông cùng Emil
von Behring cấy được vi trùng bệnh phong đ̣n gánh. Ông
cũng giúp t́m ra chất kháng độc tố cho bệnh bạch hầu và
bệnh than (tiếng Anh: anthrax). Ông cũng tham gia nghiên
cứu t́m vi khuẩn gây bệnh dịch hạch. Tuy nhiên chính
Yersin là người đă t́m vi khuẩn Yersinia pestis gây ra
bệnh. Vi khuẩn này lúc đầu được gọi là Pasteurella
pestis, và sau đó được đặt lại tên theo tên của Yersin.
Nhờ nhà bác học Yersin chế huyết thanh chữa trị bệnh
dịch hạch. b. Bắt giết chuột, bẫy chuột
Kẻ thù của chuột là Chó, Mèo, Rắn, Trăn, Chồn Cáo, Chim
Cu, Chim Ưng... Nhưng kẻ thù đáng sợ nhất vẫn là ...
loài người. 2. Nuôi mèo để bắt chuột trong nhà và nuôi chó để săn chuột ngoài đồng. Ở Việt Nam người ta có hai cách xua đuổi chuột không cần mèo. - Cách thứ nhất: bắt một con chuột cạo lông và sơn trên da chuột ba hay bốn màu khác nhau rồi thả chuột về hang. Các chuột khác thấy con chuột kỳ dị có ba, bốn mầu th́ bỏ chạy. Chuột có ba, bốn màu có nhu cầu kết bạn đồng loại nên rượt theo. Các chuột khác càng sợ càng chạy mau bao nhiêu th́ chuột màu càng rượt theo nhanh bấy nhiêu. Thế là cả đàn chuột rời xa hang ổ của chúng.
- Cách thứ hai: bắt một con chuột
đực, mổ ngọai thận và nhét vào đó miễng chai cà nhuyễn
rồi khâu lại.. Xức thuốc cho vết mổ lành lại rồi thả cho
chuột về hang ổ cũ. Chuột bị ngứa ngáy khó chịu và trở
nên hung dữ bất thường nên rượt đồng loại mà cắn. Các
chuột khác sợ nó cắn nên bỏ hang ổ mà chạy, đi t́m nơi
khác để sống.
CHUỘT
TRONG ĐỜI SỐNG 1. Vài điều về chuột
- Những người đi sông đi biển, họ rất sợ chuột có mặt
trên tàu ghe của ḿnh, v́ nó cạp lủng ghe tàu lúc nào
không hay; cho nên dưới ghe họ có lập bàn thờ, thờ Ông
Tý. - Chuột thích ăn mỡ; nếu mở đựng trong chai th́ chuột ta cho đuôi vào chai cho mỡ thấm vào đuôi rồi rút đuôi ta liếm, từ từ thưởng thức, chứ không cần làm ngă chai cho mỡ đổ ra. - Chuột có thể ăn cắp quả trứng,. Muốn thế nó cần phải rủ chuột khác ôm quả trứng, rồi chuột ta gặm đuôi chuột này kéo về hang. Chuyện này sẽ được kể rõ ràng ở phần dưới, mục: Chuột Trong Văn Chương.
2. Mối lợi của chuột: Món ăn a. Thịt chuột món ăn tuyệt vời Ngoài những cái hại như phá phách, gieo bệnh như đã biết, chuột cũng mang lợi ích cho loài người. Đó là một nguồn thịt to lớn. Thịt chuột được ăn thường là chuột đồng. - Ngày xưa người La Mă ăn thịt chuột ngủ Glis glis thuộc gia đ́nh Gliridae. - Người Trung Hoa, Việt Nam và nhiều dân tộc khác trên lục địa Á-Phi- Trung, Nam Mỹ đều ăn thịt chuột. Ở Việt Nam người ta quay chuột như quay gà và làm mắm chuột, khô chuột. - Riêng người Việt ở các tỉnh đồng bằng sông Cữu Long, thường ăn các loại chuột đồng/Microtus v́ loại chuột nầy chỉ ăn lúa, ốc cua ngoài đồng, mập sạch thịt thơm ngon, khác với chuột ở thành phố v́ dơ bẩn ở hang cống nhiễm bệnh, - Chuột lại là món ăn ngon lành béo bở của nông dân với các món: Chuột nướng trui, chuột rô ti, chuột xào lăn, chuột xào bún nấm củ hành... Bắt được nguyên ổ chuột con c̣n đỏ hỏn th́ cho vào hũ rượu đế ngâm chừng ba tháng là uống được. Nghe nói thứ rượu chuột nầy trị bịnh trật đả thấp khớp rất công hiệu. Theo y học dân tộc cổ truyền th́ thịt chuột đực có thể trị bệnh té ngă, tan máu bầm; phân chuột trị được bệnh kinh phong; c̣n đất của chuột đùn lên cũng có thể trị bịnh co rút, tê thấp.
b. Phân biệt chuột đồng và chuột nhà: - Nhiều người, không phải xuất thân ở chốn đồng quê nên cũng khó phân biệt được chuột nào là chuột đồng, chuột nào là chuột nhà. Chuột đồng có bộ lông rất mướt, màu nâu vàng có xen đen hoặc xám lợt. Ở nhà quê cũng có chuột cống mà chuột cống ở đồng không nhiều, lông chuột cống ở nhà quê cũng màu xám nhưng loại màu xám có pha đen, lông mướt. Sự khác biệt rất dễ nhận thấy. Chuột đồng có dáng dấp khỏe mạnh tươi mát hơn đám chuột nhà. Chuột chui ống cống ở thành thị, sợ ánh sáng, ḿnh ghẻ lở, lông xù, thấy phát sợ th́ làm sao làm món ăn nuốt trôi được.
c. Cách săn bắt chuột Sau đây là vài cách săn chuột đồng dưới quê. - Săn bắt chuột bằng chó săn Săn bắt chuột cần phải có chó săn có tài đánh hơi bắt chuột. Chó săn được tuyển chọn "có nghề", đúng ṇi "chó săn chuột" truyền thống. Chó săn được huấn luyện từ lúc c̣n nhỏ. Thường th́ bắt chuột nhắt, chuột con cho Cún "ngửi" bắt hơi, cho tập vồ, tập cắn, tập tha... (không được ăn, không được cắn chết). Kế tiếp, thả chuột vào hang bắt Cún con đi "t́m", thả chuột xuống ao cho Cún bơi, ngoạm đưa vào bờ cho chủ. Tập đánh hơi vào các hang xem hang nào có chuột, lúc đó chỉ phải nhẹ nhàng "vẫy đuôi" (báo hiệu) thôi, để chuột khỏi thấy động mà vọt ra chạy mất... (theo Nguyễn Khôi) Vào mùa khô, chuột ở tứ tán, không tập trung như mùa nước, thường ở những hang dọc theo kinh, rạch. Dẫn chó theo đánh hơi, hang nào có chuột th́ chó dùng hai chân trước cào bới đất, người ta lấy thùng múc nước đổ vào hang, chuột vọt ra một ngách, ngơ khác nào đó. Chúng thường hoảng sợ phóng xuống nước, chó săn nhà ta phóng lội rượt. Trong tích tắc chó cắn được đầu chuột lội vào bờ, chạy đến ngoe nguẩy đuôi nhả ra báo cáo lập công với chủ. Chuột được bỏ vào giỏ, hoặc buộc lại thành xâu. Hang nào, chó không đào bới mà nó đứng sủa hoặc mặt lấm lét th́ người ta biết rằng hang đó là hang rắn. Gặp hang rắn hổ mang, loài rắn dữ nhứt, nó cắn, nọc độc truyền sang nhanh, có người không kịp về đến nhà th́ đă sôi bọt mồm, ngất ngư và đôi khi chết trên đường về nhà.
- Săn bắt chuột bằng đăng, lọp
Cách săn bắt bằng chó trên chỉ có tính cách tài tử,
sau đây là cách săn bắt chuột quy mô của Nguyễn Viết
Tân:
- Cách săn bắt chuột ở miệt thứ của Rạch Giá, Cần Thơ : Có nhiều cách bắt chuột, ngoài cách đâm, đập, đổ nước, xông khói vào hang chuột phóng ra, người ta đập,"dậm cù" hoặc cho chó lội, rượt theo cắn bắt. Những vùng ở miệt thứ của Rạch Giá, vùng Cờ Đỏ của Cần Thơ hay những vùng nào có nhiều sậy, lác, cỏ ống cao rậm rạp và là nơi sinh sôi nẩy nở chuột nhiều. Người ta dùng trâu hoặc ḅ đuổi, đi càn quét để chuột sợ chạy rần rần đến chỗ có đăng chận cản lại. Chuột chạy theo chân đăng t́m chỗ trống chui thoát qua nơi đó đă đặt sẵn những cái lọp, có miệng để chuột chạy vào mà lại không có lối ra. Quần bắt chuột như thế có khi một lần được mấy trăm con. (Chuyện Đồng Quê -Trần Văn)
d. Cách làm thịt chuột - Có hai cách: ở Châu Đốc, Long Xuyên, Cần Thơ... người ta thường dùng nước sôi nhúng chuột vào rồi lột da rửa sạch, chặt bỏ đầu, mổ bụng chỉ lấy gan. Cách làm chuột thứ hai, người ta đập chuột cho thật chết cho vào một bẹ chuối, buộc kín lại hoặc chỉ để trên bẹ chuối, dùng lá cây hoặc rơm rạ đốt một chập chừng hơn năm phút thấy bẹ chuối bị cháy nhiều, lấy chuột ra lột da. Làm chuột cách nầy thịt chuột thơm hơn nhưng tốn công hơn và có thể xem như không sạch bằng lột da bằng nước sôi, có thể tro, bụi than của rơm rạ dính vào da thịt chuột. Lột da bằng cách thui nầy thường thấy ở vùng Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu. Đường nào cũng tới La Mă, chuột cũng bị lột da. Làm cách nào cũng được miễn sao chuột được sạch và nhanh, có đủ thời giờ c̣n để chuột ráo nước rồi người ta ướp nào ngũ vị hương, hành tỏi, x́ dầu, bột ngọt. Hồi xưa, lúc tôi c̣n nhỏ, làm ǵ có bột ngọt, người ta cho thêm một chút đường hoặc có người không ướp thêm đường, v́ thịt chuột đă ngọt và béo rồi.
e. Vũ Bằng và món thịt chuột miền Nam Chuột là món ăn đặc sản của VN bây giờ. Tôi xin nhờ ông Vũ Bằng kể với các bạn về món thịt chuột: "Chuột săn được đem về đập chết rồi đem thui, lột da, mổ bụng, lấy bớt mỡ chỉ chừa lại lá gan rồi đem ngâm nước phèn, thịt chuột đỏ dần lên sau lần lần xuống mầu, trắng phau phau và láng bóng như da người trinh nữ; có đôi chỗ lại ửng hồng lên. Không, không, cách ǵ anh cũng phải nhận với tôi rằng cái da thịt mịn màng ấy hứa hẹn không biết bao nhiêu, hấp dẫn không biết chừng nào và trừ phi anh là Liễu Hạ Huê không nói ǵ, chớ nếu anh cũng là người như tôi th́ muốn ǵ anh cũng phải liên tưởng một cách tục tĩu và tội lỗi đến thân thể ngọc ngà "dầy dầy sẵn đúc" của cô Năm Trứng Gà - chẳng ǵ cũng nổi tiếng là "người đẹp Long Xuyên" một thuở. Cái giống chuột này thui lên rồi lột da ăn mới thiệt ngon, chứ đem nhúng nước sôi th́ trông như chuột chết śnh, không những đă không đẹp mắt mà ăn vào lại không thơm. Bởi thế, chuột bán ở chợ hầu hết đều đem thui vàng rồi lột da không có ai bán chuột sống trừ phi phải chuyên chở từ tỉnh này sang tỉnh khác, từ nhà quê ra kẻ chợ. Chuột lá lốt, chuột cuốn, chuột xé phay và chuột lúc lắc. Nhưng làm cho ta sướng cả khứu giác, thị giác và thính giác cùng một lúc có lẽ là cái món chuột nướng vàng trên than hồng, mỡ rớt xuống than cháy xèo xèo, bốc lên một mùi thơm điếc mũi c̣n hơn cả bún chả băm và chả miếng của người Hà Nội. Ngồi ở đầu xóm cuối xóm chỉ ngửi thấy mùi thơm cũng bắt thèm và phải chửi đổng một câu cho... đă tức! Rượu đế nước nhất ngâm sâm và b́m bịp, hạ thổ một trăm ngày lấy lên uống rồi gắp một miếng vàng ngậy như mùi da đồng, nóng hôi hổi, chấm nước mắm sả ớt, điểm mấy sợi xoài thái chỉ rồi nhai rất từ từ và lấy hai ngón tay nhón một tí rau thơm, một tí húng cây hay một tí ng̣ tây, anh sẽ thấy - quái! Sao cái thịt này nó mềm thế nhỉ, mà lại ngọt, mà lại thơm một cách rùng rợn, mê ly thế nhỉ! Ăn thịt gà, thịt ḅ, thịt vịt, thịt heo, xong món này th́ đổi món khác, điều ấy ai cũng thấy rồi và có như thế th́ người ăn mới lạ miệng và không thấy ngán. Ôi chao, đến cái thịt chuột th́ huyền diệu lắm: nhậu thịt chuột rồi, đến lúc ăn cơm lại dùng toàn những món chuột luôn, vậy mà chẳng thấy ngán một ly ông cụ, trái lại vẫn cứ ngon ơ, ăn muốn... chết cơm mà miệng vẫn cứ muốn c̣n ăn nữa. Mê không để đâu cho hết là món chuột bằm nhỏ xào rau ṃ om cập với bánh tráng nướng và món chuột xào bầu ăn vừa mát vừa thơm, từa tựa như cơm trộn với trứng cáy mà lại ăn thêm với mấy ngọn rau sắng chùa Hương vậy. Nguyên Đại sứ Tây Ban Nha mà anh vừa nói đó, lúc ấy làm Đại sứ ở Trung Hoa, dưới triều Măn Thanh. Hoàng đế Trung Hoa, Tây Thái Hậu có một lần mời đại diện của mười tám nước Âu Mỹ đến dự một bữa tiệc độc nhất vô nhị, không tiền khoáng hậu. Dự bữa tiệc ấy về, ông ta viết một hồi kư dầy bằng một cuốn sách, thuật lại từ cách tổ chức, trưng bày, lề lối thù tiếp, ăn uống cho đến chi tiết các món ăn mà người đầu bếp của nhà vua đă nghiên cứu và nấu nướng để cho quan khách thưởng thức trong hồi hộp, kinh hoàng, và tán thưởng liên tiếp suốt cả tuần - là v́ bữa tiệc ấy kéo dài trong suốt cả tuần, chớ sao! Ăn uống say sưa rồi, ai muốn ngủ có pḥng riêng và người đẹp như tiên hầu hạ; ai có công việc phải đi, cứ tự nhiên rồi lại về ăn; c̣n ai muốn đánh bài, ăn thuốc, th́ sang một khu riêng có đủ các thứ "tệ đoan xă hội" cứ dùng thả cửa rồi lại quay về mà ăn uống, ăn uống thế nào kỳ cho thích khẩu th́ thôi. V́ đọc thiên hồi kư đó trên dưới hai mươi năm nay rồi, anh không thể nhớ hết chi tiết các món ăn lạ nhất, quí nhất và ngon nhất thế giới để kể lại cho em thương; chỉ nhớ trong các món ấy có một món kêu là sâm thử. Sâm là cây sâm, thử là chuột, sâm thử là chuột sâm. - Kỳ, sao lại có thứ chuột ǵ là chuột sâm?
- Nguyên Đại sứ Tây Ban Nha thuật lại rằng đến món ăn
đặc biệt ấy th́ có một ông quan đứng lên giới thiệu
trước rồi quân hầu dưng lên bàn tiệc cho mỗi quan khách
mỗi cái đĩa con bằng ngọc trong có một con chuột bao tử
chưa mở mắt, đỏ hon hỏn hăy c̣n cựa quậy - nghĩa là một
con chuột bao tử sống. Bao nhiêu quan khách thấy thế
chết lặng đi bởi v́ nếu phải theo giao tế mà ăn cái món
này th́... nhất định phải... trả lại hết những món ǵ đă
ăn trước đó. Mọi người nh́n nhau. Tây Thái Hậu cầm nĩa
xúc con chuột bao tử ăn để cho mọi người bắt chước ăn
theo. Con chuột kêu chi chí, người tinh mắt thấy một tia
máu vọt ra... Hoàng đế Trung Hoa thong thả vừa nhai vừa
suy nghĩ như thể muốn kéo dài cái thú ăn tuyệt diệu ra
để cho cái thú ấy thấm nhuần trí óc và cơ thể. Và Ngài
nói: "Mời chư vị". Nhưng không một vị nào đụng đũa, cứ
ngồi đơ ra mà nh́n. Tây Thái Hậu bèn cười mà nói đùa:
"Tôi tiếc không thấm nhuần được cái văn minh Âu Mỹ của
các ngài, nhưng riêng về cái ăn th́ tôi thấy quả các
ngài chậm tiến, không biết cái ǵ là ngon là bổ. Về món
đó, các ngài có lẽ c̣n phải học nhiều của người Á Đông".
.......... @. Ghi chú thêm về Từ Hi Thái hậu (Cixi 1835 – †1908): Với đời sống xa hoa ăn uống cầu kỳ, nên người đầu bếp phải biến chế nhiều thức ăn bổ khoẻ cho Thái hậu như: bắt chuột trắng trên núi Ngự Hằng về nuôi lúc mới đẻ con, họ đem nuôi trong lồng kính cho ăn toàn sâm thượng hảo hạng và uống nước suối, đến khi đẻ ra con th́ lấy những con đó nuôi riêng cũng theo cách thức đó để sinh ra một lớp chuột mới, nhưng lớp chuột mới này vẫn chưa dùng được. Cứ nuôi như thế đến đời thứ ba, thế hệ chuột nầy là “thập toàn đại bổ”, người ta lấy những con vừa đẻ c̣n đỏ hồng nên gọi là “chuột bao tử/ pinkie mouse” ăn như thế tức là ăn tất cả cái tinh hoa có tính chất cải lăo hoàn đồng, cường dương bổ thận. Dù Thái hậu đă ăn các loại chuột đó, cũng như mỗi ngày đầu bếp nấu 500 nón ăn khác nhau, nhưng bà đă không vượt qua qui luật của tạo hóa.
f. Vài món thịt chuột của miền Nam Ngoài các món chính như nướng, rô-ti, c̣n món chuột áp chảo, xào lá dang, rau ngổ, lá cách, nấu hủ tíu. Người ta c̣n làm mắm, làm khô, muối sả ớt. Món chuột muối sả ớt, nướng hoặc chiên, người thợ cày rất thích. Sau đây là món rô-ti: - Bắc chảo lên bếp, đợi chảo nóng cho một ít mỡ heo vào, nhiều khi không có mỡ heo, người ta lấy mỡ chuột. Đợi mỡ tan cho vào vài tép tỏi. Mỡ phi xong gắp chuột từng con cho vào chảo. Chảo trung b́nh, không lớn lắm cũng không nhỏ lắm, chiên một lúc năm, ba con. Lửa riu riu, dù có mất thời giờ một chút, chuột lâu vàng. Nếu đốt lửa cao, mau vàng, gọi là chín háp như trái cây vú ép, thịt chuột hay bất cứ thịt, cá ǵ cũng không được ngon lắm hoặc không thật chín. Chiên một bên vàng, lật sang bên kia chiên tiếp, từ từ không vội lắm, như thế thịt chuột rô-ti mới thật ngon. Trong lúc đợi chuột chín vàng, người đầu bếp c̣n lo làm nước mắm ớt chanh, tỏi và không quên khi vắt chanh hết nước, thái xác vỏ chanh một ít cho vào nước mắm. Xác chanh màu trăng trắng cùng với màu xanh của vỏ và màu đỏ tươi của ớt nổi lềnh bềnh trên mặt nước mắm màu nâu nhạt, tạo thành nhiều màu sắc thật hấp dẫn. Trong lúc bà nội trợ lo chiên chuột và làm nước mắm th́ ông chồng cắt rau, đặc biệt là rau rắp cá, thêm một chút rau răm, rau húng, tía tô, kinh giới hoặc lá quế, rau tần, có rau ǵ ăn cũng được, sẽ làm tăng cái ngon của thịt chuột. Ăn thịt chuột mà thiếu rau th́ quả thật làm giảm độ ngon hết hai, ba mươi phần trăm. Dĩa rau sống đa dạng c̣n kèm theo nào dưa leo hoặc chuối chát, khế, khóm hay cả đào lộn hột ... Ở nhà quê, c̣n có loại rau ăn chua chua chát chát như ngành ngạnh, rau chiết, rau chốc, đọt xoài, đọt cây cóc. (Trích trong Chuyện Đồng Quê -Trần Văn)
3. Rat Temple - Đền Chuột; Thiên đường của chuột - Theo tạp chí National Geographic, ngôi đền của đạo Hindu có tên là Karni Mata ở Rajasthan c̣n được gọi là “Đền Chuột” (Rat Temple). Nơi đây có khoảng 25.000 con chuột sinh sống và được mọi người “tôn kính”. Đó là “thiên đường” của chuột. Karni Mata là tên của một vị nữ thần, bà ước muốn có một ngôi nhà cho loài chuột mà kiếp trước là “những người hành nghề kể chuyện” (storytellers). Vào năm 1900, một ngôi đền được xây dựng để vinh danh thần Karni Mata và… những con chuột. Một đội ngũ nhân viên hơn 500 người có nhiệm vụ hàng ngày nuôi chuột bằng hạt ngũ cốc và sữa, đồng thời họ cũng có trách nhiệm làm vệ sinh trong đền. - Theo nguồn khác thì Karni Mata Temple là một ngôi đền Ấn độ giáo nằm cách thành phố Bikaner 30 km, trong vùng Rajasthan. Ngôi đền này được dựng lên để thờ phụng Karni Mata, một vị thần của Ấn độ giáo. Theo truyền thuyết, người con trai yêu quư của Karmi Mata là Laxman bị chết đuối khi xuống hồ uống nước. Thần Karni Mata cầu khẩn Tử thần giúp con ông sống lại. Lúc đầu th́ bị từ chối, nhưng sau nể t́nh Karni Mata, thần chết cho Laxman và tất cả các người con trai khác của Karni Mata được đầu thai làm chuột. Ngôi đền là "thiên đường" của hơn 25,000 chú chuột. Các chú tha hồ ăn thức ngon vật lạ và uống sữa tươi do thí chủ cúng dường. Các chú ăn no rửng mỡ nên sanh đẻ đông nhung nhúc.
4. Chuột trong phim ảnh Về phim hoạt họa của Walt Disney (1901-1966) với hàng trăm nhân vật do ông dựng nên. Trong số đó, có khá nhiều chó, mèo. Riêng chú chuột láu lỉnh Mickey dễ thương này được tạo ra năm 1928 bởi họa sĩ Ub Iwerks và ông Walt Disney lồng tiếng. Hăng phim Walt Disney ấn định ngày sinh của chú chuột này là ngày 18 tháng 11, thời điểm tung ra (năm 1928) bộ phim Steamboat Willie ở New Yorker. Sau sự thành công đó các phim ra đời. Mickey and the Beanstalk, Mickey’s Christmas Carol, Micky, Donald & Goofy im Märchenland. Walt Disney lồng tiếng cho Mickey từ năm 1928 đến 1946, sau đó chuyên gia hiệu ứng âm thanh James G. MacDonald đảm nhiệm vai tṛ này. Hiện nay, giọng nói của Mickey được thể hiện bởi Wayne Allwine. Doanh thu hàng năm phim lên đến hơn 2,2 tỷ đô la. Disneyland không thể vắng bóng chú chuột dễ thương chào đón quan khách. Mèo chuột nếu theo nghĩa đen của người Việt chúng ta ám chỉ người đàn ông lập gia đ́nh mà có thêm bồ bịch. Nhưng trong phim hoạt hoạ nổi tiếng mèo là Tom, chuột là Jerry, phim rất hấp dẫn chinh phục khán giả của mọi lứa tuổi. Phim nhiều tập Tom and Jerry do Cty MGM sản xuất tại Hollywood từ năm 1940 đến 1967 được 161 phim hoạt hoạ chiếu trên Tivi cũng như ở Kino được nhận giải Oscar, do hai đạo diễn William Hanna và Joseph Barbera được người ta gọi là “The king of Tom and Jerry”. Năm 2000, tạp chí TIME công bố Tom and Jerry là một trong những show truyền h́nh hay nhất mọi thời đại. Phim " Ratatouille", kể chuyện con chuột Rémy chạy lạc vào một tiệm ăn lớn ở Paris, lừng danh là nơi có nhiều tiệm ăn ngon. T́nh thế đẩy đưa, chú chuột Rémy trở thành một đầu bếp xuất sắc, được làng chuột Paris bảo vệ và ủng hộ. Phim có tính cách ngụ ngôn, vui nhộn, truyền cảm, nhạc hay. Ư nhị, tinh tế. Phim cũng được nhiều giải thưởng trên thế giới. (Theo Nguyễn Quư Đại)
5. Vài việc liên quan đến chữ chuột a. Cuộc sống ngày càng văn minh, hiện đại chuột cũng đi vào lịch sử máy điện toán - computer với “computer mouse”: tiếng Việt gọi là “con chuột máy tính”. Đây chính là “thiết bị ngoại vi” giúp người sử dụng có thể theo dơi sự di chuyển trên màn h́nh. Douglas Engelbart phát minh ra nó năm 1963, ông gọi là “con chuột” chỉ v́ cái đuôi có dây nối với máy vi tính giống như… con chuột. Ngày nay c̣n có “chuột không dây” nhưng vẫn bị gọi “chết tên” là… con chuột! Con chuột là bộ phận thân thiết nhất với bàn tay, có lẽ dịch từ tiếng Anh Mouse, tiếng Pháp Souris, là chuột nhắt, chứ không phải là chuột cống, Rat, mang âm vang xấu hơn. - Chữ Mouse (Chuột) được thịnh hành kể từ khi thế giới bước sang thời đại computer. - Chữ Rat trong tiếng Anh c̣n có nghĩa là kẻ phản bội, phản đảng.
b. Chuột rút (Krampus), hay vọp bẻ, là cảm giác đau gây ra bởi sự co rút, thường là co cơ. Chuột rút có thể xảy ra với những vận động viên thể thao hoạt động với cường độ cao, mất nước và khoáng chất do ra mồ hôi nhiều, Chuột rút chân lúc ngủ đêm là sự co cơ có thể xảy ra ở cơ bắp chân, cơ bàn chân trong lúc ngủ hay nằm nghỉ. Triệu chứng có thể là cẳng chân duỗi đơ với các ngón chân quắp xuống. Chuột rút kiểu này có thể xảy thoáng qua trong vài giây hoặc vài phút và sự đau kéo dài một lúc sau đó. Chuột rút kiểu này hay xảy ra với người lớn tuổi, nhưng cũng có thể xảy ra với bất cứ ai. Có thể lư do là thiếu một số khoáng chất như: Magnesium, thiếu nước hoặc nằm bất động lâu quá, bệnh giăn tĩnh mạch hoặc xơ vữa mạch máu. Theo kinh nghiệm nếu bị chuột rút chân trái đưa tay phải lên, hoặc ngược lại sẽ hết.
c. Bị chuột cắn cũng nguy hiểm như bị chó dại cắn v́ nước miếng chuột rất độc.
CHUỘT TRONG VĂN CHƯƠNG
Chuột ăn cắp trứng rất hay. Các bạn sẽ biết được chúng làm như thế nào trong truyện sau đây, (thay vì trứng, chuột ôm chuông) nói về một con chuột kỳ dị gọi là Long Thử của ông Hồ Hữu Tường, trong truyện ngắn nổi tiếng một thời của cụ: "Con Thằn Lằn Chọn Nghiệp".
Truyện rằng: Con thằn lằn vốn biết nguyện vọng của
nhà sư: là hễ tụng xong lần cuối cùng thứ một ngh́n,
th́ nhà sư sẽ lên giàn hỏa mà tự thiêu; nó nghĩ: nhà sư
ḷng c̣n mê tín nên muổn cứu. Con thằn lằn uống
dầu của đĩa đèn cho tắt lửa, không cho nhà sư
đọc kinh Phật được. Phát hiện ra, nhà sư mới
giận, tay cầm dùi mơ nhắm ngay đầu con thằn lằn mà đập
mạnh. Con thằn lằn bị đánh vỡ đầu chết. Sau đó con
thằn lằn đầu thai thành con chuột, có hình dạng
giống con rồng. Nằm một góc, lừ đừ, lăo mèo nghe vang tiếng lục lạc. Bèn giương mắt nh́n, chẳng biết con ǵ, đầu chẳng thấy mặt mũi chi, chỉ thấy một cái ṿi quơ qua quơ lại, để t́m phương hướng, lại có đến tám chân, bốn chân để đi, bốn chân lại chổng lên mà nghỉ, mà kêu rống chẳng ngơi. Lăo mèo quá sợ nhảy phóc lên nóc nhà, kêu "miao! miao!" rất là kinh hăi. Lũ chuột núp trong hang, năy giờ thấy mèo ŕnh không dám ra. Bây giờ thấy mèo hoảng nhảy đi bèn nà ra. Con nào đói th́ mau mau đi t́m mà ăn vụng. Một số đông lại bu quanh Long Thử, lên tiếng chê bai: - Việc này có ǵ là khó. Ai mà nằm ngửa ôm lục lạc chẳng được? V́ lối ăn cắp trứng ấy, chuột nào mà chẳng biết? Chỉ v́ mèo dại, thấy hai con chuột cắn đuôi nhau, lầm tưởng là con quái ǵ, mà sanh sợ thôi! Chẳng dè, nằm trên mái nhà, lăo mèo nghe và hiểu tiếng chuột. Lăo nh́n xuống, thấy quả là Long Thử ôm lục lạc, nằm ngửa cho một con chuột khác cắn đuôi; và cái mà lăo lúc năy tưởng đâu là cái ṿi quơ qua quơ lại, thật sự, chỉ là cái đuôi chuột! Lăo vừa thẹn cho lăo, vừa phục Long Thử đa mưu, vừa phát ghét lũ chuột vô ân, đă buông lời chê bai kẻ mới cứu ḿnh khỏi nạn. Từ trên mái nhà, lăo mèo phóng xuống, mỗi một tay hay chơn, xoè vuốt mà móc họng một chuột. Tất cả các chuột khác hoảng chạy tứ tán. Long Thử và bạn nó cũng giựt ḿnh hoảng hốt chạy theo, chun vào hang mà trốn. Chừng tinh thần định tỉnh lại, lũ chuột bèn lập ṭa án chuột để mà xử Long Thử. Long Thử bị buộc tội là Thử gian, làm chuột mà lănh lịnh của mèo, hại loài chuột của ḿnh. Bằng cớ là bấy lâu nay, lăo mèo mỗi lượt chỉ móc họng được một chuột mà thôi; c̣n bây giờ, mèo và Long Thử toa rập, để cho mèo giết một lần bốn trự chuột. Nếu không phải nhờ Thử-gian đồng lơa mà giúp, dễ ǵ mèo chụp một lượt đến bốn chuột? Lời buộc tội quá hữu lư như vậy, đủ bằng cớ thiết thực như vậy, dễ ǵ Long Thử đem tâm t́nh của ḿnh, một tâm t́nh vô h́nh, không biết tựa vào đâu, để mà chứng minh, để nói rằng ḿnh chỉ có ḷng cứu độ loài chuột, chớ chẳng có dạ phụng sự cho mèo để hại chuột? Long Thử bị kết án tử h́nh. Điều này nó dễ chấp nhận, nếu nó phải đem cái chết của nó làm điều kiện, để cứu độ loài chuột, mà nó quá thương yêu. Song cái bản án của nó, "tội Thử gian," làm cho nó đau khổ vô cùng; v́ nó mang một cái oan vô tận, không ai giải cho được".(Con Thằn Lằn Chọn Nghiệp - Hồ Hữu Tường)
Sao các bạn, nghĩ sao về Long Thử?
2. Của Chuột Và Người của John Ernst Steinbeck Jr. Lấy bối cảnh nước Mỹ thời Đại suy thoái, cuốn tiểu thuyết mỏng đă trở thành kinh điển này kể một câu chuyện chân thực và hấp dẫn, dù bi kịch, về hai kẻ bên lề cố gắng t́m lấy một chỗ cho ḿnh trong một thế giới nghiệt ngă. Lang thang khắp nơi t́m việc, George và Lennie, người bạn to lớn ngờ nghệch của hắn, chẳng có ǵ ngoài nhau và một giấc mơ chung: rằng một ngày nào đó họ sẽ kiếm đủ tiền để mua một trang trại. Nhưng rồi cũng như trong câu thơ của Robert Burus- “Những dự tính hoàn hảo của chuột và người thường không thực hiện được” - đă gợi cảm hứng cho nhan đề tác phẩm này, như trong chính cuộc đời này, những dự định tốt nhất thường đổ bể, những giấc mơ đẹp nhất thường không thành, mọi hy vọng của họ đă bị kết liễu ngay khi số phận đẩy Lennie ngờ nghệch đến chỗ gây ra một tội lỗi bất khả sửa chữa, để rồi từ đó hy vọng lao thẳng tới thất vọng và tất cả rơi vào một kết cục bi thảm không thể văn hồi…
John Ernst Steinbeck Jr. (1902–1968) là nhà văn vĩ đại
người Mỹ từng giành giải Pulitzer năm 1939 và Nobel văn
chương năm 1962. Ông để lại một sự nghiệp đồ sộ với hàng
chục tiểu thuyết, truyện ngắn và sách phi hư cấu, trong
đó đáng chú ư nhất có thể kể đến
Của chuột và người
(1937), The Long Valley (1938), The Grapes of Wrath
(1939), East of Eden (1952), The Winter of Our
Discontent(1961), và Travels with Charley (1962).
3. Chuột trong văn chương
(Thảo thử hịch - Nguyễn Đ́nh Chiểu )
Chuột bị kết án đa dâm v́ ... mắn đẻ. Thành ngữ Miêu Khốc Lăo Thử có xuất xứ từ truyện Thuyết Đường, hồi thứ 62. Đây là câu nói mỉa mai của tướng Tŕnh Giảo Kim nói với Tần Vương Lư Thế Dân, khi Tần Vương đến điếu tang tiểu tướng La Thành vừa mới bị Ân Tề nhị vương hại chết. Tŕnh Giảo Kim cho là Tần Vương chỉ giả bộ thương xót để cho các tướng khác cảm động mà liều ḿnh bán mạng để giúp nhà Đường tạo dựng nên cơ nghiệp mà thôi, chớ chẳng phải thương xót thật t́nh. Nên câu... Mèo khóc Chuột có nghĩa tương đương như là câu "Nước mắt cá sấu" của ta vậy.
- Chuột Sa Hũ Nếp để chỉ người gặp dịp may đưa đến bất
ngờ mà trở nên no đủ giàu sang, thường dùng để mĩa mai
những người ở rể cho các nhà giàu. Khi đă được vào làm rể để cùng ngủ chung một nhà rồi, đến đêm cô gái đă ướm thử ḷng và thách thức chàng trai:
Chuột kêu chút chít trong ḷ, - Cháy Nhà Mới Ḷi Ra Mặt Chuột để chỉ chuyện ǵ đó hay người nào đó đến nước cuối cùng mới để lộ ra cái xấu, cái âm mưu thâm hiểm của ḿnh. - Chuyện mèo chuột: Cảnh “mèo ŕnh chuột” hầu như diễn ra hàng ngày nhưng không hiểu sao người ta lại hay dùng thành ngữ “chuyện mèo chuột” để diễn tả một cuộc t́nh thơ mộng của đôi trai tài, gái sắc. Có ẩn ư ǵ chăng?
H́nh như trong lối nói đó có hàm ư mèo là “chàng” và
chuột là “nàng”: Chàng sẽ "ăn tươi nuốt sống"
nàng?. Chắc không? Biết đâu ngược lại nàng chính là
con mèo lanh lợi, c̣n chuột lại là chàng vốn khù khờ nên
bị nàng "ăn gỏi". Xem ra th́ một bên tám lạng bên kia
cũng vừa nửa cân, không biết “mèo nào cắn mỉu nào” d. Ngôn ngữ Việt Nam đề cập nhiều đến chuột như:
Cháy nhà ra mặt chuột. e. Chuột trong tướng mệnh
Các thầy tướng Đông Phương cho rằng người có tai nhỏ như
tai chuột th́ không thọ và người có mặt như mặt chuột
th́ không phải là đấng trượng phu quân tử. Qua trên, đó là những gì tôi đã sưu tầm và tổng hợp cho có hệ thống mạch lạc, mong các bạn tìm thấy ở đây vài điều lý thú và vui trong ba ngày Tết.
Chúc Xuân mới an khang và thịnh vượng.
(Xem lại
phần I )
|