Phạm Duy sáng
tác bản nhạc này năm 1948 khi đang công tác cùng đoàn văn
công trong tỉnh Quảng B́nh. Ông viết trong cuốn hồi kư «
Thời Cách Mạng Kháng Chiến » là bài hát có tên « Bao giờ anh
lấy được đồn Tây »:
Chiều qua tôi
đi qua vùng chiếm đóng
Không bóng
trâu cày bên đồng
Vắng tiếng heo
gà trên sân
Chiều qua gánh
nước cho Vệ Quốc Quân
Nghe tiếng o
nghèo kể rằng
Quân thù về
đây đốt làng
Bao giờ anh
lấy được đồn Tây, hỡi anh
Để cho cô con
gái không buồn v́ chiến tranh
...
Một bản
in của nhà xuất bản Diên Hồng Sài G̣n năm 1966 có tựa đề là
« Quê Nghèo » với lời « Thương Tặng Miền Trung ». Trong bản
này Phạm Duy viết lời mới cho bản nhạc sáng tác năm 1948.
Đây là phiên bản lưu truyền đến ngày nay.
Quê Nghèo
1. Làng tôi không xa kinh kỳ sáng chói
Có những cánh đồng cát dài
Có lũy tre c̣m tả tơi
Ruộng khô có những ông già rách vai
Cuốc đất bên đàn trẻ gầy
Có người bừa thay trâu cày
B́nh minh khi sương rơi mờ trên rẫy
Thấp thoáng bóng người bên ng̣i
Tát nước với giọt mồ hôi
Chiều rơi thoi thóp trên vài luống khoai
Hiu hắt tiếng bà mẹ cười
Vui v́ nồi cơm ngô đầy
Bao giờ cho lúa được mùa luôn, lúa ơi
Để cho cô con gái không buồn v́ gió đông
Bao giờ cho lúa về đầy sân, lúa ơi
Để cho anh trai tráng được gần người gái quê
2. Làng tôi luôn luôn vương vài đám khói
Những mái tranh buồn nhớ người
Xơ xác điêu tàn v́ ai
Nửa đêm thanh vắng không một bóng trai
Có tiếng o nghèo thở dài
Vỗ về trẻ thơ bùi ngùi
Từ khi đau thương lan tràn sông núi
Quê cũ đă nghèo lắm rồi
Thêm đói thêm sầu mà thôi
Nằm mơ, mơ thấy trăm họ tốt tươi
Mơ thấy bên lề cuộc đời
Áo dài đùa trong tiếng cười
Bao giờ em trở lại vườn dâu, hỡi em
Để cho anh bắc gỗ, xây nhịp cầu bước sang
Bao giờ cho nối lại t́nh thương, hỡi ai
Để em ra bến vắng, đón chàng chàng chiến binh.