1.
CÙNG PHẠM
THIÊN THƯ
VÀ QUÁN CÀ-PHÊ HOA VÀNG
“Thi sĩ Bụi Đời Trần Thoại Nguyên” tên thật là Trần Hồng
Dương - sinh viên Triết Viện Đại học Đà Lạt trước 1975.
Trần Thoại Nguyên làm thơ nhiều và đă đăng thơ trên một
vài Tạp chí uy tín của Sài G̣n với bút hiệu Thi sĩ Bụi
Đời Trần Thoại Nguyên. Anh đă tự tŕnh bày 3 tập bản
thảo: “Sầu Ca Tóc Xanh (1969), Thiên Sử Ca
(1972), Cổ Xe Sầu Mẹ Tôi (1974) nhưng chưa xuất
bản chỉ chuyền tay nhau đọc trong bằng hữu văn nghệ.
Nay, tất cả đă bị thất lạc hoặc bị đốt sạch cùng hàng
ngàn sách quư của anh v́ thuộc loại “Tàn Dư Độc Hại Của
Đế Quốc Mỹ”
Tôi và Trần Thoại Nguyên những năm gần đây quen nhau qua
thơ văn trên một số tờ báo Văn học Nghệ thuật trong và
ngoài nước. Thơ của anh, tên của anh, h́nh ảnh của anh –
Thi sĩ Bụi Đời Trần Thoại Nguyên - hầu như xuất hiện
thường xuyên trên các trang mạng về Văn học Nghệ thuật
trong nước. Năm 2017, tôi về Việt Nam. Hai anh em có hẹn
cùng gặp nhà thơ Phạm Thiên Thư tại Quán cà-phê Hoa Vàng
của Phạm Thiên Thư.
Tôi và Phạm Thiên Thư thân nhau khi chúng tôi cùng viết
ở tạp chí Thời Nay trước 1975. Lúc ấy, Phạm Thiên Thư
lấy bút hiệu là Thái Phương Thư. Năm 1964, Phạm Thiên
Thư đi tu, c̣n tôi th́ ẩn cư một thời gian ở chùa Tây
Ninh và chập chững bước vào Đại học Văn Khoa và Luật
Khoa Sài G̣n. Thời gian này, nhiều bài thơ của Pham
Thiên Thư được nhạc sĩ Phạm Duy phổ nhạc và phổ biến ở
miền Nam như Ngày Xưa Hoàng Thị, Đưa Em T́m Động Hoa
Vàng, Gọi Em Là Đóa Hoa Sầu, Em Lễ Chùa Này… và các
bài Đạo ca.
Năm 1973 với tác phẩm Đoạn Trường Vô Thanh, Phạm
Thiên Thư được giải thưởng Văn Học Toàn Quốc của miền
Nam Việt Nam. Dựa theo thi phẩm này, Phạm Thiên Thư viết
thành văn xuôi Ḷng Đau Không Tiếng xuất bản năm
2017 với nội dung mượn truyện Kiều nhưng đổi phong cách
các nhân vật truyện Kiều, thay điển tích Trung Hoa bằng
các điển tích Việt Nam để đề cao tinh thần Việt Nam. Sau
năm 1975, Phạm Thiên Thư ngoài thơ ca c̣n sáng lập và
truyền bá môn dưỡng sinh điện công mang tên Phathata
(Pháp-Thân-Tâm).
Buổi sáng gặp nhau ở Quán cà-phê Hoa
Vàng, ba anh em chúng tôi thật vui. Nói cười rôm rả.
Phạm Thiên Thư kư tặng tôi nhiều tác phẩm của anh, trong
đó có cuốn Đoạn Trường Vô Thanh và
Ḷng Đau
Không Tiếng mà anh yêu thích. Trần Thoại Nguyên bộc
bạch: “Bút danh Thi Sĩ Bụi Đời Trần Thoại Nguyên do
Nhà thơ Hoài Khanh đặt, rồi nhóm bạn lang thang thân
thiết gọi hoài thời trai trẻ tóc xanh, lang thang trên
phố núi ngàn hoa Đà Lạt đến nay thành quen…”
Trần Thoại Nguyên, Phạm Thiên Thư và Phương Tấn
Ba anh em chúng tôi cùng chụp h́nh chung, cùng chồng
những bàn tay lên nhau và cùng hẹn gặp nhau khi tôi về
thăm quê nhà lần sau. Khi chia tay, Trần Thoại Nguyên
bịn rịn kéo tôi đến trước cửa nhà Phạm Thiện Thư, tay
trong tay chụp thêm vài tấm h́nh. Tôi không khóc nhưng
đôi mắt nḥe đi.
2.
L̉NG HIẾU ĐẠO CỦA NGƯỜI CON
VÀ BỆNH UNG THƯ QUÁI ÁC!
Qua thông tin trên mạng, tôi được biết Trần Thoại Nguyên
tuy sống ở Sài G̣n nhưng thường xuyên trong hai năm
2020-2021 về Quảng Ngăi chăm lo bệnh cho Mẹ. Và bà đă
mất đầu năm 2021 thọ 102 tuổi ngay thời điểm Trần Thoại
Nguyên phát bệnh ung thư phải trải qua đại phẫu thuật
cắt bỏ quả thận trái và nhiều đợt hóa trị, đầu rụng hết
tóc. Thật cảm động, Trần Thoại Nguyên là người con trai
c̣n lại duy nhất của Mẹ đă mỗi ḿnh lo hết hậu sự cho Mẹ
trong ngày đưa tang và tuần giáp năm của Mẹ.
3.
LÁ THƯ TÂM HUYẾT
CỦA BẠN TÔI
Năm 2023, sau 5 năm, tôi lại về thăm quê nhà. Sau nhiều
năm xa quê, tôi mong ước một ngày sẽ được trở về quê
thắp hương cho Cha Mẹ ở chùa Giác Uyển, Sài G̣n - ngôi
chùa mà sư trụ tŕ có lần bảo tôi: "Tâm con thiện lành,
con đi tu, thầy sẽ để lại ngôi chùa này cho con." Và sau
đó tôi sẽ về Đà Nẵng thắp hương cho những người thân yêu
trong gia đ́nh và cuối cùng được nh́n lại phố thị, đồng
quê một thời đẹp đẽ, được nh́n lại đồng bào một thời ấm
no và gặp lại những người bạn cũ nay đă già…
Trần Thoại Nguyên vui mừng gặp lại tôi qua điện thoại
nhưng lại báo tin buồn đang chữa bệnh tại Quảng Ngăi nên
chưa thể đi cùng tôi đến thăm Phạm Thiên Thư. Lần lữa
măi đến ngày tôi phải lên máy bay về lại Mỹ. Qua h́nh
ảnh anh gửi cho, tôi thấy anh già đi và tiều tụy, thật
đáng thương.
Bất ngờ, vâng bất ngờ ngày 09 tháng 6-2024, anh gửi cho
tôi một lá thư qua Email:
Anh Phương Tấn ơi!
Bệnh ung thư của tôi sau thời gian hóa trị sức khỏe tạm
ổn, nay qua xét nghiệm, bác sĩ điều trị kết luận ung thư
đă tiếp tục di căn nên phải dùng thuốc đặc trị để không
cho ung thư phát triển (chứ không thể hết ung thư được!)
mà mỗi liều thuốc đặc trị (21 ngày) là 80 triệu và 3
liều là 240 triệu! Và tất nhiên là phóng lao phải theo
lao, phải lo cho có tiền tỷ, phải vay mượn thế chấp hoặc
bán nhà để điều trị ung thư cho tôi! Dù vợ và hai con
gái của tôi ở nước ngoài bàn tính c̣n nước c̣n tát lo
cho ba, dẫu có thể bán nhà...
Nhưng anh Phương Tấn ơi!
Tôi tuổi thật sinh năm Đinh Hợi (cùng tuổi với Bạn Vàng
Đỗ Tư Nghĩa) năm nay đă 78 tuổi rồi, hai con gái cũng ổn
bề gia thất (sau ca đại phẫu thuật cắt bỏ quả thận trái
K di căn của tôi, vợ chồng hai cháu có đưa cháu ngoại về
thăm ông ngoại...).
Nên nếu tôi ra đi nhẹ nhàng ngay bây giờ cũng vui bay
theo đời thơ ḿnh măn hạn trần gian, do vậy tôi: Nói
KHÔNG với dùng thuốc đắt tiền đặc trị ung thư và QUYẾT
ĐỊNH dùng phương pháp ăn uống Thực Dưỡng của Bệnh viện
Johns Hopkins thuộc Đại học Baltimore, Maryland Hoa Kỳ.
Và tôi đă thực hiện Thực Dưỡng từ ngày Lễ Phật Đản sanh,
tất nhiên là vợ và hai con gái cũng đồng t́nh, cũng như
vài ba bạn thân thiết ở Sài G̣n đến nhà động viên (trong
đó có bạn Lê Trung Thận đă từng bị ung thư máu, không mổ
không hóa xạ trị, không dùng thuốc đặc tri ung thư và đă
ăn uống Thực Dưỡng mà đă sống vui sống khỏe mấy năm nay
đă đến nhà chỉ bày đây!)
.
Tôi chỉ xin tâm t́nh chia sẻ cùng anh Phương Tấn cũng
như một ít bạn thân thiết của đời thơ tôi thôi anh! Biết
đâu, ba tháng sau c̣n sống, qua kiểm tra xét nghiệm
những chỉ số máu về tế bào ung thư nó giảm xuống... và
tôi tiếp tục Thực Dưỡng Trường Chay... th́ tôi c̣n hít
thở cùng Thơ và lại gặp anh Phương Tấn và các bạn thơ
văn thân yêu như ngày nào!
Báo anh Phương Tấn biết vậy. Kính chúc anh vui khỏe hạnh
phúc với cảm hứng sáng tạo thăng hoa nhé!
Sau lá thư của Trần Thoại Nguyên, những ngày sau đó tôi
thật buồn; thường lấy những ảnh chụp chung với Trần
Thoại Nguyên và Phạm Thiên Thư ra nh́n và thẩn thờ bên
bàn làm việc. Tôi chỉ biết chúc Trần Thoại Nguyên vui
khỏe. Có lẽ tôi biết rơ về di căn của bệnh ung thư, biết
nỗi buồn đau của người bệnh và của người thân mà chính
tôi đang nuốt nước mắt chạy cứu người thân trong gia
đ́nh suốt hai năm nay.
4.
CÓ KHÚC QUANH ĐỊNH MỆNH NÀO
CỦA ĐỜI THƠ TÀI HOA PHƯƠNG TẤN?
.
Và chỉ sáu ngày sau lá thư tâm huyết của Trần Thoại
Nguyên, anh gửi tiếp cho tôi một Email vào ngày 15 tháng
6-2024:
Anh Phương Tấn ơi,
Năm 1961 tôi vừa học xong bậc tiểu học, dù đă biết tập
tễnh làm thơ thậm chí làm thơ Đường luật theo bày vẽ của
ông Nội, nhưng chưa biết chi về báo chí ở Thủ đô Sài G̣n
mà thi sĩ Phương Tấn đă có những bài thơ hay, lạ đời đến
như thế, được báo chí ở Thủ đô ca ngợi đến như thế!
“Phương Tấn đă phác họa cảnh tượng kinh hoàng trong
những vần thơ mang nhiều hương sắc điên dại và nổi
loạn..."
(Tạp chí Gió Mới số 06 năm 1961)
"Ai oan ai oán thay những tiếng thơ khóc cho thế kỷ điêu
linh, Phương Tấn đến với chúng ta qua những tiếng đau
thương ghê gớm..."
(Tuần báo Văn Nghệ Tiền Phong số 129 năm 1961).
.
Phải nói Thơ Phương Tấn đă là một hiện tượng trên thi
đàn của nền Đệ Nhất Cộng Ḥa ngay khi c̣n non trẻ!
Nếu tính từ điểm phát xuất thời gian năm 1961 ấy, Phạm
Công Thiện với Ư Thức Mới Trong Văn Nghệ Và Triết Học
rồi thi phẩm Ngày Sinh Của Rắn (1962), Bùi Giáng với Mưa
Nguồn (1962), c̣n Phạm Thiên Thư th́ sau đó 4 năm nữa
mới nổi lên... Hôm trước tâm t́nh với anh Phương Tấn ở
Quán cà-phê Hoa Vàng cùng Phạm Thiên Thư, tôi có nhắc
lại thời anh Phương Tấn dạy học ở TP Biên Ḥa, Đồng Nai
th́ thi sĩ Nguyễn Tất Nhiên là lứa học tṛ của anh!
Rồi sao từ 1961 đến 4/1975 (14 năm trường!) Thơ Phương
Tấn không bay lên những đỉnh ngọn của nền thi ca Việt!?
Tôi rất quư mến anh Phương Tấn, vẫn thường tâm t́nh với
anh, tôi như lớp đàn em của anh, như tôi với các anh Bùi
Giáng, Thanh Tâm Tuyền, Du Tử Lê, Phạm Công Thiện, Phạm
Thiên Thư... vậy!
Tôi thật sự tiếc đời Thơ tài hoa Phương Tấn và thương
quư đời thơ anh lận đận, cứ trăn trở không hiểu v́ sao?
Đặc biệt là nguyên thời tuổi trẻ của anh 14 năm trước
1975! Nghĩa là, từ thời trai trẻ của Phương Tấn năm
1961, dù ở Quảng Nam của tỉnh lẻ miền Trung xa xôi, thơ
Phương Tấn đă vang danh nổi tiếng ở Thủ đô Sài G̣n như
rứa, mà những năm tháng liền sau đó lại lặng lẽ, không
sôi động trên thi đàn miền Nam như thơ Bùi Giáng, Thanh
Tâm Tuyền, Du Tử Lê?
C̣n tôi, măi đến năm 1968 mới có Tú tài toàn phần lên
học Ban Triết Viện Đại Học Đà Lạt, năm 1970 mới có những
chùm thơ đăng Tạp chí Tư Tưởng của Đại học Vạn Hạnh và
Tạp chí Chính Văn của nhà văn Nguyễn Mạnh Côn...
Tôi cả nghĩ: Có khúc quanh định mệnh nào của đời thơ tài
hoa Phương Tấn không anh?
Trần Thoại Nguyên đă hỏi tôi câu này hôm ở Quán cà-phê
Hoa Vàng với Phạm Thiên Thư, tôi chỉ cười im lặng. Sự im
lặng là câu trả lời trọn vẹn nhất của tôi. Nhưng nay,
Trần Thoại Nguyện nhắc lại. Tôi cũng sẽ im lặng nếu Trần
Thoại Nguyên c̣n cùng tôi trong cơi thế gian này, nhưng
nay Trần Thoại Nguyên đă rời xa cơi tạm, tôi xin bộc
bạch:
Trong Tuyển tập thơ văn THƯA MẸ tôi sẽ viết hết
kể hết không những 14 năm trường như câu hỏi của Trần
Thoại Nguyên mà tôi sẽ viết hết kể hết ngay từ năm 14
tuổi - bài thơ đầu tiên của tôi đăng trên tuần báo Tuổi
Xanh cho đến hôm nay. Với trên hai ngàn bài thơ c̣n để
lại, với trên 100 bài viết của văn nghệ sĩ cầm bút và
báo chí miền Nam nói về thơ Phương Tấn từ thuở ấy đến
bây giờ. Tất cả đă giải đáp cho Trần Thoại Nguyên:
KHÚC QUANH ĐỊNH MỆNH CỦA ĐỜI THƠ TÀI
HOA PHƯƠNG TẤN.
5.
TRÊN ĐỈNH HỒN TÔI MỘT ĐÓA HOA GỬI LẠI
Ngày 9 tháng 8-2024 không phải ba tháng như Thi sĩ Bụi
Đời Trần Thoại Nguyên đă hẹn “C̣n hít thở cùng Thơ và
lại gặp anh Phương Tấn và các bạn thơ văn thân yêu như
ngày nào” mà chỉ vỏn vẹn hai tháng Thi sĩ Bụi Đời Trần
Thoại Nguyên đă rời cơi tạm, để lại:
Trên đỉnh hồn thơ tôi
Một đóa hoa gửi lại.
Vâng, một đóa hoa thơm ngát Thơ của Thi sĩ Bụi Đời Trần
Thoại Nguyên đă để lại cho trần gian. Và chúng ta, Trần
Thoại Nguyên ơi:
Gặp nhau đâu phải t́nh cờ
Từ vô lượng kiếp đă chờ đợi nhau.
Phương Tấn
( Florida ngày 17-9-2024)
.