TIN
VĂN
Nguyễn Quốc Trụ
Viết Mỗi Ngày
VIẾT
MỖI NGÀY / MAY 09, 2018
Quoc Tru Nguyen
May 9, 2017 ·
Tại Sao Không Thơ?
Tại Sao Thi Sĩ, Trong Một Thời Khốn Kiếp Như Thế Này?
Holderlin
Mở Miệng là một nhóm thơ của một số thi sĩ sinh hoạt ở Sài G̣n, mới đây
được Viện Goethe ở Hà Nội, mời tới, để đọc thơ và tŕnh bầy về thơ, tại
khuôn viên viện, nhưng sau cùng, cuộc chơi này đă không thực hiện được,
như tin tức báo chí, trong có Đài BBC.
Lẽ dĩ nhiên, có những lời giải thích của nhà nước. Nhưng lư do thực sự
của nó, là như Hannah Arendt diễn tả, sau đây.
Thực sự, đây là một tin vui cho nhóm Mở Miệng, theo tôi [NQT].
Và cho Goethe.
Với nhà thơ đại diện cho nước Đức tại thủ đô bốn ngàn năm văn hiến, nếu
không có sự can thiệp kịp thời của nhà nước Việt Nam, suưt tí nữa, ông
đă bị "bôi bẩn" (1) rồi!
(1): Chữ trong bài viết của BBC: "Nhưng cũng có nhiều ư kiến xem đây
là một sự phản thơ, thậm chí bôi bẩn văn chương."
*
Để chống lại chủ nghĩa toàn trị, bạn chỉ cần nhớ, có mỗi một điều này:
Chủ nghĩa toàn trị nhất quyết không thí cho bạn một tí tự do nào.
Hannah Arendt: Về bản chất của chủ nghĩa toàn trị
Nguyên bản tiếng Anh: In order to
fight totalitarianism, one need understand only one thing:
Totalitarianism is the most radical denial of freedom.
*
Chẳng nói th́ cũng rất nhiều người đều biết, với một cái loa công suất
lớn cỡ như BBC, ảnh hưởng của nó lẽ dĩ nhiên không nhỏ. Trong một bài
tạp ghi viết về Solzhenitsyn, Gấu tui có đi vài đường cảm khái như sau:
Không hiểu ngày nay, ở quê hương Việt Nam thân yêu của chúng ta, c̣n có
những đồng bào hong hóng chờ tới giờ phát thanh bằng tiếng Việt của một
VOA, một BBC?
Những người dân Nga đă có thời trải qua những giờ phút như vậy, và
Solzhenitsyn hiểu rằng, những đồng bào của ông, đâu phải ai cũng có cơ
may, hoặc có đủ can đảm, cầm trong tay một ấn bản in lén lút tác phẩm
của ông. Họ biết về Hy Vọng Dù Không C̣n Hy Vọng, biết những sự thực
nóng bỏng ở trong những tác phẩm của ông, những cuốn tiểu thuyết, và
nhất là tác phẩm mang tính tài liệu lớn lao của ông, Quần Đảo Gulag: họ
biết chúng, qua những tiếng c̣n tiếng mất, của những làn sóng ngắn các
đài phát thanh Tây Phương.
NQT: Một linh hồn lưu vong
Thành thử, một khi mấy ông BBC đi một câu kết luận như trên, về nhóm Mở
Miệng, là, một cách nào đó, độc giả trong nước, tôi lập lại, độc giả
trong nước, sẽ "suy ra"
rằng, đây là quan điểm của "thế giới" đối với một nhóm thơ có tên là Mở
Miệng, ở Sài G̣n.
Và từ "bôi bẩn" đến "phản động" chỉ là một bước ngắn.
Nếu nhà nước chưa kết luận, th́ bi giờ, kết luận, và sau kết luận, biết
đâu đấy, c̣n nhiều chuyện bẩn hơn nữa, sẽ được đem ra thi hành. Tôi tiên
đoán đại như vậy, bởi v́, đến như ông Goethe kia mà c̣n không làm cho Mở
Miệng được mở miệng, th́ số phận của nhóm này, theo tôi, đă được an bài!
Vả chăng một trường phái thơ, khi vừa mới ra ḷ, thường là ngược lại với
thói quen thưởng ngoạn. Trước Mở Miệng, cũng tại Sài G̣n, nhóm Sáng Tạo,
với món Thơ Tự Do, đă từng bị đánh phá tơi bời. Hồi đó, may cho nhóm, là
chưa có nhân viên Việt Nam nào làm cho BBC mà lại c̣n kiêm thêm nghề phê
b́nh thơ, như bi giờ.
C̣n nữa, giả thử như đúng là sự thực, nhóm Mở Miệng Bôi Bẩn Văn Chương,
th́, như vậy cũng c̣n đỡ hơn là suy tôn Lănh Tụ, ca ngợi Đảng, như tôi
đă từng đưa ư kiến ư c̣, nhằm giải thích thói ưa văng tục ở trong thơ, ở
trong nước.
Chính v́ không muốn ca tụng Đảng ca tụng Bác, không muốn chạy trốn vào
ma túy, vào đánh quả, vào buôn lậu, không muốn làm một tên tà lọt... mà
mấy nhà thơ trẻ ở trong nước đă văng tục tùm lum tà la như hiện nay.
[Tuổi Bụi 5]
*
Bàn thêm về:
1. “Rất nhiều người”.
Có khi quan điểm của rất nhiều người lại không bằng, chỉ một người. Thí
dụ, trường hợp Solzhenitsyn: Ông được coi là một người chống lại rất
nhiều người, có thể nói, hơn một nửa nhân loại, khi nói không với chế độ
Cộng Sản.
2. “Bôi bẩn”.
Vẫn ông Solzhenitsyn trên, khi bị phê b́nh bôi bẩn chế độ, đă trả lời:
Nó bẩn đến như thế làm sao bôi bẩn hơn được nữa?
Hay như Nguyễn Chí Thiện, ngày sinh nhật Bác, thay làm thơ ca tụng, th́
đi ị!
Hay Nguyễn Huy Thiệp, nhét bẩn vào miệng sĩ phu Bắc Hà!
Tôi sợ rằng nhóm Mở Miệng mô phỏng NHT: Có khi thơ, cần được bôi bẩn như
thế, th́ mới sáng ra, sạch ra, và... thơm ra, cũng nên!
*
Nếu trí nhớ không phản bội Gấu, nhà thơ Brodsky có lần ví von, hồi ức
chính là cái đuôi mà con người đă mất đi, trong tiến tŕnh tiến hoá của
nó. (1)
Ngày xưa, nó đă từng là một con vật có đuôi.
Nhưng cái đuôi mà Thế Giang nói tới, trong Thằng Người Có Đuôi, không
giống cái đuôi mà nhà thơ Nga ví von. Nó là ám ảnh của một chế độ, ăn
sâu vào tiềm thức một con người, và nhiều khi, cho dù đă thoát ra, hành
động của họ, tưởng là hoàn toàn tự do, nhưng không phải vậy. Vẫn do cái
đuôi quyết định.
Gấu đă từng gặp một trường hợp như vậy.
Trong một bài viết, ngắn, khi nghe tin Tố Hữu mất, khi được đăng, đọc
lại, Gấu thấy mất "một" chữ.
Ngạc nhiên quá, hỏi lại, th́ ra, người biên tập đă bỏ đi hồi nào, chính
người đó cũng ngạc nhiên tự hỏi, tại sao một t́nh trạng "vô thức" như
thế lại xẩy ra?
Ông ta đúng ra là không nên đứng kế bên lănh tụ.
Đang loay hoay viết về Nguyễn Tuân, được tin Tố Hữu mất, tôi cứ lẩn thẩn
tự hỏi, không hiểu có bức h́nh nào chụp tác giả Tàn Đèn Dầu Lạc, tức
Nguyễn Tuân, đứng kế bên Mặt Trời Chân Lư Chói Qua Tim, tức Tố Hữu,
trong một dịp đại lễ nào đó?
Hay "tệ" hơn nữa, đứng kế bên ông Hồ?
Tố Hữu
Chữ "tệ" đă bị "cái đuôi" tự động bỏ đi.
Thành thử câu cuối trong bài viết kia ["Nhưng cũng có nhiều ư kiến xem
đây là một sự phản thơ, thậm chí bôi bẩn văn chương."], là do cái đuôi
tự động thêm vô, như một tố cáo [hay, tự hào?], ta đă ra đi từ chế độ
đó, và như một đảm bảo, cho mỗi lần tạt về.
(1) Memory, I think, is a substitute for the tail that we lost for good
in the happy process of evolution. Joseph Brodsky: Less Than One.
Nguyễn Quốc Trụ
Tanvien.net
*
Phụ lục
Nguyên văn bài viết trên BBC
Buổi gặp nhóm Mở Miệng bị ngừng lại.
Chương tŕnh giao lưu với một nhóm thơ trẻ tại Viện Goethe Hà Nội dự
kiến diễn ra tối nay đă bị ngừng lại v́ không được sự chấp thuận của Bộ
Văn hóa Thông tin Việt Nam.
Viện Goethe nơi hỗ trợ hợp tác văn hóa của Đức dự định tổ chức một buổi
giao lưu với nhóm thơ trẻ "mỡ Miệng" trong khuôn viên của viện.
Nếu được diễn ra, đây sẽ là lần đầu tiên nhóm này được phép có buổi đọc
thơ chính thúc trước công chúng. Tuy nhiên, một công văn của Bộ Văn hóa
Thông tin đă được gửi đến cho Viện Goethe và Bộ Ngoại giao Đức đề nghị
ngừng chương tŕnh.
Nhà thơ Lý Đợi, một thành viên của nhóm Mở miệng, nói với
đài BBC rằng anh được đọc công văn [yêu cầu ngưng lại] này, trong
đó nêu ba lý do.
"Lý do thứ nhất là để duy tŕ tốt đẹp quan hệ ngoại giao Đức -
Việt."
"Thứ hai, để bảo đảm sự thuần khiết và thanh danh của nhà thơ vĩ đại
Goethe, người mà Viện đă dùng để đặt tên."
"Thứ ba, nhóm thơ Mở Miệng là một nhóm không nghiêm túc, có những tác
phẩm thậm chí dung tục".
Được biết sau buổi họp giữa đại diện của Bộ Văn hóa và Viện Goethe sáng
nay, Viện Goethe đă gửi thông báo ngưng chương tŕnh đến các khách mời.
Trong thông báo cáo lỗi, Viện Goethe nói, họ vẫn đăng tại trang web của
viện một bài viết về nhóm Mở Miệng với hy vọng người đọc "t́m thấy ở đây
những quan điểm có tính học thuật về một trào lưu sáng tạo - dù c̣n mới
manh nha và gây tranh căi, và chính thế, - rất nên được đưa ra đối
thoại."
Nhóm Mở Miệng gồm khoảng 4, 5 người như Bùi Chát, Lư Đợi, Khúc Duy...
xuất hiện khoảng hai năm trở lại đây như một phản ứng trước điều mà theo
họ là sự tŕ trệ trong thơ Việt Nam.
Trong một bài viết mang tính tuyên ngôn của nhóm, "Thơ và chúng tôi
không làm thơ", Lư Đợi viết:
"Chúng tôi không làm cái ǵ quá cao cấp, quá dung tục hay lập dị, bởi
chúng tôi vẫn nghĩ rằng bên ḍng thẩm mỹ chính thống đại trà, đă/đang
tồn tại một thứ thơ khác - thơ của chúng tôi/thẩm mỹ của chúng tôi, thẩm
mỹ của những người mải mê làm thơ, chứ không phải của những nhà phê b́nh
hay đạo đức, luân lư hay xă hội học".
Nhưng cũng có nhiều ư kiến xem đây là một sự "phản thơ" thậm chí bôi bẩn
văn chương."
art2all.net |