|
CON CHÓ TRẮNG VÀ CHIẾC XÍCH ĐU
Tác phẩm Tác phẩm của Mo Yan bao gồm rất nhiều lĩnh vực, từ truyện ngắn, tiểu thuyết đến tiểu luận. Các tác phẩm trước đây của ông được viết theo các mệnh lệnh văn học thịnh hành của chế độ cầm quyền. Tuy nhiên, theo thời gian, cách kể chuyện của Mo Yan bắt đầu t́m ra những con đường riêng, độc lập hơn. Các tác phẩm của ông bao gồm Hong gaoliang jiazu (Cao lương đỏ), Tiantang suantai zhi ge (Những bản ballad tỏi) và Shengsi pilao (Sự sống và cái chết đang làm tôi kiệt sức). Phong cách kể chuyện của ông mang dấu ấn của chủ nghĩa hiện thực huyền ảo. Bài viết của Mo Yan thường sử dụng văn học cổ xưa của Trung Quốc và truyền thống truyền miệng phổ biến làm điểm khởi đầu, kết hợp những điều này với các vấn đề xă hội đương đại. Mạc Ngôn (莫言; Ṃ Yán) (nghĩa là không nói) tên thật là Quản Mô Nghiệp (管谟业), sinh tại huyện Cao Mật, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc. Ông đă phải nghỉ học tiểu học giữa chừng do Cách mạng văn hóa và phải tham gia lao động nhiều năm ở nông thôn, chăn dê ngoài đồng, luôn bị đói khát và cô đơn. Ông nhập ngũ năm 1976 . Đến năm 1984, ông trúng tuyển vào khoa văn thuộc Học viện Nghệ thuật Quân Giải phóng và tốt nghiệp năm 1986. Tháng 10 năm 1987 ông chuyển ngành, sang hoạt động trên lĩnh vực báo chí và viết văn chuyên nghiệp. Năm 1981 ông bắt đầu công bố tác phẩm và đến nay, ông đă cho in 10 truyện dài, 20 truyện vừa, hơn 60 truyện ngắn và 5 tuyển tập những bài kư, phóng sự, tùy bút..., tổng cộng trên 200 tác phẩm. Hiện nay, ông là sáng tác viên bậc 1 của Cục chính trị - Bộ Tổng tham mưu Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc. Quản Mô Nghiệp (管谟业) sinh vào tháng 2 năm 1955 tại Cao Mật (高密), phía đông tỉnh Sơn Đông, ŕa bán đảo Giao Đông (胶东半岛). Hóa ra, do sự trùng hợp ngẫu nhiên nhất, Gaomi nằm cách Zichuan (淄川) vài km, ngày nay là một phần của Zibo, nơi, vào năm 1640, Pu Songling (蒲松龄 Bồ Tùng Linh), tác giả của “Liêu Trai Chí Dị", ("Studio Chatterbox” Liaozhai Zhiyi 聊斋志异), được sinh ra, người có phong cách không xa lạ với phong cách của người hàng xóm và đồng nghiệp của ḿnh. Tuy nhiên, điều này gần như chỉ là giai thoại. Điều chưa rơ ràng hơn nhiều là tầm quan trọng mà những năm thơ ấu của ông đă để lại cho Mạc Ngôn, và vị trí nguyên thủy trong tác phẩm của ông về Cao Mật quê hương ông, người đă trở thành biểu tượng như Macondo cho Gabriel García Márquez, ngoại trừ Macondo là một sáng tạo thuần túy. Người nông dân nhỏ bé đến từ Gaomi này sau đó đă trở thành một nhà văn vĩ đại, đăng quang giải Nobel Văn học vào ngày 11 tháng 10 năm 2012. Cậu bé Guan Moye sinh ra trong một gia đ́nh nông dân nghèo, nhưng không đến nỗi nghèo: thời cải cách ruộng đất, họ được xếp vào loại “nông dân giàu có” v́ ông nội có một mảnh đất nhỏ. C̣n cha ông th́ được coi là nông dân có văn hóa v́ ông đọc và biết sử dụng bàn tính. Bị xếp vào loại “phú phú” khiến bạn có “nguồn gốc giai cấp” rất tệ, chỉ sau “địa chủ”, đến mức cậu bé Guan Moye ở trường liên tục bị phân biệt đối xử. Trong lời nói đầu cho bản dịch tiếng Anh của một tuyển tập truyện ngắn, Mo Yan đă quay trở lại thời kỳ này, thời kỳ để lại dấu ấn của ông như một bàn ủi nóng và tạo thành nguồn cảm hứng vô tận của ông. “Mọi người đều có lư do để trở thành nhà văn,” ông nói khi bắt đầu, “tôi không phải là ngoại lệ. Nhưng lư do khiến tôi trở thành nhà văn, chứ không phải Hemingway hay Faulkner khác, có liên quan trực tiếp đến những ǵ tôi đă trải qua khi c̣n nhỏ." Và những ǵ ông trải qua khi đó trên hết là cơn đói và sự cô độc, những thứ mà ông coi như hai nàng thơ của ḿnh. Tuổi thơ của ông trải qua trong những năm của Bước nhảy vọt vĩ đại, và nạn đói mà nó mang lại; ông nhớ đó là thời kỳ của chủ nghĩa cuồng tín và đam mê chính trị chưa từng có, nhân danh đó người dân được kêu gọi chịu đựng những cảnh thiếu thốn tồi tệ nhất v́ lợi ích tốt nhất của quốc gia. Vào thời điểm đó, những đứa trẻ ở độ tuổi của ông - năm hoặc sáu tuổi - phải khỏa thân 3/4 năm. Ông nhớ cái bụng sưng vù của chúng, và cái cổ của chúng gầy đến mức dường như thật kỳ diệu khi chúng có thể đỡ được đầu. Ông nói, chúng trông giống như một bầy chó đói, liên tục ŕnh ṃ để t́m thứ ǵ đó để ăn. Sau khi ăn hết lá cây, chúng tấn công thẳng vào vỏ cây, và với tốc độ này, răng của chúng trở nên sắc như lưỡi dao. Ông nói thêm, một trong những người bạn của ông vào thời điểm đó, sau này trở thành thợ điện: anh ấy có khả năng cắt những dây cáp điện bền nhất bằng răng của ḿnh. Ông c̣n nhớ mùa xuân năm 1961, than được chuyển đến trường. V́ không biết nó là ǵ nên họ xử lư nó giống như vỏ cây; người lớn sớm bắt chước chúng. Ông quên chính xác mùi vị của nó như thế nào, nhưng điều không quên là niềm vui mănh liệt đến từ việc khám phá những điều mới mà bạn chưa bao giờ nghĩ có thể ăn được. Cái đói, thức ăn và rượu liên quan đến nó là những chủ đề xuyên suốt các tác phẩm của ông. Ông đă tuyên bố nhiều lần rằng, nếu ông trở thành nhà văn, đó là v́ các nhà văn, quan chức được Nhà nước trả lương, được cho là ăn bánh bao ba lần một ngày. Đây là một điều đưa ông đến gần Yu Hua hơn, nhưng trong trường hợp của ông c̣n kịch tính hơn nhiều v́ Yu Hua, sinh năm 1960, không có kư ức về nạn đói và chỉ đơn giản muốn có được một cuộc sống dễ dàng hơn. Năm 1966, khi bắt đầu Cách mạng Văn hóa, bị xếp vào loại “phần tử xấu” v́ có người chú là địa chủ nên ông bị đuổi học. Sau đó là nhiều năm cô đơn để chăm sóc động vật trên đồng cỏ. Trâu và chim trở thành bạn đồng hành của ông. Ông bắt đầu nói chuyện với chúng, và v́ dường như chúng hầu như không chú ư đến ông nên kể cho nhau nghe những câu chuyện; ông tự nói với chính ḿnh, đến mức mẹ anh trở nên lo lắng, nhưng đó chỉ là khởi đầu của một cơn không nói nên lời mà sau đó ông ghi lại ra giấy. Quá tŕnh viết của ông hầu như không thay đổi: ông nói rằng ông đă thiết kế các bài viết của ḿnh trong đầu trong thời gian dài, sau đó ông viết rất nhanh, thường là trong vài tuần. Có thể hiểu rằng những năm tháng ấy đă để lại cho ông một cảm giác đồng cảm sâu sắc trước nỗi đau khổ của con người, cảm thông với những người bị áp bức và phẫn nộ trước sự bất công. Sau này, ông biết rằng ăn bánh bao ba lần một ngày không ngăn ngừa được đau khổ, đặc biệt là đau khổ sinh ra từ sự cô đơn và không thể giao tiếp, và nỗi đau khổ này có thể khủng khiếp hơn nhiều so với nỗi đau thuần túy về thể xác. Nhưng trong thâm tâm, ông vẫn giữ được cảm giác không thể nguôi ngoai rằng không có ǵ tệ hơn cơn đói. Để thoát khỏi cảnh nghèo đói và thân phận nông dân, ông, giống như Yan Lianke, chỉ có một lựa chọn duy nhất: gia nhập quân đội. Thật không may, bạn phải có 'nguồn gốc giai cấp' tốt cho việc này. V́ vậy, vào năm 1973, ông đă xoay sở để được thuê làm công nhân trong một nhà máy bông, với một chút thúc đẩy, ông nói, và từ đó vào quân đội. Năm 1976, năm Chủ tịch Mao qua đời. Ở đó, ông đảm nhiệm nhiều vị trí khác nhau, trật tự đơn giản, dịch vụ an ninh, thư viện, giảng dạy, đồng thời bắt đầu viết trong pḥng của ḿnh mà không cần đào tạo đặc biệt hoặc kiến thức lư thuyết. Tất cả điều này phần lớn được bù đắp bằng trí tưởng tượng và năng khiếu cá nhân ông đă học được từ thời thơ ấu, bằng cách lắng nghe ông nội, cách người ta có thể kể chuyện để thu hút khán giả của ḿnh; ở đó có cả một truyền thống truyền miệng đă có từ buổi b́nh minh của thời gian. Bối cảnh của câu chuyện của ông là Gaomi, và chủ đề, bằng cách này hay cách khác, luôn là chính ông: “Trong cuộc đời của ḿnh, một nhà văn có thể viết vài chục cuốn sách, tạo ra hàng trăm nhân vật, nhưng hàng chục cuốn sách này suy cho cùng chỉ là những phiên bản khác nhau của cùng một tác phẩm, c̣n hàng trăm nhân vật là hiện thân của một nhân vật giống nhau. Cuốn sách trong đó hàng trăm cái khác được tóm tắt là cuốn tự truyện của tác giả, và nhân vật là tổng hợp của hàng trăm cái khác chỉ là chính tác giả. » Những tác phẩm đầu tiên của ông là truyện ngắn, truyện đầu tiên xuất bản năm 1981: “Cơn mưa xối xả đêm xuân” (《春夜雨霏霏》Xuân dạ vũ phi phi ). Sau đó, ông lấy Mạc Ngôn (莫言) làm bút danh, nghĩa là 'không một lời': chỉ để nhắc nhở bản thân rằng việc nói quá nhiều ở Trung Quốc luôn là điều nguy hiểm, nhưng đó là một lệnh cấm, phải nói ra, ông hầu như không bị mắc kẹt. Năm 1984, ông vào Học viện Mỹ thuật Quân đội Giải phóng, khoa văn học và học hai năm. Sau đó, ông đă xuất bản, ngoài “Explosion” ( 爆炸 bạo tạc), vẫn c̣n trong danh sách ngắn, truyện ngắn “cỡ vừa” đầu tiên của ông, có tựa đề “Crystal Củ cải” (《透明的红萝卜thấu minh đích hồng la bốc 》), mà nhân vật chính, đứa trẻ không tên, 'đứa trẻ đen' (黑孩, hắc hài ), được lấy trực tiếp từ kư ức thời thơ ấu của cậu: nhỏ bé và ốm yếu, khó có thể sống sót sau cuộc đời của một chú chó, nhưng đang t́m kiếm vẻ đẹp ẩn giấu dưới mặt nước và trong những điều nhỏ nhất.
Sau lần ra mắt đầu tiên vào năm
1988, “Mười ba bước” (《十三步 thập tam bộ 》), được ca ngợi là một tác phẩm
tiên phong, là một trong những cuốn tiểu thuyết tuyệt vời của ông, những
tác phẩm đă khiến tác giả trở thành một hiện tượng xuất bản quốc tế, đặc
biệt là sau khi tác phẩm đầu tiên được chuyển thể thành phim bởi Trương
Nghệ Mưu (张艺谋). Cuốn tiểu thuyết lớn đầu tiên này được xuất bản vào năm 1939, trong cuộc kháng chiến chống Nhật Bản. Bà của người kể chuyện cùng với cháu trai của ḿnh tham gia cuộc kháng chiến tại một ngôi làng ở Sơn Đông, một vùng đất trồng lúa miến mà hoa màu đỏ rơ ràng là biểu tượng. Chuẩn bị chiến đấu không tốt, những người nông dân cùng với một tên cướp cũ tấn công đoàn xe Nhật Bản. Chính câu chuyện về cuộc tấn công này đă h́nh thành nên trọng tâm của cuốn tiểu thuyết, nhưng nó không phải là một câu chuyện khác về cuộc chiến chống lại quân xâm lược.
Do đó, đây là sự khởi đầu của công
việc về h́nh thức đă khiến cuốn sách, khi xuất bản, trở thành một tác
phẩm đáng chú ư trong thế giới văn học Trung Quốc. Tuy nhiên, nó có lẽ
sẽ không bao giờ trở thành cuốn sách bán chạy nhất sau này nếu Trương
Nghệ Mưu không chuyển thể nó ra rạp ngay sau đó với tựa đề “Cao lương
đỏ” ( 红高粱 hồng cao lương ), Liên hoan phim Gấu vàng Berlin năm 1988, bộ
phim đ́nh đám và là bộ phim hàng đầu của 'thế hệ thứ năm' của các đạo
diễn Trung Quốc, cống hiến cả Mo Yan và Zhang Yimou, người mà đây là bộ
phim điện ảnh đầu tiên với tư cách đạo diễn . Bản ballad này, dù được ca tụng nhiều như thế nào (như “Bản ballad của người bị treo cổ”), là tác phẩm châm biếm chính trị đầu tiên dựa trên bối cảnh đồng cảm với sự nghèo khó của nông dân, ở quận Tiantang (天堂 Thiên đường ), ở Sơn Đông, 'thiên đường" này được công bố theo tiêu đề. Rơ ràng đó là một góc yên tĩnh, nơi mọi người đều trồng tỏi, nhưng sự tham nhũng của các giám đốc điều hành, dành riêng các hầm chứa để sản xuất cho riêng họ và dẫn đến doanh thu kém của những người nông dân nhỏ sau khi phải gánh chịu nhiều loại thuế tưởng tượng và khác nhau, đă đẩy họ nổi dậy, và lục soát các cơ quan hành chính địa phương. Những người bị t́nh nghi là người lănh đạo phong trào sẽ bị bắt, đánh đập và bỏ tù trong khi chờ xét xử giả định. Điều đáng chú ư là cho đến nay, Mo Yan chưa bao giờ gặp vấn đề ǵ về kiểm duyệt. Rào cản đầu tiên và duy nhất mà ông gặp phải trong lĩnh vực này là trong cuốn tiểu thuyết tiếp theo của ông, phát hành năm 1996: “Ngực đẹp, mông đẹp” (丰乳肥 Phong nhũ ph́ đồn ). Nhân vật chính tên là Jintong (金童 Kim Đồng ), tức là "đứa con vàng", v́ anh là con út sinh ra trong một gia đ́nh có bảy cô con gái, tất cả đều có tên riêng nghĩa là chờ sinh con trai (来弟 lai đệ); để em trai đến: (招弟chiêu đệ); gọi em trai (领弟, lĩnh đệ) mang em trai đi, 想弟 tưởng đệ, nghĩ về em trai, v.v… Và cuối cùng khi anh ấy đến, đứa trẻ được nhiều người khao khát này, anh ấy có mái tóc vàng (v́ cha là một nhà truyền giáo người Thụy Điển), ích kỷ và hư hỏng, nuôi con bằng sữa mẹ cho đến tuổi thiếu niên, h́nh ảnh một xă hội quan liêu, nơi nguồn lực và sức lực của nông dân bị cạn kiệt bởi các chính sách của Đảng. Cuốn tiểu thuyết bắt đầu với sự ra đời của Jintong, vào năm 1938 và kết thúc vào năm 1995, do đó đề cập đến một phần lịch sử gần đây của Trung Quốc. “Ngực đẹp, mông đẹp” (《丰乳肥臀》) là câu chuyện gia đ́nh đầy “âm thanh và cuồng nộ”, minh chứng cho sự phát triển của xă hội nông dân Trung Quốc từ thời Nhật chiếm đóng sang nền kinh tế thị trường xă hội chủ nghĩa. Tại sao cuốn sách này lại đột nhiên hứng chịu sự chỉ trích của cơ quan kiểm duyệt. Điều có thể bị chỉ trích là nó quá hỗn loạn đến mức khiến dịch giả tiếng Anh của Mo Yan, Howard Goldblatt, phải yêu cầu tác giả cắt bớt và thay đổi. Nhưng nó vẫn là một trong những cuốn tiểu thuyết yêu thích của Mo Yan; ông tuyên bố rằng, nếu ai đó chỉ đọc một trong những cuốn sách của ông th́ đây là cuốn nên đọc, bởi v́ "nó có mọi thứ trong đó: lịch sử, chiến tranh, chính trị, nạn đói, tôn giáo, t́nh yêu và t́nh dục. » Đó chính là điều cần thiết để khiến các nhà kiểm duyệt hoảng sợ, cả về nội dung chính trị và t́nh dục, đặc biệt là sau giải thưởng danh giá được trao cho nó (大家文学奖 Đại gia văn học tưởng ) và điều này đă giúp thu hút nhiều sự chú ư hơn đến cuốn sách.
Nó đă bị cấm phát hành, và Mo Yan
buộc phải tự kiểm điểm. Cuốn sách xuất hiện trở lại vào năm 2003, và
trong khi đó, các ấn bản lậu thậm chí c̣n góp phần nhiều hơn vào danh
tiếng của nó, nhưng sự việc đă khiến Mo Yan phải từ chức quân đội vào
năm sau, tức là 1997. Từ những động tác của ḿnh, ông lại bắt đầu viết
một cách điên cuồng. Năm 2001, trong “The Sandal Torture” (《檀香刑》Đàn hương h́nh. ), Mo Yan lên tiếng cho tất cả những tiếng nói thống khổ, những người la hét và những người im lặng, để diễn giải bài phê b́nh tờ Le Monde xuất bản trong thời gian phát hành bản dịch tiếng Pháp. Đó là một cuốn sách có h́nh thức vẫn c̣n nguyên bản, mô phỏng theo một vở opera Sơn Đông, nhân vật bị tra tấn có "giọng mèo" truyền thống, nhưng theo phong cách với những khía cạnh kỳ cục và kỳ quái khiến nó trở thành một văn bản bất ḥa. Tuy nhiên, cuốn tiểu thuyết thành công nhất gần đây của Mo Yan chắc chắn là "Nghiệp chướng khắc nghiệt" (《生死疲劳》Sinh tử b́ lao ), xuất bản vào tháng 5 năm 2006. Nó vẫn là một công tŕnh xây dựng phong phú, "năm mươi năm lịch sử Trung Quốc được kể lại trong sáu lần tái sinh". Không thể phủ nhận rằng Mo Yan đă tạo ra một phong cách đặc biệt, gần gũi với chủ nghĩa hiện thực kỳ ảo của văn học Nam Mỹ, cũng như văn học giả tưởng Trung Quốc, và đặc biệt là Pu Songling; nhưng ông cũng nhận ra ảnh hưởng của Faulkner và Flaubert, cũng như James Joyce. Sự thật vẫn là phong cách của ông rất độc đáo, thấm đẫm màu sắc địa phương và sự hài hước đen đặc trưng của Trung Quốc. Mặc dù chúng ta có thể ngưỡng mộ những kết cấu tuyệt vời trong một số tiểu thuyết của ông, tuy nhiên, phần lớn chúng lại ch́m trong cơn mê ngôn từ liên tục mà chúng ta không có cảm giác là ḿnh thực sự bị kiểm soát. Đây là một trong những lư do tại sao chúng ta có thể thích truyện ngắn của ông hơn, như chính ông cũng vậy: ông nói, đồng ư với Lăo Xá, rằng ông coi trọng tác phẩm của ḿnh hơn nhiều đối với những ǵ ông đă đạt được trong lĩnh vực truyện ngắn. Tuy nhiên, không giống như Lăo Xá, đây là nơi ông bắt đầu, chỉ để liên tục quay lại nó, giữa hai cuốn tiểu thuyết. Hơn nữa, thông thường, chính từ một tập tiểu thuyết chưa phát triển mà các truyện ngắn của ông được phát triển. Ông đă viết gần 80 cuốn trong số đó, và một số ít trong số đó đă được dịch, tổng cộng khoảng 20 cuốn, nhưng chúng nằm trong số những cuốn hay nhất. Nổi tiếng nhất chắc chắn là "Ông chủ càng ngày càng hài hước" (《师傅愈来愈幽默》Sư phụ dũ lai dũ u mặc ) một truyện ngắn 'cỡ vừa' dường như đề cập đến những vấn đề mà những người lao động đột ngột nghỉ hưu phải đối mặt, hoặc thấy ḿnh thất nghiệp khi nhà máy của họ sụp đổ, như trường hợp của 'Shifu' trong truyện ngắn này. Trên thực tế, nó cũng gợi lên những vấn đề mà các cặp vợ chồng trẻ chưa lập gia đ́nh gặp phải trong quá tŕnh t́m kiếm một mái nhà nơi họ có thể b́nh yên sẻ chia t́nh yêu. Để tồn tại, Shifu của chúng ta, người thất nghiệp, đă t́m lại được một chiếc xe buưt cũ bị bỏ hoang và tân trang lại để biến nó thành nơi gặp gỡ. Và nó hoạt động... Ở đây một lần nữa, truyện ngắn đă được Zhang Yimou chuyển thể điện ảnh, mang đến một bộ phim chắc chắn chỉ là thứ yếu trong danh sách phim của đạo diễn, nhưng đáng yêu và có chút hài hước cay đắng, với Zhao Benshan nổi tiếng trong vai chính: đó là " Thời đại hạnh phúc » （《幸福时光》Hạnh phúc thời quang ). Vào tháng 5 năm 2018, Mo Yan tuyên bố rằng ông đă phá bỏ “lời nguyền Nobel” và kiên quyết quay lại viết văn, sau 5 năm thực hiện nhiều nhiệm vụ chính thức khác nhau liên quan đến Giải thưởng Nobel. Năm 2017, ông bắt đầu sửa lại một số truyện ngắn viết trước năm 2012, đồng thời viết thêm truyện mới. Ông đă xuất bản bộ ba tác phẩm trên tạp chí Shouhuo (《收获》Thu hoạch ) số tháng 5 năm 2017: “Cái nh́n của địa chủ” (《地主的眼神》Địa chủ đích nhăn thần. ), “Chiến binh” (《斗士》) và “Liềm trái” (《左镰》Tả liêm) Nhà phê b́nh Li Jingze ghi nhận tính liên tục về chủ đề trong các văn bản mới này, nhưng cũng có sự xuất hiện của các chủ đề mới như ḥa giải (和解) hoặc khoan dung (宽容). Về phần ḿnh, ngôn ngữ vẫn c̣n sống động như ngày nào.
2012 Mo Yan bắt đầu tham gia lĩnh vực kịch nghệ. Trong khi nói về việc chuyển thể một số tiểu thuyết của ḿnh cho sân khấu và thậm chí viết một vở opera, lần đầu tiên ông tham gia một vở kịch được chuyển thể từ Hồi kư lịch sử (司马迁) của Tư Mă Thiên (《史记》Sử kư ) , hoặc hiệp sĩ lang thang (游侠列传 Du hiệp liệt truyện) và sát thủ (刺客列传 Thích khách liệt truyện). Đây là kẻ thứ năm trong số "sát thủ", Kinh Kha (荆轲), một nhân vật bi thảm được vua nước Yên (燕) giao nhiệm vụ ám sát vua nước Tần, nhưng lại thất bại trong nhiệm vụ và phải trả giá cho ông ta. Vở kịch “Kinh Kha của chúng ta” (《我们的荆轲》Ngă môn đích Kinh Kha) lần đầu tiên được dàn dựng vào cuối năm 2012 bởi đạo diễn Nhậm Minh (任鸣) tại Nhà hát Nghệ thuật Nhân dân Bắc Kinh (北京人民艺术剧院 Bắc Kinh nhân dân nghệ thuật kịch viện ) mà ông hiện là đạo diễn. Buổi diễn tập diễn ra kín đáo sau khi có tin đoạt giải Nobel. Nhậm Minh nói đây là vở khó khăn nhất trong tất cả những ǵ anh đă dàn dựng trong sự nghiệp của ḿnh. Mo Yan đă chuyển thể câu chuyện huyền thoại này một cách sáng tạo: ông sử dụng các cuộc đối thoại để gợi lên nhiều khả năng của các câu chuyện lịch sử, và do đó tố cáo tính tương đối của sự thật hoặc sự thật lịch sử. “Trong vở kịch này, không có nhân vật nào bị coi là xấu. Họ giống như tất cả chúng ta…” Mo Yan giải thích. Như mọi khi ở Trung Quốc, việc hướng về những người lớn tuổi cho phép chúng ta suy ngẫm về hiện tại. Theo nghĩa này, “mọi bộ phim lịch sử đều trở thành một bộ phim truyền h́nh đương đại”, đạo diễn cho biết. Được dịch và phụ đề sang tiếng Trung Quốc bởi Chantal Chen Andro, vở kịch được tŕnh diễn, trong cùng một dàn dựng và với cùng một đoàn kịch Bắc Kinh, tại Criée, Théâtre national de Marseille, vào ngày 23, 24 và 25 tháng 5 năm 2019.
2024 Sau năm 2012, Mo Yan đặc biệt cống hiến hết ḿnh cho việc viết kịch bản cho sân khấu. Vào ngày 3 tháng 5 năm 2024, một vở kịch mới có tựa đề “Cá sấu” (《鳄鱼》Ngạc ngư ) đă được dàn dựng tại Nhà hát lớn Tô Châu - một vở kịch gồm bốn màn và chín cảnh có nội dung đă được xuất bản vào năm trước. Nhân vật chính, Shan Wudan (单无惮) Đan vô đạn ) là cựu thị trưởng của một thị trấn ven biển, một quan chức tham nhũng biển thủ công quỹ và sau khi trở nên giàu có đă chuyển đến Hoa Kỳ. Tuy nhiên, Mo Yan phủ nhận đă nhượng bộ trước tâm trạng của thời đại và viết một vở kịch “chống tham nhũng”. Ông nhấn mạnh rằng "Cá sấu" trên thực tế nói về ham muốn và sự thái quá của nó, giống như nhiều tiểu thuyết trước đó của ông.
Truyện ngắn này của Mạc Ngôn viết vào tháng 4 năm 1985, tức là ngay trước “Gia tộc Cao lương”. Hai truyện đó được liên kết. “Con chó trắng và chiếc xích đu” là phần mở đầu cho cuốn tiểu thuyết sau này, về chủ đề và tính biểu tượng. Đặc biệt, ở phía trước, chúng ta đă thấy lúa miến; nhưng ở đây nó không gắn liền với biểu tượng của màu đỏ. Trong suốt câu chuyện, đầu tiên nó đồng nghĩa với sự giam cầm, sau đó là một yếu tố bảo vệ. Đó là một câu chuyện giống như một câu chuyện ngụ ngôn, với những nhân vật có sức mạnh tiêu biểu của những người trong bi kịch Hy Lạp, bị cuốn vào số phận, trong đó con chó trắng, có hai đốm đen ở bàn chân trước, dường như là một loại. của sứ giả huyền bí, cũng giống như mối liên kết giữa hiện tại và quá khứ. Hai phần đầu tiên của câu chuyện miêu tả hai nhân vật chính một cách xuất sắc, trong một bối cảnh tượng trưng, nhưng được mô tả chính xác, gợi lên sự ẩm ướt của mùa hè trên những cánh đồng lúa miến, trong khi một cây cầu nhỏ đổ nát bắc qua sông dẫn đến ngôi làng gần đó mang đến sự mát mẻ, cơ hội dừng chân và gặp gỡ. Chúng tôi t́m thấy bối cảnh này ở cuối câu chuyện, được cấu trúc theo ṿng lặp, cho kết quả cuối cùng cũng là một câu chuyện ngụ ngôn; đó là điểm biến mất mà toàn bộ câu chuyện hướng tới, mang lại cho nó tất cả ư nghĩa và do đó tôi sẽ cẩn thận không tiết lộ. Truyện ngắn được chuyển thể thành phim bởi Hoắc Kiến Kỳ (霍建起), đạo diễn thuộc thế hệ của Trương Nghệ Mưu. Với tựa đề “Nuan” (《暖》Noăn ), được đặt theo tên nhân vật nữ trung tâm của truyện ngắn, bộ phim đă loại bỏ một số đặc điểm khiến truyện ngắn có tính cách giống truyện ngụ ngôn, đặc biệt bằng cách loại bỏ khía cạnh biểu tượng của lúa miến, con chó, và bằng cách biến ba cậu bé trong truyện của Mo Yan thành một cô bé dễ thương hơn rất nhiều, và trên hết là không c̣n sức mạnh thần thoại của ba đứa trẻ, những người xuất hiện trong truyện ngắn như một khía cạnh và dấu ấn của số phận. Đúng là truyện có một số sai sót và thậm chí có một số mâu thuẫn. Tuy nhiên, cách xây dựng không chê vào đâu được, với những cảnh được phản chiếu và diễn biến hoàn hảo của mạch truyện, vô số đoạn hồi tưởng tạo nên chiều sâu qua những cảnh rất sống động, như việc qua cầu, trong sự hỗn loạn nhẹ nhàng của quân giải phóng; cũng có những h́nh ảnh rất đẹp, như chiếc xích đu trong ánh trăng, “như cổng địa ngục”, tạo nên ranh giới ngăn cách của câu chuyện, giữa vẻ đẹp b́nh dị của quá khứ và hiện thực bẩn thỉu của hiện tại. Cuối cùng, câu chuyện là một tổng thể chỉ gắn kết với nhau v́ những ǵ tuyệt vời và tưởng tượng. Ở đây, nó đại diện cho tất cả nghệ thuật của Mo Yan, với những lỗi lầm và điểm yếu. Chúng ta có thể tưởng tượng rất rơ làm thế nào mà từ một câu chuyện như vậy, anh ấy có thể đạt được điều đó, thông qua những phần bổ sung liên tiếp, bằng cách để trí tưởng tượng của ḿnh được phát huy, đến sự phức tạp của những cuốn tiểu thuyết sau này. Cốt truyện đă có rồi.
Trước khi đoạt giải Nobel Văn
chương năm 2012 ( Trong tuyên bố trao giải, Viện Hàn lâm Thụy Điển đă ca
ngợi những tác phẩm của Mạc Ngôn “với thứ chủ nghĩa hiện thực đầy ảo
giác pha trộn giữa truyện kể dân gian, lịch sử và văn chương hiện đại
làm rung động ḷng người” ) ông đă đạt Giải nhất về tiểu thuyết của Hội
Nhà Văn Trung Quốc ( tháng 12 / 1995 ) cho truyện Báu vật của đời và
Giải Mao Thuẫn cho tác phẩm Đàn hương h́nh.
Một giống chó trắng to lớn, rất ngoan ngoăn có nguồn gốc từ vùng Cao Mật, quê hương tôi, vùng nông thôn phía đông bắc. Tuy nhiên, sau một vài thế hệ, việc t́m được một con thuần chủng trở nên khó khăn. Ngày nay, chúng ta chỉ t́m thấy những con chó lai, ngay cả khi bạn t́nh cờ t́m thấy một con chó màu trắng, nó luôn có một vài sợi lông hỗn hợp, bằng chứng về nguồn gốc đáng ngờ. Đơn giản là tỷ lệ của những sợi lông này so với tổng thể không lớn, hơn nữa, chúng c̣n ở những nơi không được chú ư. V́ thế chúng ta tiếp tục gọi những con chó này là “chó trắng” mà không hề tốn công sửa lại thuật ngữ này cho phù hợp với thực tế. Đó là một trong những "con chó trắng" này, hoàn toàn trắng ngoại trừ hai chân trước màu đen, nó đi ngang qua, đầu cúi xuống và vẻ mặt buồn bă, trên cây cầu đá hoàn toàn đổ nát bắc qua sông quê hương tôi, giống như tôi vừa bước xuống những bậc đá dẫn đến mực nước từ đầu cầu để tạt ḍng nước trong veo vào mặt. Lúc đó là cuối tháng bảy âm lịch và Cao Mật, trong khuôn viên bao bọc của nó, là một cái ḷ khó chịu đựng. Khi xuống xe từ huyện lỵ về làng cũ, tôi ướt đẫm mồ hôi, mặt và cổ lấm tấm bụi đất son. Sau khi rửa mặt và cổ xong, tôi muốn cởi quần áo hoàn toàn để nhảy xuống nước, nhưng khi đi theo con đường màu nâu bắt đầu từ cây cầu và tiếp tục đi qua giữa cánh đồng, tôi thấy có ai đó đang di chuyển ở đằng xa, và do đó đă từ bỏ ư tưởng này; đứng dậy, tôi lấy chiếc khăn tay trong bộ sưu tập mà cô bạn cùng nhà đưa cho, lau mặt và cổ. Đă quá trưa, mặt trời đă hơi lặn về hướng tây, gió đông nam thổi qua, dịu dàng và trong lành, tạo cảm giác an lành, khiến ngọn lúa miến khẽ đung đưa, có tiếng trầm thấp. tiếng xào xạc, đồng thời xù lông chó ngày càng nhiều. Nó tiến lại gần, vẫy đuôi và rồi tôi nh́n thấy hai bàn chân đen của nó. Đến đầu cầu, con chó trắng chân đen này dừng lại quay đầu nh́n về phía xa xa con đường đất, rồi quay hai mắt về phía tôi với cái nh́n mờ ảo, u ám và xa xăm, nơi có thể đọc được điều ǵ đó mơ hồ, như một sự ám chỉ làm nảy sinh một cảm giác khó tả trong sâu thẳm tôi. Sau khi tôi rời làng đi học, bố mẹ tôi cũng chuyển đi sống với anh trai tôi ở tỉnh khác, v́ tôi không c̣n người thân ở đó nữa nên tôi không bao giờ quay trở lại, mười năm trôi qua nhanh, không phải là không có ǵ, nhưng nó cũng không dài đến thế. Ngay trước mùa hè, bố tôi đến gặp tôi ở trường tôi đă dạy; ông nói với tôi về quê hương mà không thể ngừng thở dài khi nhắc đến nó. Ông muốn tôi trở về nhưng tôi nói với ông rằng tôi có nhiều việc nên không thể đi được và ông lắc đầu không đồng t́nh. Sau khi ông đi rồi, tôi cảm thấy lo lắng nên cuối cùng quyết định quay trở lại làng. Con chó trắng quay đầu nh́n con đường nâu phía xa, rồi hướng đôi mắt lờ đờ về phía tôi. Khi nh́n thấy hai cái chân đen của nó, tôi kinh ngạc định lao vào kỷ niệm xưa, bỗng nhiên nó thè cái lưỡi đỏ tươi ra sủa tôi hai tiếng. Sau đó, nó giơ một chân sau lên một trong những trụ đá của cầu và đi tiểu, như mọi con chó đều làm, sau đó nó lặng lẽ đi xuống con đường tôi vừa đi đến mép nước, và đến đứng bên cạnh tôi, đuôi của nó nhét giữa hai chân sau và thè lưỡi ra để hút nước. Nó dường như đang đợi ai, tôi thấy nó có vẻ như một người uống mà không khát, để giết thời gian. Nước phản chiếu vẻ thờ ơ trên khuôn mặt nó, trước mặt là những đàn cá không ngừng bơi qua, ngoi lên từ đáy sông. Cả chó lẫn cá đều không sợ tôi. Tôi ngửi thấy mùi tươi mát đặc trưng của cả hai, trong thoáng chốc nảy ra ư nghĩ hèn hạ là đá con chó xuống nước để nó bắt cá, nhưng ngay lúc đó nó vểnh đuôi lên, ngẩng đầu lên, nh́n tôi bằng ánh mắt lạnh lùng rồi từng bước một quay trở lại cầu. Lông cổ dựng đứng, nó hào hứng chạy về phía con đường, hai bên đường được bao quanh bởi những bông lúa miến xanh xám rộng lớn. Một mảng trời nhỏ trong xanh, nơi có vài đám mây trắng tinh khiết bồng bềnh, che phủ những mảng ruộng sát nhau. Tôi quay lại đầu cầu, túi du lịch vắt trên vai, định đi qua cầu thật nhanh, v́ từ đó đến làng c̣n sáu cây số nữa ... Nhưng ngay lúc đó tôi nh́n thấy con chó đang chạy nước kiệu xuống đường, đến từ cánh đồng lúa miến gần đó và dẫn trước một người đang cơng một đống lá lúa miến khổng lồ trên lưng.
Phải chăng là để làm cho gánh nặng của cô bớt đau đớn hơn? Cuối cùng, cô leo lên cầu, nhưng nó chỉ đủ rộng để cho cỏ tải lên. V́ vậy, tôi quay lại chỗ con chó trắng đă dừng lại ở lối vào cầu và đưa mắt nh́n theo cô ấy. Tôi mơ hồ cảm thấy có một mối liên hệ vô h́nh giữa cô ấy và con chó, mối liên kết đó thắt chặt hay nới lỏng tùy thuộc vào việc con chó trắng đi nhanh hay chậm lại. Khi đến trước mặt tôi, con chó lại liếc nh́n tôi một cái, với đôi mắt mờ sương nhưng có vẻ ám chỉ mơ hồ những ǵ có thể đọc được ở đó đột nhiên trở nên rơ ràng như pha lê, móng vuốt của hai bàn chân đen của nó xé toạc làn sương mù dày đặc che phủ tâm trí, và khuyến khích tôi nghĩ về cô ấy, cô cúi đầu đi ngang qua tôi, để lại tôi, khắc sâu trong sâu thẳm trái tim tôi tiếng thở hổn hển của hơi thở ngắn ngủi của cô và mùi mồ hôi nồng nặc của cô.
Đứng thẳng lên, cô ấy dường như đă bất tỉnh trong giây lát. Trên mặt hắn mồ hôi chảy thành từng vệt xám. Cô há to miệng, nhổ nước bọt nhiều lần. Cô có sống mũi thẳng và thon như lá cỏ, nước da rất đen và hàm răng trắng sáng. Các cô gái ở Cao Mật rất xinh đẹp, trước đây, nhiều người đă vào phụ khoa hoàng gia. Hiện nay tôi đă thấy một số người đă trở thành diễn viên điện ảnh ở thủ đô, nếu so sánh với cô ấy th́ sự khác biệt không lớn lắm. Nếu cô ấy không làm hỏng khuôn mặt của ḿnh th́ chắc chắn cô ấy đă có thể trở thành một diễn viên xuất sắc. Khoảng chục năm trước, cô có dáng vẻ duyên dáng như một cành hoa, đôi mắt sáng như hai v́ sao. “ Nuan,” tôi hét lên. Cô ấy nh́n tôi với con mắt trái đỏ ngầu, đầy ác ư. “Nuan, d́ nhỏ ” Tôi nói xong và lại hét lên. Tôi hai mươi chín tuổi, cô ấy trẻ hơn hai tuổi, nhưng sau mười năm xa cách, cô đă thay đổi nhiều đến mức nếu không có vết thương do vụ tai nạn xích đu để lại, tôi sẽ không nhận ra cô ấy. Con chó trắng cũng vậy, quan sát tôi chăm chú. Nếu tôi đếm không lầm th́ chắc nó đă mười hai tuổi, chắc chắn là một con chó già. Tôi chưa bao giờ nghĩ rằng nó có thể c̣n sống, nhưng nó trông rất khỏe mạnh. Năm đó, vào Lễ hội Thuyền rồng ( ngày 5 tháng 5 âm lịch ) , nó không lớn hơn một quả bóng rổ, khi bố tôi mang nó về từ huyện lỵ, từ nhà ông chú tôi. Mười hai năm trước, những con chó trắng thuần chủng trên thực tế đă biến mất; thậm chí c̣n có những con chó quư hiếm chỉ c̣n một chút dấu vết lai tạo vẫn xứng đáng được gọi là 'chó trắng'. Ông chú của tôi có một người nuôi chó và buôn bán chúng [theo mô tả về việc mua bán, ông chú đă “khéo léo” từ chối số tiền 30 nhân dân tệ được đưa ra). Vào thời điểm đó, ở góc khuất của chúng tôi ở Gaomi, vùng nông thôn phía đông bắc, không có nhiều phiền nhiễu, nuôi chó là một niềm vui. Ngoài những năm thiên tai, có đủ thức ăn cho chúng nên chó sinh sôi nảy nở. Năm đó tôi mới mười chín tuổi, nàng mười bảy, con chó trắng mới bốn tháng tuổi, hết trung đoàn này đến trung đoàn khác của quân Giải phóng từ phương bắc tràn lên, trong một đoàn xe quân sự dài vô tận mà mỗi người một nối đuôi người kia, băng qua cây cầu đá. Chúng tôi, những học sinh cấp 3, đă ghép vài chiếc chiếu gần đó làm cḥi để phục vụ trà cho bộ đội, đội tuyên truyền của trường làm khung cảnh thêm sinh động với tiếng chiêng, tiếng trống, ca múa. ( sự cố do cầu quá hẹp, chỉ vừa đủ rộng cho đoàn xe: một xe tải rơi xuống sông, gây hỗn loạn vô cùng ) Nuan và tôi, mũi nhọn của đội tuyên truyền, mải mê suy ngẫm cảnh hỗn loạn xung quanh, quên hát và đánh trống. Sau đó, một số sĩ quan cấp cao đến, đeo găng tay hợp lệ, bắt tay Cha Guo Mazi, đại diện cho tầng lớp trung lưu và nông dân nghèo của trường chúng tôi, bắt tay Liu đội trưởng, người đứng đầu ủy ban cách mạng của trường, ra hiệu cho chúng tôi vài cái và đứng đó một lúc nh́n đoàn quân đi qua. Thế là Cha Guo Mazi bảo tôi thổi sáo, c̣n Đội trưởng Liu bảo Nuan hát. Cô hỏi anh nên hát ǵ. Anh đáp: “Hát “ Bố là cha mẹ kính yêu của chúng con “. Và mỗi người chúng tôi bắt đầu chơi và hát. Một cấp trên, một người đeo kính gọng đen, gật đầu tán thưởng với chúng tôi: “Các bạn hát không tệ,” anh ấy nói, “và các bạn cũng chơi không tệ”. Cha Guo Mazi can thiệp: “Các chỉ huy, các anh đă trải qua những thời điểm rất khó khăn. Đừng giễu cợt những đứa trẻ này, chúng chơi và hát bất cứ thứ ǵ chúng muốn”. Sau đó cha lấy ra một bao thuốc lá và mở nó ra và kính cẩn mời các sĩ quan một ít, nhưng họ lịch sự từ chối. Người chỉ huy đeo kính gọng đen nói với một sĩ quan trẻ bảnh bao bên cạnh: “Đại úy Cai, bảo đội tuyên truyền của anh đưa cho họ một số nhạc cụ." Khi trung đoàn qua cầu, quân lính được phân tán đến các làng khác nhau, sở chỉ huy đặt ở làng tôi. Từ đó chúng tôi sống trong niềm hân hoan thường trực, như ngày nào cũng là ngày Tết. Ở nhà, bộ đội kéo chục sợi dây điện thoại từ một căn pḥng bên cạnh và gửi đi khắp nơi. Đại Úy Cai bảnh bao, đứng đầu đoàn nhạc sĩ và ca sĩ của ḿnh, đă ở tại nhà Nuan. Tôi đến đó hàng ngày và cuối cùng đă biết rơ về anh ta. Anh bảo Nuan hát để anh nghe. Anh cao, trẻ, tóc bù xù và lông mày cao và mỏng. Khi nghe Nuan hát, anh cúi đầu hút hết điếu thuốc này đến điếu thuốc khác, tôi thấy tai anh hơi co giật. Anh nói rằng Nuan thực sự rất có tài năng và thật đáng tiếc khi cô ấy không có một người thầy giỏi để hướng dẫn ḿnh. Anh nói thêm rằng tôi cũng có những khả năng đầy hứa hẹn. Anh rất thích con chó trắng chân đen của chúng tôi, và khi bố tôi nghe tin về nó, ông ấy lập tức muốn tặng nó cho anh nhưng anh từ chối. Ngày trung đoàn lại lên đường, bố tôi và bố Nuan đến xin Đại úy Cai cho chúng tôi đi cùng; anh ấy trả lời rằng anh sẽ về báo cáo lên chỉ huy, nhưng cuối năm, vào thời điểm tuyển dụng, anh sẽ quay lại với chúng tôi. Trước khi ra đi không lâu, anh đưa cho tôi một cuốn sách hướng dẫn thổi sáo và đưa cho Nuan một tập sách hướng dẫn cách hát những bài hát cách mạng. “ D́ nhỏ,” tôi nói với vẻ mặt ngượng ngùng, “cô không nhận ra tôi sao? ». Tôi gọi cô ấy như vậy theo thói quen, thực ra giữa chúng tôi không hề có mối liên hệ huyết thống nào. Mười năm trước, khi tôi bắt đầu gọi cô một cách thờ ơ là Nuan hay thuật ngữ mơ hồ như d́ nhỏ, nó không có hàm ư cảm xúc cụ thể nào cả. Và bây giờ, mười năm sau, nó không c̣n ư nghĩa ǵ nữa. “Cô ơi, chẳng lẽ cô không nhận ra tôi sao?” Tôi đă nói với cô nhưng lại tiếc nuối khoảnh khắc đó sau khi kiên quyết như vậy. Cô ấy có vẻ mặt u ám, mồ hôi vẫn đầm đ́a làm dính bết tóc vào thái dương. Mặc dù làn da ngăm đen của cô, tôi vẫn thấy cô tái nhợt. Con mắt trái đục ngầu của cô bắt đầu lấp lánh, trong khi ở bên phải, cô không có mắt cũng không có nước mắt, chỉ có một hốc mắt sâu và rỗng, được bao quanh bởi một hàng lông mi đen không đều. Tôi cảm thấy tim ḿnh co thắt. Việc nh́n thấy hốc mắt trống rỗng này khiến tôi không thể chịu nổi, khiến tôi phải quay mặt đi để tập trung vào đôi lông mày và mái tóc ướt đẫm mồ hôi của cô tỏa sáng dưới ánh nắng giữa trưa. Phần bên trái của khuôn mặt cô căng ra không thể nhận thấy, tạo ra một chuyển động nhẹ của lông mi quanh hốc mắt trống rỗng và lông mày phía trên, tạo ra một ấn tượng lạ lùng, rất buồn thảm. Những người khác, khi nh́n thấy, có thể thản nhiên, nhưng tôi, tôi không thể không tỏ ra cảm động. Buổi tối hôm đó, mười năm trước, tôi chạy đến nhà cô và nói: “Những người chơi xích đu đă đi hết rồi, chúng ta đi chơi vui vẻ nhé”. Cô nói: “Em muốn ngủ. "
Tôi trả lời: “Đừng đi ngủ. Bữa cơm
nguội ( 1 ) đă tám ngày trôi qua nên ngày mai lữ đoàn sẽ tháo xích đu để
sử dụng gỗ. Sáng nay, những người thợ lành nghề lẩm bẩm rằng sợi dây tạm
bợ được sử dụng không chịu được ma sát lâu và sẽ đứt." Sau đó cô trả lời
bằng một cái ngáp: “Được rồi, đi thôi." Con chó trắng, vốn vẫn c̣n khá
nhỏ, kém xinh hơn nhiều so với khi c̣n là một chú chó con, cũng làm
theo, bộ lông sáng bóng của nó phản chiếu ánh bạc dưới ánh trăng. Chiếc xích đu được lắp đặt ở ŕa sân đập lúa, đứng im lặng và tối tăm dưới ánh trăng, giống như cánh cổng địa ngục. Phía sau cô, cách đó không xa, có một con mương, nơi những bụi châu chấu mọc thành hàng chen chúc, gai nhọn, cứng ngắc, nổi bật dưới ánh trăng xám xịt. “Em ngồi xuống và anh đẩy em,” cô nói. “Anh sẽ đẩy em lên trời." - “Em sẽ mang con chó trắng đi cùng." - “Đó là một trong những ư tưởng ngu ngốc của em.” Nhưng cô đă gọi con chó: “ Này con chó trắng, hăy đu dây nữa. » Một tay cô nắm lấy sợi dây, tay kia ôm con chó, nó khó chịu bắt đầu rên rỉ. Tôi đứng trên xích đu, trượt chân sang hai bên cô và con chó, dồn hết sức lực để vượt qua quán tính của xích đu. Khi chúng tôi càng ngày càng đu lên cao hơn, trong ánh trăng chuyển động như nước, với tiếng gió rít bên tai, đầu tôi hơi quay cuồng. Cô đang cười, con chó đang hú... Trước mặt tôi lần lượt xuất hiện những cánh đồng bao la và ḍng sông, những ngôi nhà và những ngôi mộ xen kẽ nhau, và làn gió trong lành vuốt ve tôi khi tôi đi qua. Tôi cúi xuống nh́n cô và hỏi: “D́ có sao không, d́ nhỏ?” Và cô đă trả lời tôi: “Không sao đâu, chúng ta đă bay lên trời rồi." Sau đó sợi dây bị đứt. Tôi bị ngă dưới xích đu, hai người, con chó và cô, bay vào giữa bụi châu chấu đen kịt, bị một cái gai đâm vào mắt phải. Con chó ló ra khỏi cây, vẫn c̣n choáng váng sau chiếc xích đu, như thể nó đă uống rượu. ….
“Trong suốt thời gian qua… không có ǵ quá tệ chứ?” Tôi lắp bắp nói. Tôi thấy đôi vai cô chùng xuống và khuôn mặt căng thẳng trước đây giăn ra. Bằng một tác dụng bù trừ, hoặc là do cố ư, mắt trái của cô đột nhiên nh́n tôi bằng ánh mắt băng giá khiến tôi vô cùng khó chịu. “Sao chuyện này lại có thể sai được? Có đủ ăn, đủ mặc, có chồng, có con. Ngoài một con mắt ra, tôi không thiếu thứ ǵ cả. Chúng ta có thể nói rằng 'mọi chuyện đang diễn ra tốt đẹp', phải không?" cô hung hăng nói. Điều này khiến tôi không nói nên lời, phải mất một lúc tôi mới t́m được điều ǵ đó để nói: “Bây giờ tôi dạy ở trường đại học cũ, có vẻ như tôi sắp được mời làm giảng viên. … nhưng tôi thường nghĩ đến làng quê, không chỉ về con người, mà c̣n về ḍng sông, cây cầu, cánh đồng, lúa miến trên đồng, sự tĩnh lặng ngự trị nơi đó, và tiếng hót du dương của những chú chim… , tận hưởng kỳ nghỉ hè, tôi đă trở lại." - “Làm sao anh có thể thấy dễ chịu khi nhớ lại tất cả những điều này, nơi mục nát này, cây cầu đổ nát này? Những cánh đồng lúa miến, khi anh ở trong đó, là một cái ḷ chết tiệt, anh sẽ nấu chín ở đó." Nói rồi cô đi xuống con dốc dẫn tới chân cầu. Đến nơi, cô cởi chiếc áo màu xanh lấm tấm những đốm kiềm trắng trông có vẻ một chiếc áo đồng phục nam, ném nó lên một ḥn đá rồi cúi xuống rửa mặt và cổ. Sau đó tôi hỏi cô: “ Cô có con không?” » - “Ba” cô vừa nói vừa ngắm lại ḿnh: rồi kéo chiếc áo thun ra khỏi quần, rùng ḿnh, cô nhét nó lại vào quần. “Nhưng không phải cô nói với tôi là cô chỉ mang thai một lần sao? » “Chính xác,” cô ấy nói, sau đó thấy tôi không hiểu, cô ấy lạnh lùng giải thích: “ Trong một lần, hop hop hop, tôi đă sinh được một lứa ba con, giống như một con chó. » Tôi cười nửa vời. Cô nhặt chiếc áo sơ mi lên, gơ nhẹ lên đầu gối hai ba lần trước khi mặc lại, rồi cài nút từ dưới lên. Con chó trắng đang nằm gần đống lá lần lượt đứng dậy, vẫy đuôi và vươn vai. “ Cô thực sự rất dũng cảm. » Tôi nói với cô . “ Tôi phải làm vậy,” cô trả lời, “không có lựa chọn nào khác. Dù thế nào đi nữa, tôi không thể tránh khỏi đau khổ, cố gắng cũng vô ích. » “C̣n những đứa trẻ, trai và gái?" - “Cả ba đều là con trai." - “ Cô thật may mắn, như người ta nói, v́ nhiều con trai càng nhiều hạnh phúc . " - "Tào lao!" “ Và con chó vẫn ở đó?" - “Đúng, nhưng nó không c̣n nhiều thời gian nữa. " - “Mười năm trôi qua nhanh như chớp. " - “Một tia chớp nữa và chính chúng ta sẽ đi luôn." Cô làm tôi hơi mệt, tôi quay sang con chó trắng đang ngồi cạnh đống lá: “Con chó dũng cảm này, vẫn c̣n sống à?" - “Ồ, nếu nó sống th́ tại sao chúng ta lại không sống? Mọi người đều có quyền sống, những người ăn bánh ḿ đen cũng như những người ăn bánh ḿ trắng, giới thượng lưu cũng như tầng lớp lao động." - “Sao cô lại trở nên như thế này?" - “Có lẽ anh không phải là người ưu tú? Diễn giả ở trường đại học!" Tôi cảm thấy ḿnh đỏ bừng đến mang tai và không nói nên lời. Vào thời điểm đó, tôi cảm thấy khó có thể chịu đựng được sự gay gắt này và đang định tung ra một lời đáp trả gay gắt nhưng tôi vẫn giữ im lặng. Tôi cầm túi lên, cười khổ nói với cô : “Tôi đến nhà chú tôi, nếu cô có chút thời gian có thể đến gặp tôi." - “Anh có biết rằng từ khi lấy nhau, tôi đă sống ở Vương Gia Thu Tử không?" - “Cô không nói cho tôi biết, tôi không biết đâu." - “Trong mọi trường hợp, điều đó thực sự không quan trọng,” cô ấy nói với giọng nhẹ nhàng, “nếu anh không quá khó chịu với vẻ ngoài của tôi bây giờ, khi anh có một phút, anh sẽ không đến gặp tôi, anh hỏi “Nuan Một Mắt”, mọi người đều biết tôi." “ Em gái à, anh thực sự không biết em đă trở thành người như thế nào." - “Đó là số phận, ai cũng có số mệnh của ḿnh, do trời quyết định, cố gắng hiểu bất cứ điều ǵ về nó cũng chẳng ích ǵ,” cô nói rồi chậm răi đi ngược lên cầu. ( Sau đó cô ấy yêu cầu người kể chuyện giúp cô ấy đặt đống lá lên vai, rồi họ rời đi, mỗi người một phía ) Người kể chuyện đến gặp Nuan và đi bộ bất chấp sự phản đối của chú anh: một mặt, chúng tôi không c̣n đi bộ nữa v́ có đủ tiền mua xe đạp, thậm chí cả ô tô; mặt khác, ông cảnh báo cháu trai ḿnh không nên mất mặt v́ chuyến thăm những người bị xă hội ruồng bỏ như vậy có nguy cơ mang lại. ( Như vậy, trong một vài ḍng, một số đặc điểm của tâm lư nông dân đă được vạch ra. Thêm vào đó là sự không đồng t́nh với chiếc quần jean mà người kể chuyện mặc... ) Khi đến nơi, anh gặp phải sự thù địch ban đầu từ chồng của Nuan, "kẻ câm". Về phần ḿnh, Nuan cũng đă sửa soạn một chút, thậm chí c̣n đeo mắt giả nhưng quần áo của cô lại có đường cắt lỗi thời. ( Nh́n thấy cô, người kể chuyện nhớ lại quá khứ: chuyện ǵ đă xảy ra sau khi Đại úy Cai rời đi. Trên thực tế, anh ta không bao giờ quay lại, và Nuan vẫn ở lại, bất chấp mọi khó khăn, bám lấy hy vọng rằng anh ta sẽ quay lại v́ cô, bởi v́ anh ta đă có cử chỉ dịu dàng với cô khi anh ta rời đi. Tuy nhiên, cha anh đă nhắc anh nhớ đến câu nói của người Trung Quốc: "Người tốt không làm lính, cũng như không lấy sắt tốt để đóng đinh. ") Sự thù địch của người câm giảm bớt khi Nuan giải thích với anh rằng vị khách của họ là một học giả, một vị khách quư. Tuy nhiên, bầu không khí của chuyến thăm rất nặng nề: người câm là một sinh vật thô thiển và tàn bạo, cuộc tṛ chuyện chủ yếu bằng các dấu hiệu, kèm theo những tiếng kêu không rơ ràng của người câm, và ba đứa trẻ được mô tả là những kẻ man rợ nhỏ bé, chúng vội vă lấy đồ ngọt do khách mang đến, sau khi t́m kiếm sự chấp thuận thầm lặng của người cha. Nuan phục vụ món ḿ bọc bột, nhiều nước uống v́ người câm cũng là người uống rượu giỏi, nhờ đó bọn trẻ ngủ thiếp đi như một người đàn ông trên kang. Về phần ḿnh, Nuan lấy một ít vải trong tủ quần áo và bất ngờ rời đi, nói rằng cô sẽ sang làng bên cạnh để đến tiệm may. Cô rời đi, con chó trắng theo sát cô, để lại người kể chuyện một ḿnh với người câm. Người câm sau đó cố gắng giải thích điều ǵ đó liên quan đến Nuan nhưng vô ích. Người kể chuyện rời đi. Sau khi trao đổi quà tặng, một chiếc móc có lưỡi sắc bén đổi cho một chiếc ô gấp (một vật dụng khiến người câm cũng như trẻ em thích thú), anh rời đi và nghĩ về cách Nuan đă quen với việc giao tiếp bằng dấu hiệu với chồng ḿnh, chống lại lời nguyền mà số phận dường như đă trừng phạt cô. Tuy nhiên, khi nh́n thấy cây cầu, tất cả những ǵ anh nghĩ đến là đi xuống mép sông ngâm ḿnh trong nước: xung quanh không có ai, chỉ có tiếng lúa miến xào xạc và tiếng ve kêu… nhưng thật ngạc nhiên, con chó trắng vẫn ở đó, ngồi ở lối vào cầu và dường như đang đợi anh. Sau đó, anh bắt đầu đi qua cây lúa miến, người kể chuyện đang đuổi theo, cắt cây lúa miến bằng chiếc lưỡi câu do người câm đưa cho anh ta (câu chuyện ở đây nhắc đến một bầu không khí giống Hitchcock). Và đột nhiên, anh thấy ḿnh đối mặt với Nuan, người đang đợi anh, ngồi giữa cây cao lương... trong một cảnh gợi nhớ đến một cảnh tương tự như phần đầu của “Cao lương đỏ”, lúa miến tạo thành một bức tường bao quanh họ; con chó trắng, nhiệm vụ đă hoàn thành, đi nằm xa hơn một chút. Tôi cảm thấy toàn thân vừa căng thẳng vừa lạnh buốt, răng đánh lập cập và quai hàm co lại, tôi hỏi một cách ngốc nghếch: “ Cô… Không phải cô đi lên thị trấn à?” Sao cô lại ở đây?…” “ Em tin vào số phận,” cô nói, trong khi một giọt nước mắt trong veo lăn dài trên má, “ Em nói với con chó trắng: 'Chó trắng, chó của ta, nếu hiểu ta muốn ǵ th́ hăy tới đó, tới chỗ cây cầu và đưa anh ấy về đây. Nếu anh có thể đến đây, đó là v́ sợi dây ràng buộc chúng ta vẫn chưa đứt', và nó đă đưa anh trở lại." - “ Cô phải về nhà nhanh lên." Tôi vừa nói vừa lấy chiếc móc câu trong túi ra và nói thêm: “ Chính anh ấy đă đưa cái này cho tôi." “Kể từ khi anh rời đi mười năm trước, em đă không gặp lại anh . Anh chưa kết hôn phải không? “ “ Chưa… “ " Anh đă nh́n thấy hắn, anh đă thấy hắn ra sao, nếu hắn muốn hôn anh, hắn sẽ làm anh nghẹt thở, nếu hắn muốn đánh anh, hắn sẽ giết anh... Em không thể nói chuyện với bất kỳ người đàn ông nào mà không khiến hắn nghi ngờ, hắn sẽ khoái trá trói em lại bằng một sợi dây. Em nghẹt thở, và suốt ngày em nói chuyện với con chó trắng, con chó của em, kể từ khi em bị mất mắt, nó thường xuyên đồng hành cùng em, nhưng nó già đi nhanh hơn nhiều."
"
Lấy chồng được hai năm, em có thai, bụng như quả bóng căng quá mức; khi ngày sinh đến gần, em không thể ra ngoài đường được nữa, và khi đứng
dậy, em không c̣n nh́n thấy đầu ngón chân của ḿnh. Em sinh ba đứa
con, gầy như một lứa mèo nhỏ, mỗi đứa nặng khoảng hai kg. Cả ba đứa cùng
khóc, muốn ăn cùng một lúc, nhưng em chỉ có hai bầu vú, chúng phải thay
nhau bú, vừa khóc vừa chờ đợi. Em như bị tê liệt. Nh́n chúng lớn lên, em
đau khổ nghĩ, Chúa ở trên trời, xin cho chúng không giống cha, bắt chúng
nói, cả ba đứa… Tuy nhiên, khi chúng được bảy tám tháng tuổi, em mất hết
hy vọng. Em thấy mọi việc không ổn, cả ba đứa đều không có phản ứng ǵ,
chúng không nghe thấy ǵ cả… Em cầu trời, cầu trời! Cầu cho chúng đừng
giống cha, cầu cho chúng nói được, cả ba đứa... Em cầu trời, mong sao em
không có một gia đ́nh toàn người câm, ít nhất cũng được một đứa để em có
thể nói chuyện, nhưng rốt cuộc, chúng đều câm hết."
|
