Nhạc Phạm Duy (1921-2013)
Phạm Ngọc Lân đàn và hát 2016
Kim
Tuấn tên thật là Nguyễn Phước Vĩnh Khuê, quê ở Huế, là hậu
duệ 5 đời Tùng Thiện Vương Miên Thẩm. Làm thơ từ năm 13 tuổi,
ông bắt đầu có thơ đăng trên các tạp chí ở Sài Gòn đầu thập
niên 1960.
Phạm Duy phổ nhạc bài thơ của Kim Tuấn năm 1971, vào lúc
chiến tranh đang tàn phá quê hương.
Thơ của
Kim Tuấn rất thâm thúy, tiếc là bài hát không được nhiều ca
sĩ trình bày so với những ca khúc nổi tiếng khác của Phạm
Duy.
Bài thơ của Kim Tuấn có tựa đề “Những Điều Ghi Trong Giấc
Ngủ”. Phạm Duy thay đổi rất ít khi phổ nhạc, nhưng đặc
biệt thêm câu ở cuối bài hát “ Có người yêu cũ nằm chờ bên
gối”, câu này không có trong bài thơ nguyên thủy của Kim
Tuấn.
Khi Tôi Về
Khi tôi về, con chim câu nằm trong tổ ấm
Dây thép gai đã hết rào quanh đồn phòng ngự
Và người lính đã trở về cày đám ruộng xưa
Khi tôi về, con diều bay, đùa bay trong gió
Chốn quê nhà trên thảm cỏ xanh
Có lũ trẻ để bụng lòi rốn đen, cười thanh bình.
Khi tôi về, có con trâu rung mõ xa xôi như trong giấc mộng
Khi tôi về, khi tôi về, với hai tay tôi níu con tim tôi ôm
lồng ngực
Khi tôi về, khi tôi về, giọng hát ru nối lại dĩ vãng trầm
trầm như chưa tắt thở
Có người rủ nhân loại đi xem địa ngục, mà không ai trả lời.
Khi tôi về, mẹ già vừa tóc bạc, đôi mắt nhìn xa xôi
Mẹ tôi ngóng tương lai và quên hết ưu phiền.
Con cò lại bay trên đồng ruộng xanh
Tre già bảo nhau cúi đầu trầm ngâm
Cùng mùi khói lam quen thuộc.
Con cò lại bay trên đồng ruộng xanh
Tre già bảo nhau cúi đầu trầm ngâm
Cùng mùi khói lam quen thuộc.
Khi tôi về, tôi đi thăm bờ sông thuở nhỏ
Tôi sẽ buồn vì chuyện ngày xưa
Tôi sẽ khóc vì chuyện quê hương
Bao lần đau khổ bao lần cay đắng.
Quê hương tôi là ở đó
Quê hương tôi ngày còn bé
Tôi lớn lên bằng lời ru
Và bằng tình thương
Bằng hờn căm và bằng tủi hờn.
Khi tôi về, con chim ca lời ca tình ái
Lũ thiếu nhi đã hát mừng cho đời thịnh trị
Dù còn yếu cũng nhoài mình vồ lấy tình yêu.
Khi tôi về, khi tôi về, cuộc đời xuôi chảy
Bóng trăng xưa soi trên lối mòn
Có rừng cây ấm vì nhiều thương nhớ
Có người yêu cũ nằm chờ bên gối
Và khi thức dậy tôi tìm thấy tôi
Và khi thức dậy tôi tìm thấy tôi
Và khi thức dậy... tôi tìm... thấy... tôi.
Nguyên tác :
Thơ Kim Tuấn
Những
điều ghi được trong giấc ngủ
Khi tôi trở về có con chim câu nằm trong tổ ấm. Dây thép gai
hết rào quanh đồn phòng ngự và người lính đã trở về cày đám
ruộng xanh.
Khi tôi trở về có con diều bay đùa trong gió. Ở quê nhà,
trên thảm cỏ xanh, có đứa trẻ để bụng lòi chấm rốn đen cười
nụ thanh bình. Buổi chiều có con trâu rung mỏ vu vơ như
trong giấc mộng.
Khi tôi trở về hai tay níu tim lồng ngực. Giọng hát ru kéo
lại dĩ vãng trầm trầm như chưa tắt thở. Có người rủ nhân
loại đi xem địa ngục mà không ai trả lời.
Khi tôi trở về mẹ vừa tóc bạc. Đôi mắt nhìn vào tương lai và
quên bao nỗi ưu phiền. Con cò lại bay trong đồng ruộng xanh.
Lũy tre cúi xuống ưu tư cùng mùi khói un quen thuộc.
Khi tôi trở về tôi sẽ đi thăm bờ sông tuổi nhỏ, tôi sẽ buồn
thầm những chuyện ngày xưa và sẽ khóc một mình - vì quê
hương tôi bao lần đau khổ, bao lần đắng cay, bao nhiêu tủi
hờn. Quê hương tôi ở đó. Quê hương tôi khi còn tuổi nhỏ, khi
tôi lớn lên bằng tiếng ru hời. Quê hương tôi bao lần đau khổ,
bao lần đắng cay, bao nhiêu tủi hờn.
Khi tôi trở về con chim kể lời ân ái. Bài hát vang xa và vũ
khí sẽ xếp thành cầu vồng trong ngày cưới. Nhà mới dựng xây,
có tiếng trẻ khóc u oa chào đời. Có người đem tặng em bé quả
bom nguyên tử, đứa trẻ đó cười và ôm nó ngủ như ôm quả bóng.
Những dãy phố sớm mai thức dậy cùng tiếng chim ca, lũ trẻ
con mừng đời thịnh trị và tay yếu cố vồ ôm tương lai của
mình.
Khi tôi trở về, khi tôi trở về cuộc đời xuôi chảy. Có bóng
trăng xưa soi trên lối vườn, có rừng cây ốm vì nhiều thương
nhớ, và khi thức dậy tôi tìm thấy tôi.
Nguồn: Thơ Kim Tuấn, Gìn vàng giữ ngọc - Saigon xuất
bản, 1974