Phạm Đức Thân
RÂU RIA RẮC RỐI
Trong
ngôn ngữ thường ngày, từ "râu ria" ám chỉ cái ǵ tầm thường, phụ thuộc.
"Anh cứ lo việc chính đi, c̣n chuyện râu ria để tôi". Thật ra, râu ria
là cái quan trọng đối với con người nhất là nam giới, chứ không phải tầm
thường vụn vặt.
Râu tượng trưng cho trường thọ, sung măn, đáng kính. Các nhân vật nổi
danh của
tôn giáo, lịch sử, văn hóa các dân tộc thường xuất hiện qua h́nh ảnh
(vẽ, chụp, điêu khắc...) là những vị có râu: Chúa Giêsu, Đức Khổng Tử,
ba ông Phúc Lộc Thọ, ông già Santa Claus, vua Hùng Vương, triết gia
Socrates, bác học Einstein...
Charles Darwin ( 1809 - 1882 )
Râu là dấu hiệu của trưởng thành, nam nhi, hảo hán. Đàn ông phải có râu;
đàn bà phải có vú tốt để chu toàn thiên chức làm mẹ. Như cổ nhân đă bảo:
"Nam tu nữ nhũ", và nhận xét:
Đàn ông không râu bất ngh́
Đàn bà không vú lấy ǵ nuôi con.
Tuy nhiên râu ria không phải là độc quyền của phái nam. Một số phụ nữ
cũng có râu măng mọc nhiều trên mép trông như một hàng ria. Đặc biệt có
hai phụ nữ (ở Lausanne và Mỹ) được ghi nhận trong Tự Điển Bách Khoa
Larousse là có râu ria đàng hoàng, và chân tay lông lá hơi nhiều.
Đoàn xiếc Mỹ Barnum có hai diễn viên nữ nổi tiếng nhờ râu ria rậm rạp,
tŕnh diễn như là một kỳ quái của thế giới. Josephine Clofullia
(1829-1875) gốc Thụy Sĩ, năm 8 tuổi râu đă dài 2 inches. Tŕnh diễn thế
giới nàng thường để râu kiểu của Napoleon III, nên được vị Hoàng Đế này
tặng một kim cương lớn. Bà kia là Annie Jones (1865-1902). Mới 9 tháng
tuổi đă nhiều lông và có râu được tŕnh diễn như một bé Esau mới. Esau
là nhân vật trong Thánh Kinh Hebrew, con trai của Isaac, đặc điểm
là tóc đỏ và râu ria lông lá rậm rạp. Lên 5 tuổi Annie bắt đầu mọc ria
và râu hai bên má mang tai, nổi tiếng là "Cô gái có râu".
VN ta chẳng chịu thua thế giới, v́ cũng đă có một đấng quần thoa khoe
rằng::
Mũi em có tám gánh lông.
Chồng yêu chồng bảo râu rồng Trời cho
Thử tưởng tượng, phụ nữ có râu ria trông mới tức cười làm sao, và h́nh
như có cái ǵ nhầm lẫn, không ổn đâu đây, cho nên mới phát sinh câu tục
ngữ "Râu ông nọ cắm cằm bà kia" để chỉ cái ǵ không thích hợp,
lai căng...
Râu được coi là thể hiện tính cách con người, bởi vậy có phân biệt nhiều
kiểu râu tượng trưng cho trung nịnh, thiện ác, tốt xấu...Các nhân vật
hát bộ, cải lương tùy theo tính cách của ḿnh sẽ được gán cho kiểu râu
thích nghi: vai trung, thiện đeo râu đẹp; vai nịnh, ác, phường mặt mốc
râu ŕa mang râu xấu. Nhưng không phải luôn luôn có tương thích giữa râu
và tính cách, cho nên, cũng như chiếc áo không làm nên thầy tu, bộ râu
không làm nên bác sĩ hay triết gia.
Các ông Phúc Lộc Thọ, ông già Santa Claus râu ria bạc trắng, trông thật
phúc hậu, tiên phong đạo cốt. Râu ba, bốn, năm cḥm là của quân tử, anh
hùng hảo hán như râu ba cḥm của Quan Công, râu hùm của Từ Hải. Trương
Phi thẳng thắn, nóng tính có râu chổi xể. Râu quai nón là một kiểu râu
đẹp và thường thấy ở Do Thái, Trung Đông.. trông có vẻ nghiêng về tinh
thần, sùng đạo hơn là vật chất. Râu tài lộc chỉ gồm một sợi râu dài mọc
gần miệng hoặc dưới tai được coi là quí hiếm, mang lại giầu sang hạnh
phúc.
Kiểu râu xấu có khá nhiều: râu dê, râu chuột, râu cáo, râu mèo, râu cá
ngăo, râu cá chốt, râu nghạnh trê, râu le the ba sợi, râu móc họng, râu
guidon (giống tay lái xe đap)... Đặc biệt nhất là "râu quặp" không biết
h́nh dạng ra sao mà ông nào cũng sợ bị gán cho mang râu này, v́ đây là
râu của mấy ông sợ vợ. Xem ra có lẽ phải hỏi các bà liên hệ!.
Các ông khoái được gán cho là "râu xanh" hơn. Không có nghĩa là râu mầu
xanh, mà ám chỉ kẻ dâm đăng, lắm vợ, nhiều đào, thích quyến rũ phái
nữ...do một tích cổ Âu Tây. Xưa có tay quư tộc tên là Râu Xanh
(Bluebeard) lấy nhiều vợ bằng cách giết vợ này giấu xác vào một căn
pḥng rồi lấy vợ khác; và cứ thế tiếp diễn cho đến người vợ sau cùng
khám phá ra đống xương khô, bèn hiệp lực cùng anh em nàng giết được hắn.
"Yêu râu xanh" thường dùng để chỉ kẻ dâm ác, hăm hại phụ nữ.
Râu h́nh như biến thành bạc, mọc nhanh hơn khi phải lo nghĩ nhiều, như
Ngũ Tử Tư một đêm lo việc nước, tóc râu bạc trặng. Hoàng hậu Marie
Antoinette chỉ trong một đêm trước hôm bị đưa ra hành h́nh tóc cũng bạc
hẳn. Đúng là "Tâm sầu bạch phát": ḷng buồn rầu, tóc râu bạc. Tục ngữ
cũng nhận xét: lo bạc râu, rầu bạc tóc; rầu rĩ râu ria ra rậm rạp.
Nguyên nhân sinh hóa th́ đến nay vẫn chưa có kết luận.
Khoảng 1970 trong chuyến đi mấy ngày đến để gặp bạn t́nh, một nhà khoa
học đă thí nghiệm. quan sát và đo lường kiểm chứng (cân những lượng râu
cắt mỗi ngày), nhận thấy mỗi ngày râu mỗi mọc nhiều hơn, v́ bị kích
thích chờ đợi, rơ ràng cho thấy độ tăng trưởng của râu tóc thay đổi tùy
theo chu kư tiết ra tự nhiên của các kích thích tố (androgen,
testosterone). Tương tự, râu mọc khi nam nhi trưởng thành về sinh lư, và
tóc rụng lúc về già, cũng đều là do tác dụng của kích thích tố.
Lư do để râu th́ có rất nhiều, và không thể quyết định cái náo quan
trọng hơn.Trước hết có lư do thẩm mỹ, làm đẹp. Một hàng ria trên mép
hoặc râu mọc quanh miệng có thể che được cái miệng nhỏ hoặc làm trông
rộng ra. Cằm dài nhọn h́nh như biến mất dưới cḥm râu quai nón xồm xoàm.
Người mặt mũi nhẵn quẹn, trông trơ trơ như cầu hàng thịt, sợ bị gán cho
là Mă Giám Sinh, có thể để râu hoặc không cạo nhẵn mà chừa lại chút chân
râu xanh xanh, đen đen trông sẽ có cảm t́nh hơn. Thực tế cho thấy có
người để râu trông thanh lịch quư phái hẳn lên, nhưng cũng có người để
râu trông bịp bợm, đểu cáng không chịu được
Râu để hay cạo cũng c̣n do tập tục, thói quen tôn giáo. Tôn giáo xưa
buộc dân Ai Cập phải để râu. Người Do Thái đă trưởng thành thường để râu
dài, không xén tỉa. Giáo chủ Mohamed ra lệnh tín đồ để râu nhắm phân
biệt với kẻ ngoại đạo, nhưng ông yêu cầu phải xén tỉa đàng hoàng để khỏi
lẫn lộn với người Do Thái. Dân Sikh ở Punjab Ấn Độ coi râu dài, cuộn lên
và găm dưới cằm là dấu hiệu của trưởng thành.
Dân Hy Lạp cổ để râu. Các nhân vật của Homer, các triết gia Hy Lạp đều
có râu ria đầy đủ. Đại đế Alexander bắt binh sĩ cạo râu để địch quân
không thể nắm râu khi lâm trận; nhưng có người cho là v́ lư do vệ sinh,
y tế nhiều hơn. Dân La Mă đến năm 300 BC mới có tục cạo râu. Tướng S.
Africanus (237-183 BC) là người đầu tiên cạo râu mỗi ngày, và biến nó
thành thói quen cho mọi người. Thanh niên La mă xưa c̣n có tục dâng râu
cắt lần đầu tiên cho nữ thần Fortuna.
Khi để tang, người Hy Lạp cạo râu trong khi người La Mă để râu. Giáo sĩ
Thiên Chúa La Mă cạo râu nên cũng gây được phong trào. Sang thế kỷ XVI,
XVII Giáo hoàng, hồng y, linh mục lại để râu. Nhưng về sau mốt này băi
bỏ và chỉ cho phép để râu là các giáo sĩ trong tu viện hoặc ḍng
Francisco. Giáo sĩ Hy Lạp và Chính Thống Miền Đông vẫn giữ tục để râu.
Râu ria trải qua nhiều thăng trầm. Châu Âu thế kỷ XIX, XX với các nhà
chính trị cách mệnh và lối sống bohemien, râu trở thành dấu hiệu của cấp
tiến và phản kháng xă hội. Miền Đông nước Mỹ không thích để râu. Giữa
thế kỷ XIX, ria là dấu hiệu của các người tiên phong tiến về Miền Tây,
chủ hầm mỏ, văn sĩ, bác sĩ, trí thức. Abraham Lincoln là tổng thống Mỹ
đầu tiên để râu.
Đầu thế kỷ XX râu không c̣n là thời thượng và h́nh ảnh râu ria lởm chởm
không xén tỉa là của Bolshevik và vô chính phủ. Nhưng râu vẫn được một
số văn nghệ sĩ ưa thích, là dấu hiệu của nhóm beatnik, hippy. Một số
nhân vật nổi tiếng được nhớ đến nhiều nhờ có bộ râu ria đặc biệt. Ví dụ:
Ria rậm quá cỡ của J. Stalin: râu cứt mũi của A. Hitler, hề Charlot; râu
quai nón xồm xoàm của S.Freud, F.Castro; hàng ria quyến rũ của tài tử C.
Gable.
Người VN ít để râu, xưa kia chắc v́ thiếu dao cạo nên
thường nhổ râu bằng cái nhíp (c̣n gọi là díp). Miền Nam có Nguyễn Cao Kỳ
với bộ râu kẽm; C̣n miền Bắc Hồ Chí Minh để râu, nhưng lưa thưa, không
có ǵ đặc biệt. Không biết có phải giống râu cáo không mà ông có hỗn
danh Cáo Hồ?
Đời sống xă hội chính trị biến đổi mạnh cũng ảnh hưởng tới râu tóc.
Phong trào nữ quyền làm giảm uy lực của h́nh ảnh đáng nể của gia trưởng
râu ria tóc tai rậm rạp v́ để râu cũng chính là một vơ khí áp đảo. Tương
tự tay anh chị để râu bậm trợn dễ khống chế đàn em hơn; người để râu có
thể dễ bắt nạt kẻ không râu.
Ngày nay râu ria không phải là thời trang, muốn để hay cạo tùy ư, v́
Hiến Pháp không bảo vệ quyền (tự do) để râu. Tối Cao Pháp Viện Mỹ năm
1976 (vụ Kelley v. Johnson) phán quyết rằng chủ hăng, cơ quan chính phủ
có quyền quy định tiêu chuẩn để râu đối với nhân viên thuộc quyền. Để
râu trái quy định có thể bị giải ngũ, mất việc, không được tham gia đấu
vơ hoặc ứng cử, có khi c̣n bị gán cho là khủng bố. Cho nên râu ria tóc
tai có mầu sắc chính trị, và có thể gây phản cảm, phẫn nộ, ngay cả biểu
t́nh...
Thực tế khác là các lực lượng xă hội, trào lưu văn hóa ảnh hưởng đến
việc h́nh thành tính cách căn cước của nam giới. Lời nói, việc làm, quần
áo, diện mạo... tạo thành con người. Râu ria là một chỉ dấu của những
khác biệt nam tính. Với cuộc sống phức tạp của xă hội hiện đại, râu có
nhiều h́nh thức thể hiện khác biệt tùy lối sống.
Nhận xét chung là dân heterosexual có khi để râu nhằm phô trương nam
tính và phân biệt với dân homosexual nhiều nữ tính và không râu. Dân
metrosexual ở thành thị để ư nhiều đến diện mạo, thường cạo râu, có để
th́ cũng xén tỉa hoặc để rất ngắn, như B. Pitt, G. Clooney. D. Beckham..
Dân lumbersexual ít ở đô thị, thích mặc áo sọc vuông, giầy ống và râu
ria rậm rạo. Dân ngổ ngáo, thể thao, áo da, thường cỡi môtô, cạo nhiều
hơn là để râu. Dĩ nhiên cũng có người để râu coi như một phương tiện
quyến rũ phái nữ, và mỗi địa phương đều cũng có pha trộn các lối sống,
các kiểu râu.
Chuyện râu ria c̣n rất phức tạp hơn trong tôn giáo, chủng tộc (Hồi giáo,
Mormon, dân Amish...) không thể bàn với bài phiếm ngắn này. Chỉ xin tạm
kết luận là không như trước đây chuyện râu ria ảnh hưởng nhiều bởi thiếu
hay đủ dao cạo và quy định của tập tục, tín ngưỡng hoặc muốn làm đẹp,
ngày nay râu ria c̣n là một phương tiện để thể hiện thái độ chính trị và
khuynh hướng xă hội.
Bàn về râu ria mà quên thợ cạo th́ có vẻ thiếu sót, v́ họ cũng đóng vai
quan trọng, và c̣n được đưa vào văn nghệ. Bác thợ cạo là vai chính trong
kịch The Barber of Seville của Beaumarchaise, rồi sau này được Rossini
đưa vào nhạc kịch (opera).
Nghề thợ cạo cũng có một lịch sử ly kỳ. Thợ cạo đă
xuất hiện từ xưa ở Ai Cập, Hy Lạp, La Mă. Tiệm hớt tóc là chỗ tán chuyện
thời sự và thợ cạo được tiếng là người biết nhiều, rành chuyện.
Thợ cạo cũng c̣n được giao cho nhiệm vụ lể máu, thời đó được coi như một
biện pháp y tế trị liệu. Các y sĩ thoạt tiên coi khinh việc mổ xẻ, giao
cho thợ cạo nhiệm vụ lể máu, băng bó vết thương, nhổ răng.... Về sau
giải phẫu học được đưa vào chương tŕnh y khoa đại học; và từ đó có sự
phân biệt y sĩ áo dài (tốt nghiệp đại học) và y sĩ áo ngắn (thợ cạo).
Ông tổ của giải phẫu học là Ambroise Paré (1510-1590) xuất thân từ thợ
cạo.
Dấu hiệu biểu trưng truyền thống của thợ cạo là một
ống trụ xoay tṛn, có những vạch xiên xiên mầu đỏ trắng tượng trưng cho
lể máu và băng bó, ngày nay vẫn c̣n thấy tại một số tiệm.
Râu ria là chuyện của đàn ông, nhưng tác dụng của nó đối với phụ nữ như
thế nào? Ba chục năm qua nhiều thí nghiệm để xem râu ria hấp dẫn phụ nữ
ra sao vẫn chưa t́m được kết luận dứt khoát, v́ kết quả không thống
nhất, mỗi lần thí nghiệm cho mỗi kết quả khác nhau. Tuy nhiên có thể lập
một bảng thứ tự loại râu nào thường được phụ nữ cho là hấp dẫn, từ nhiều
đến ít như sau: Thứ nhất là chỉ hơi lởm chởm, tiếp theo là lởm chởm, rồi
có râu nhưng vừa phải, sau đến cạo sạch không râu và sau cùng là râu ria
rậm rạp.
Dĩ nhiên tùy cá tính, phụ nữ có thể thích một kiểu râu nào đó. Và có
người cho rằng v́ thời thượng những năm qua là lởm chởm râu, cho nên phụ
nữ bị ảnh hưởng, chứ nếu khách quan vô tư chưa chắc kết quả như trên.
Mặt khác khi chọn bạn t́nh, râu không phải là yếu tố quyết định. Thực tế
đă không cho biết rơ phụ nữ thích râu nhiều hay ít, và bị ảnh hưởng thế
nào, ta thử quay sang văn học để xem các nhân vật nữ có ư kiến ra sao về
chuyện này.
Trong kịch Much Ado about Nothing của Shakespeare một bà đă kêu
lên: "Tôi
không thể chịu được một ông chồng có râu trên mặt. Tôi thà nằm trong
chăn ấm
c̣n hơn". Trong khi đó, một nhân vật nữ của Guy de Maupassant (trong
truyện ngắn Lư Do Chính Đáng) lại cảm nghiệm khác hẳn, qua tâm sự
nàng gửi cho bạn:
" Thật vậy, đàn ông không ria không phải là đàn ông. Tôi không để ư
đến râu, nó tạo một vẻ bất cẩn, bê trễ. Nhưng ria th́, ôi, ria không thể
thiếu được đối với diện mạo đàn ông. Không ai có thể tưởng tượng nổi
công dụng của cái đám lông trên mép đối với mắt nh́n cũng như quan hệ
luyến ái. Tôi nghĩ nhiều điều mà không dám viết ra cho bạn, chỉ có thể
nói thầm với bạn mà thôi. Vấn đề quá tế nhị, quá khó khăn, quá bất tiện,
phải hiểu biết nhiều mới tiếp cận được mà không nguy hiểm.
Đừng để đàn ông không ria ôm hôn. Môi hắn không c̣n hương vị, không c̣n
du dương quyến rũ, không c̣n cái hăng hăng của nụ hôn. Ria chính là gia
vị của nó.
Cái quyến rũ của ria? Làm sao tôi biết? Nó nhồn nhột. Trước khi môi chạm
môi, người ta đă cảm thấy rồi. Nó làm rúng động toàn thân đến tận ngón
chân. Nó mơn trớn, làm da thịt rung động, phải kêu lên: "A!" như thể bị
lạnh bất ngờ. Nó cà vào gáy nhột nhạt, xuống sống lưng, tới tận đầu ngón
tay.
Ria vểnh lên làm dáng, có vẻ như yêu phụ nữ trên hết, và nhọn sắc như
kim. Ria rậm rủ trên mép cho thấy người hiền lành tốt bụng. Ria Pháp
thật lăng mạn, nịnh đầm, như ch́m đắm trong rượu vang, lạc thú...Tôi ái
mộ ria v́ nó đầy Pháp tính, từ cha ông truyền lại..."
Tục ngữ Ư có câu: "Một cái hôn không ria mép giống như miếng bíp-tếch
không mù-tạt." Chẳng biết đối với phụ nữ VN cái hôn không ria có
giống như bún thang không cà cuống hay mắm tôm không? Chuyện này phải
hỏi các bà!
Rơ ra râu ria rất rắc rối!
Phạm đức Thân.
art2all.net
|