|
VẺ ĐẸP T̀NH TỨ TRONG THƠ THIÊN DI
Đọc thơ Thiên Di, một nỗi buồn xuyên suốt mạch thơ. Có những bài se sắt ḷng người. Người đọc cũng thấm một nỗi buồn khi khám phá thế giới nội tâm của thi nhân. Phải chăng cánh chim thiên di đă bay qua phù trần dâu bể trước khi đến với trời thơ? V́ thế thơ t́nh buồn chiếm ưu thế trong các sáng tác của Thiên Di. Đó một giọng thơ ngọt ngào, sâu lắng thấm thía nỗi đời và cũng đầy chiêm nghiệm. Thơ Thiên Di từ những cảm xúc nhẹ nhàng. Buồn nhưng không bi lụy. Do đó bên cạnh những vần thơ buồn vẫn ánh lên nét lạc quan, yêu đời, yêu cuộc sống. Và đó là bản lĩnh của một cánh Thiên Di như cái bút danh nàng đă chọn. Bay bổng, phóng khoáng và tự lập. Đọc hết những tập thơ, bạn đọc như đi cùng tác giả một đoạn đời sẽ cảm thông, thấu hiểu những nỗi niềm tác giả gửi gắm trong đó là những câu chuyện vui buồn mà người thơ từng nếm trải và chắt lọc để chưng cất thành thơ. Mỗi tác giả đều có câu chuyện của ḿnh để kể, để sẻ chia cùng bạn đọc tiếng ḷng của ḿnh. Tiếp cận với tác phẩm, chúng tôi thấy phần tŕnh bày ở b́a 2 rất vắn tắt. Tác giả khá kiệm lời khi giới thiệu về bản thân ḿnh trên các tác phẩm. Tôi hỏi thăm nàng, muốn nàng chia sẻ thêm một chút tư liệu về thông tin cá nhân (nếu có thể). Nàng đă vui vẻ nhận lời chia sẻ. Tôi lưu lại đây giới thiệu cùng bạn đọc, bạn đọc yêu mến, muốn t́m hiểu thêm về tác giả, tác phẩm cũng có chút tham khảo, biết đâu lại có ích cho tư liệu cần t́m.
1. Giới thiệu vài nét về tác giả Thiên Di. Nhà thơ Thiên Di tên thật là Nguyễn Thị Hồng Thái, sinh vào đầu hạ của năm GiápTh́n (4/1964). Nguyên quán Quảng B́nh, định cư tại Saigon. Thiên Di sinh trưởng ở vùng đất - quê hương của những nhân vật nổi tiếng ở cả hai phía. Bên ḍng sông Kiến Giang- nơi có những điệu ḥ khoan Lệ Thủy, vùng đất của những điệu dân ca miền Trung có lẽ đă thấm và hun đúc nên hồn thơ của nàng. Thiên Di có tâm hồn lăng mạn, yêu văn chương. Nhưng học xong phổ thông lại được gia đ́nh hướng sang ngành nghề khác. Sau khi học hành và trưởng thành, cô lập nghiệp tại Sài G̣n và thành công cùng chồng với ngành kinh doanh mộc mỹ nghệ. Chồng cô là người giỏi chuyên môn. Và họ đă cùng nhau xây tổ ấm. Hạnh phúc với ba đứa con xinh. Tuy nhiên sự đời đôi khi không hoàn toàn theo ư ḿnh. Có những chia ĺa không nói trước. Mọi sự tùy duyên. Kết thúc một mối t́nh, người phụ nữ ấy một ḿnh nuôi dạy ba con thơ trưởng thành, đi qua thời bao cấp, trong giai đoạn khó khăn chung của đất nước thời hậu chiến. Thiên Di thật kiên cường và bản lĩnh. Bên cạnh một tâm hồn đầy chất thơ là sự đảm đang, chèo lái của tấm ḷng người mẹ với tất cả t́nh yêu và sức lực vốn có dành cho các con. Duyên t́nh dù dang dở, vẫn ôm con nuôi nấng trưởng thành là người mẹ đáng ngưỡng mộ. Chỉ vậy thôi là tôi đă nể phục người những người mẹ đơn thân như nàng. Giỏi giang, đảm đang và không kém phần lăng mạn, vẫn dành cho thơ một chỗ đứng trong tim. Có lẽ thi ca là nơi để Thiên Di gửi gắm nỗi buồn. Tất nhiên bạn bè tâm giao, tri kỷ cũng có thể chia sẻ ngọt bùi trong cuộc sống. Ta tự hỏi: Nếu không có thi ca th́ thi nhân biết gửi nỗi buồn vào đâu? Đi qua bao nỗi thăng trầm, các con nay đă trưởng thành, nàng cũng đă bước vào mùa thu của đời người phụ nữ nhưng nàng vẫn đẹp, vẫn đằm thắm dịu dàng và bản lĩnh như thế! Những tác phẩm của Thiên Di được in ấn vào những năm gần đây, có lẽ sau khi cánh chim ấy đă bay qua những muộn phiền để đến với thi ca. Và đó là chất liệu cuộc sống đă được tích lũy, trải nghiệm, dồn nén và bật ra cảm xúc khi hồn thơ đă chín. Hồn thơ ấy đầy chất trữ t́nh, đôi khi có đan xen tự sự, đẫm hơi thở cuộc sống. Hăy lắng nghe lời bộc bạch của nữ sỹ: “Sáng dậy đọc một lời thơ hay, thế giới tinh thần trong ta bừng sáng. Ta lăng quên những vết thương. Tim ta dường chiếu rạng! Cảm ơn cuộc đời đă cho ta gặp bao người bạn để biết rằng ḿnh c̣n đắm say.” (Cảm Xúc- Thiên Di -Hát Cho tàn Phai) Những thi phẩm đă xuất bản: - In riêng: Giấc Mơ Bốn mùa (2019), Hát Cho Tàn Phai (2020) Bóng Chiều Vàng (2022) - In chung: Giọt Lệ Mặt Trời (nhiều tác giả (2022) Thơ Thiên Di về nội dung chủ yếu là thơ t́nh buồn nhưng cũng có những vần thơ yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống, chiêm nghiệm, cảm thông, cho những cảnh đời không may mắn trong xă hội.
2. Thơ t́nh Thiên Di, cảm xúc nhẹ nhàng và lăng mạn. Viết về t́nh đầu ngọt ngào với những thể thơ năm chữ và thể thơ bảy chữ thật hay: “Từ biết yêu biết nhớ T́nh chớm nụ tinh khôi Em vầng trăng mười sáu Anh, giảng đường vừa thôi… (Chỉ ngần ấy thôi- Bóng chiều vàng) Thơ t́nhThiên Di là những vần thơ t́nh buồn nhưng tha thiết, đắm say. Thực ra làm thơ buồn mới hay, mới chạm đến trái tim người đọc. C̣n ai viết thơ vui ít hay, ít để lại ấn tượng. “Cứ ngỡ ḷng ḿnh chiếc lá phai Một ngày mưa bụi lất phất bay Chợt nghe xao động h́nh như có Nỗi nhớ chiều nghiêng rót tím đầy” (Bài thơ t́nh thứ nhất- Bóng chiều vàng) Tâm hồn yêu đời, yêu cuộc sống, hạnh phúc khi được sẻ chia với tâm giao, tri kỷ: “Người hỡi đường trần chân bước nhẹ Lối về mưa nắng dắt d́u nhau Chén đời chia nửa không c̣n chát Gieo hạt yêu thương trái tim sầu” (Bài thơ t́nh thứ nhất- Bóng chiều vàng) Những câu thơ có sử dụng tích xưa “ngh́n lẻ đêm” và biện pháp nhân hóa “khi nắng mỏi” để tăng thêm sức biểu cảm. Thi nhân gửi gắm khát vọng hạnh phúc chung đôi. Suy cho cùng th́ hướng đến t́nh yêu hạnh phúc là khát vọng chính đáng của mọi người chứ không chỉ riêng ai và thi nhân dĩ nhiên là người nhạy cảm và tinh tế khi chuyển ḷng ḿnh trên những vần thơ. Nhẹ nhàng thôi: “vai tựa kề vai," cũng như "nắng ngả bên thềm khi nắng mỏi" và “lá trăng làm thảm gối tay êm” là người ta đă h́nh dung ra cảnh êm đềm hạnh phúc đôi lứa. Tế nhị mà t́nh ư đủ đầy không thừa, không thiếu. “Một mai…thêm những ngày mai nữa Vai tựa kề vai ngàn lẻ đêm Nắng ngả bên thêm khi nắng mỏi Lá trăng làm thảm gối tay êm” (Bài thơ t́nh thứ hai- Bóng chiều vàng) Chúng ta hăy đến với những vần thơ ở thể thơ năm chữ về chủ đề t́nh yêu, hạnh phúc của của Thiên Di cũng nhẹ nhàng, tinh tế như thế. Đó là những vần thơ giàu h́nh tượng, cô đọng, súc tích. “Đêm” là khái niệm về thời gian nhưng thi nhân đă đặt bên cạnh tính từ “thơm” đó là cách dùng từ sáng tạo. “D́u nhau vào đêm thơm”. Đêm thơm, đêm của t́nh yêu của ân ái vui vẻ tràn đầy hạnh phúc. “Và khi anh về tới Cánh nắng mỏi chiều hôm Gối lên màn sương tối D́u nhau vào đêm thơm” ( Giấc mơ- Giấc mơ bốn mùa) Thơ là ước lệ, ít lời mà nhiều ư. Chỉ nhẹ nhàng vậy thôi! Đă đủ nói về t́nh yêu và thăng hoa của t́nh yêu trong khát vọng hạnh phúc rồi. Không cần phải mô tả trần trụi, lộ liễu làm mất đi chất thơ trong t́nh yêu như một vài tác giả gần đây. Họ viết những vần thơ quá táo bạo, đầy chất sex khi mô tả về pḥng the làm người đọc phát ngượng và nói thật là không muốn đọc tiếp. Chính v́ thế tôi thích thơ Thiên Di là ở chỗ đó. Buồn cũng nhẹ nhàng, yêu cũng nhẹ nhàng, thanh thoát và tế nhị nhưng không kém phần ngọt ngào, đắm say! Những câu thơ có chút t́nh dang dở làm ta luống ngậm ngùi: “Khép cửa trái tim thôi đợi chờ Hỏi c̣n chi nữa dệt trời mơ Vườn hồng hoang vắng tràn mưa gió Ai chuốc men say bỏ hững hờ” (Nhớ một mùa trăng- Hát Cho Tàn Phai) Đọc tâm sự của Thiên Di tôi liên tưởng tới tâm sự của Nguyễn Thiên Ngân với lời hờn trách nhẹ nhàng nhưng cũng đầy đắng chát. “Cũng là người chuốc ta say/rồi không ở lại cuộc này với ta.” “Tiễn biệt là thôi nhớ chỉ đau Làm sao giữ được mộng ban đầu Hồn trinh thổn thức cùng cơn gió Lá khóc tương tư chôn mộ sâu” (Lá khóc- Hát Cho Tàn Phai) T́nh yêu đến, t́nh yêu đi là nỗi chia biệt đôi khi không rơ nguyên nhân, có lẽ bản chất của t́nh yêu là thế!Thôi th́ điều ǵ qua để nó qua đi, khép lại một quá khứ buồn và tự dỗ ḷng ḿnh kư ức hăy ngủ yên: “Khơi chi đốm lửa tro tàn Pḥng loan gió lạnh, sương tràn từ lâu Huyền cầm rưng rức khúc sầu Cung thương lỗi nhịp từ đâu hỡi chàng” (Độc huyền khúc - Hát Cho Tàn Phai) T́nh yêu đôi khi chỉ là như gió thoảng mây trôi: “Ừ nhỉ, chỉ là cơn gió thoảng Thoáng vui vụt mất, người xa người Làm sao giữ được mùi hương cũ Lỡ nhắc tên nhau, chút ngậm ngùi” Niềm vui qua đi, bầu trời bỗng vắng tiếng chim ca. Cuộc chia tay nào mà chẳng để lại đau buồn và nuối tiếc nhưng biết biết chấp nhận, biết buông nên nỗi đau cũng dịu dần qua thời gian. “ Một ngày vắng tiếng yến oanh Phút chia tay ấy người đành đoạn xa” … Thôi ta về với an nhiên Buồn vui ở lại bên triền băo giông” (Một ta- Hát Cho Tàn Phai) Nàng lại an ủi ḿnh để nhẹ ḷng bước tiếp. “Có ai lẩn thẩn như tôi nhỉ Lấy gió cùng mây luận chuyện đời Mưa cứ không thôi, buồn rả rích Nhớ ai…ai nhớ…chuyện xưa thôi…” (Mưa ướt hiên đời- Hát Cho Tàn Phai) T́nh yêu dành cho thi ca, nhạc họa làm cho thi nhân dồi dào năng lượng để mạnh mẽ bước qua thăng trầm dâu bể: “Ta làm thân lữ khách Dạo bước chốn trần gian Đêm dừng chân quán trọ Say thơ mến cung đàn” (Hỏi ḷng buồn không- Hát Cho Tàn Phai) Thoáng chút quê xưa chợt hiện lên trong thơ Thiên Di với những hoài niệm nhiều man mác bâng khuâng: “Những đồi sim tím ngày xưa Xa quê lâu quá biết chừ c̣n không Bây giờ duyên bén thị thành C̣n đâu cái thuở mộng lành ngày xưa (Mùa sim chín- giấc mơ bốn mùa)
3. Tấm ḷng nhân hậu cảm thông những phận đời kém may mắn trong xă hội: Trái tim đa cảm của người nghệ sỹ đau với nỗi đau đồng loại, buồn với nỗi buồn của những phận đời kém may mắn trong xă hội bao lần rung lên khi cô chia sẻ nỗi vất vả của những người lao động nghèo đang bươn chải vật lộn với cuộc sống để kiếm miếng cơm manh áo. Những mảnh đời lao khổ bước vào thơ Thiên Di là người hát rong mù, người bán vé số, người gánh hàng rong,… “Người mù ngồi bên đường Ôm cây đàn cũ kỹ) Cũng một kiếm cầm ca Ai tha nhân tri kỷ” (Người hát rong mù- Hát Cho Tàn Phai) “Ai mua không…tiếng rao lạc phố trưa Chiếc vé số cho người t́m may mắn Sau vành nón, tóc vàng hoe khét nắng Che thân gầy manh áo cũ sờn vai … Bước chập chững chồi non c̣n thơm sữa Câu chào mời chưa đọng nét chua cay” (Sẽ c̣n ǵ cho em- giấc mơ bốn mùa)
“Gió tháng giêng chạy dài con hẻm vắng Vài bụi mưa bay vương lạnh dáng ai gầy Người đàn bà gánh bốn mùa qua phố Tiếng rao buồn trôi cuối ngơ heo may” (Gánh hàng rong-Giọt lệ mặt trời)
Cảm hứng sáng tác dạt dào: “T́nh ư dâng đầy muôn áng thơ Ngàn chương chưa thoả hết tâm tư” (Tóc buồn-Bóng chiều vàng) Thiên Di ấp ủ mộng thi cầm từ lúc c̣n thơ bé nhưng cuộc sống cứ cuốn đi và thời gian thích hợp mới trải ḷng nhiều nhất trong những năm gần đây, khi nữ thi sỹ bước vào mùa thu của cuộc đời. Những câu thơ dễ thương này có thể coi như chân dung tự họa của nữ sỹ. Bài thơ Người Đàn Bà trong tập thơ Giấc mơ bốn mùa: “Người đàn bà cúi nh́n cuộc đời Nhẹ nhàng lau nước mắt trần ai D́u con thơ trong buổi sớm mai Gọi mùa xuân cho giấc mơ dài … Người đàn bà áo xưa đă nhàu Sắc thu gầy mong manh hư hao.” (Người đàn bà- giấc mơ bốn mùa)
4. Lạc quan yêu đời, khát vọng b́nh yên hạnh phúc Ước mơ t́nh yêu, hạnh phúc là ước mơ chính đáng với bất kỳ con người b́nh thường trên thế giới này. “Có những lúc bên sông đứng tựa Ngắm mây bay mơ chuyện trăm năm Phút giây xưa dưới ánh trăng rằm Bên ngơ vắng d́u nhau chung bóng” (Có những lúc- Hát Cho Tàn Phai) Nỗi buồn nào rồi cũng qua, gom kỷ niệm làm hành trang bước tiếp, nhẹ nhàng như mây gió. Cuộc đời lại sang trang hướng tới tương lai và ước mơ hội ngộ đoàn viên. “Tôi về gom kỷ niệm qua Cất vào sâu cơi nhạt nḥa hư không Ban mai hứng hạt sương trong Cho tươi thắm lại đóa hồng héo hon … Tôi về t́m thuở ban đầu Nằm trên triền cỏ mơ câu tương phùng” (Về trên triền cỏ- giấc mơ bốn mùa) Cuộc sống vẫn tiếp diễn, đời vẫn đẹp khi tâm trạng ta vui, lạc quan yêu đời sẽ thấy cuộc sống thật đáng yêu, đáng sống: "Sớm mai thức giấc ngày bỗng lạ Quay quắt nh́n quanh vẫn phố quen Cà phê nêm ngọt hơn mọi bữa Hay ta bỗng nhớ nụ hôn mềm” (Vào hạ- giấc mơ bốn mùa) Trái tim nhạy cảm của tâm hồn người nghệ sỹ: “Mong manh một ánh trăng tà/Một cánh hoa rụng cũng là niềm đau” Trót mang tâm hồn người nghệ sỹ nên muốn bay bổng, thả hồn để sáng tạo th́ đi, đọc và viết là sở thích của người cầm bút: “Muốn làm một cánh chim di Trời xanh bạt gió sá ǵ tuyết sương Thỏa ḷng phiêu dạt bốn phương Trăm năm một cơi vô thường cùng ai” (Cơi riêng- giấc mơ bốn mùa)
5. Nỗi ưu tư và những chiêm nghiệm về nhân t́nh thế thái Cảm giác cô đơn luôn hiện hữu trong tâm hồn thi nhân. “Ta như đứa trẻ bị người bỏ rơi Buồn như đứa trẻ Bơ vơ ḍng đời” (Lặng lẽ bên đời- Hát Cho Tàn Phai) “Một ḿnh ôm hết ngậm ngùi Phất tay áo rộng vội chùi lệ chan Thắp chi le lói ngọn đèn Bấc tàn dầu cạn, ḿnh em đoạn trường” (Một ḿnh-Bóng Chiều Vàng) Nỗi buồn, khi đă một lần đổ vỡ, nh́n đâu cũng có quyền hoài nghi, và có chút dè dặt trước cạm bẫy của cuộc đời. Vần thơ có tính triết luận nhẹ nhàng. “Chim nào không sợ cành cong Mấy khi sông chảy ngược ḍng hỡi ai” (Chiều xuống trên quê- Bóng Chiều Vàng) Nỗi buồn một lần nữa thi nhân thể hiện qua những vần thơ lục bát thật da diết, nao ḷng: “Có ngày rơi vỡ tiếng đàn Khóc ai phận bạc mộng tan tác rồi Kiếp người có bấy nhiêu thôi Mây bay thoáng chốc xuân vời vợi xa” (Cơi riêng- giấc mơ bốn mùa) Kỷ niệm qua rồi đọng lại những điều tốt đẹp, hay nói cách khác, giữ lại những kỷ niệm đẹp trong kư ức làm hành trang bước tiếp: “Dĩ văng nào cũng đẹp/ Chuyện xưa thành vàng son” (Vàng xưa- giấc mơ bốn mùa) Thơ củaThiên Di nhẹ nhàng, lăng mạn giàu nhạc điệu, giàu chất trữ t́nh và tự sự với thi ảnh b́nh dị mà rung động ḷng người.Tuy nhiên chưa phải bài nào cũng hay (có thể hay với người này, mà chưa hay với người khác) nhưng với số lượng sáng tác dồi dào như thế ta có thể dễ dàng t́m thấy nhiều câu thơ hay, nhiều bài thơ hay. Có những bài đọc qua chưa gây ấn tượng nhưng nếu đọc chậm, đọc kỹ sẽ t́m thấy sự thú vị về nội dung cũng như nghệ thuật. Đối với những nhà thơ tên tuổi đi nữa th́ neo lại trong ḷng người đọc một bài thơ hay, vài câu thơ hay cũng là điều rất quư và là điều kỳ vọng của người làm thơ. Là một người đọc thơ tôi nhận thấy “thơ hay là thơ có hồn”. Thơ tác giả nào từ âm điệu đến h́nh tượng để lại trong ḷng người đọc những t́nh cảm, những ấn tượng về tính nhân văn và nhân bản th́ đó là thơ hay. Thiên Di thả hồn vào những vần thơ giản dị nhưng giàu âm hưởng trữ t́nh, là tiếng nói ân t́nh, tha thiết, ngọt ngào và lăng mạn, đôi khi c̣n gửi vào đó tính triết luận nhẹ nhàng. Và đó là tiếng ḷng của thi nhân trước cuộc đời. Về nghệ thuật Thiên Di đă sử dụng thành thục các thể thơ dân tộc trong đó có thể lục bát…, ngôn ngữ sử dụng chọn lọc, hợp lư có giá trị biểu cảm. Nhất là thơ lục bát từ nhịp điệu, cấu từ đến cách gieo vần chỉn chu, mượt mà, diễn đạt phù hợp với cảm xúc của thi nhân. Theo như lời Thiên Di nói, một năm trở lại đây nàng đang đổi mới cách viết, bớt vần điệu và thiên về tư duy hơn. Bài thơ sau là một ví dụ: kể từ khi trái đất ra đời loài người đă phản bội những thứ họ yêu người làm ta tổn thương nhất … em không cần một người hoàn hảo. chỉ cần một người có thể khiến em cảm thấy rằng em là duy nhất. có thể chăng?
Thơ Thiên Di buồn mà đẹp bởi v́ thơ đi ra từ cuộc
đời, thơ chưng cất từ trải nghiệm cuộc sống. Nhà văn, nhà tư tưởng Nga
Séc-nư-ép-sky cho rằng: “Cái đẹp chính là cuộc sống” và “Ở đâu
có cuộc sống, ở đó có thi ca”. Thiên Di đang là một cây bút sung
măn, nên độc giả chúng ta có quyền chờ đợi những sáng tác mới của Thiên
Di. Chúc nữ thi sỹ luôn b́nh an, sức khỏe và tiếp tục với đam mê nghệ
thuật thi phú. Sài G̣n ngày 29/4/2023 Hoàng Thị Bích Hà
|
