|
Song Nhị
LỜI RAO GIẢNG CỦA THƠ
VÀO TẬP
Một Ư Kiến Về
Giới Thiệu Tác Phẩm & Phê B́nh Văn Học
Như có lần tôi đă tŕnh bày trong một trang viết đăng trên tạp chí Nguồn số 54
về sự tương quan như thế nào giữa việc giới thiệu một tác phẩm và bộ môn Phê
B́nh Văn Học.
Xin thưa, viết tựa cho một quyển sách hay giới thiệu một tác phẩm là một việc
làm mang tính ước lệ. Người viết thường trích dẫn từ trong sách những đoạn văn,
những câu thơ ưng ư để minh họa cho nhận định mà ḿnh đồng cảm, tâm đắc với tác
giả. Người giới thiệu tác phẩm thường có vai tṛ khác với độc giả của tác phẩm
đó – nghĩa là không làm công việc b́nh phẩm khen chê.
Về bộ môn thơ, có một nhận định chung là tất cả các tập thơ - của bất kỳ tác giả
nào, không phải toàn bộ thi phẩm đều là những bài thơ có cùng phẩm chất. Và rằng
một người làm hàng trăm bài thơ, có được năm, ba bài; hoăc năm, bảy câu thơ được
người đời nhắc nhở, truyền tụng th́ đó là một tác giả thành công và là một nhà
thơ thành danh.
Người thưởng ngoạn thơ, khi đọc một bài thơ, một tập thơ, cảm xúc của người đọc
sẽ ḥa lẫn vào cảm xúc của người viết. Tác giả truyền dẫn tâm sự của ḿnh vào
tâm hồn người đọc nếu bài thơ được viết ra từ rung cảm, từ sự trăn trở, từ nỗi
niềm tận đáy ḷng ḿnh. Ngược lại là những bài thơ khó làm rung động ḷng người,
dù bài thơ vẫn nghiêm chỉnh ngữ nghĩa, vần điệu, niêm luật.
Người đọc tác phẩm và giới thiệu đến độc giả tác phẩm đó rất khác với công việc
phê b́nh tác phẩm. Người giới thiệu tác phẩm cũng có vai tṛ như một độc giả,
đọc và thưởng thức nội dung tác phẩm rồi lượm lặt ra những bài thơ, đoạn thơ,
câu thơ tâm đắc ưng ư mà viết ra, nói ra chia sẻ với người khác.
Người giới thiệu tác phẩm không làm công việc của nhà phê b́nh: t́m ṭi, phân
tích những cái hay, cái dở trong từng câu từng đoạn - văn cũng như thơ. Và sau
cùng có thể định h́nh một cách khách quan giá trị nội dung của tác phẩm. Nhờ đó
tác giả có thể nh́n nhận (hoặc phủ nhận) ư kiến của nhà phê b́nh, một cách không
chủ quan, để hoàn chỉnh lại tác phẩm của ḿnh. Và độc giả cũng nhờ đó mà t́m
được những tác phẩm ưng ư.
Bộ môn phê b́nh văn học đă bị bỏ trống từ nhiều thập niên ở trong nước và hoàn
toàn thiếu vắng ở hải ngoại.
Từ thời Đệ nhất Cộng Ḥa, sau Bản tuyên bố trong cuộc hội thảo về “Vấn đề phê
b́nh văn nghệ” tổ chức ngày 15 tháng 1 - 1967 tại Chợ Lớn, với trên 250 nhân sĩ,
trí thức, văn nghệ sĩ, kư giả, sinh viên tham dự... cho đến nay chưa có một cuộc
tập họp nào thảo luận về đề tài này. Sở dĩ người ta “tránh né” v́ Phê b́nh văn
học “chính là một nguồn dư luận, với một chủ đích nhất định, nhưng lại khó chấp
nhận ở loại công chúng chủ động...” (*). Bất cứ một tác phẩm nào muốn gây được
sự chú ư của dư luận và muốn được dư luận chú ư th́ phải chấp nhận “bị ném đá”
như câu ngạn ngữ khá phổ biến trong giới văn nghệ: “Chỉ những cây có quả mới bị
ném đá”.
Trong “Lời Rao Giảng Của Thơ”, Chương I - Thơ Song Nhị - Gịng Sử Thi Buồn Của
Đất Nước (*) là phần giới thiệu thơ Song Nhị của những cây bút quen thuộc như:
Trần Tuấn Kiệt, Trần Kiêm Đoàn, Nguyễn Thùy, Diên Nghị, Hoàng Vũ Đông Sơn, Phan
Bá Kỳ, Diệu Tần, Hà thượng Nhân… mà không phải là Phê B́nh Văn học. Các tác giả
chỉ lượm lặt ra những câu thơ, ư thơ hay, cốt lơi để giới thiệu…
Cũng vậy ở Chương II – “Vai Tṛ Và Sứ Mệnh Của Thi Sĩ” là phần nhận định của tôi
về thơ của các tác giả: Tuệ Nga, Vi Khuê, Cao Mỵ Nhân, Phan Thị Ngôn Ngữ, Cao
Nguyên, Cung Diễm, Duy Năng, Hương Giang, Hàn Thiên Lương, Hà Trung Yên, Luân
Hoán, Song Thi, Sương Mai, Thường Quân, Vơ Ư, Vương Nhân cũng cùng “thể loại”
với các tác giả viết về thơ tôi.
Nói chung trong cả hai chương I và II đều có một cách viết giống nhau, đúng như
tựa đề quyển sách “Lời Rao Giảng Của Thơ”.
Tuy nhiên, là những người cầm bút (tự trọng), chúng tôi chịu trách nhiệm về
những bài viết của ḿnh trước dư luận. Trong phần viết về thơ Phan Thị Ngôn Ngữ,
tôi có lời bộc bạch như sau:
“Tôi không có ư cường điệu khi đưa ra nhận định này. Tôi không viết cho tôi và
cũng không phải viết cho tác giả. Sự khen chê thiếu vô tư trong sáng sẽ là điều
lố bịch”. (trang 200)
Nhân dịp ấn ấn hành tác phẩm này, đây là lúc tôi có cơ hội được nói lời cảm tạ
tấm thịnh t́nh của các nhà văn, nhà thơ trong Chương I đă ưu ái dành cho tôi
những bài nhận định công phu sắc bén về Thơ Song Nhị.
Đây cũng là dịp tôi được nói lời cảm tạ đến các Nhạc sĩ đồng cảm đă đem thơ Song
Nhị lồng vào ḍng nhạc của các bạn. Số nhạc phẩm tôi có khá nhiều, nhưng cho tới
nay chỉ mới thực hiện được một CD “12 Tâm Khúc…”. Có một số bản nhạc của các
nhạc sĩ Tô Dương Tử (Saigon 1969) và NS Hiếu Anh (Hoa Kỳ) đă qua đời, cùng một
số bản nhạc khác bị thất lạc nên không có để in vào trong sách. Xin cáo lỗi cùng
các vị.
Sau cùng xin được nói lời cảm tạ đến các nhà thơ đă ủy thác cho Cội Nguồn xuất
bản tác phẩm để tôi có dịp được đọc và viết về thơ của quư vị.
Xin cảm ơn nhạc sĩ trần Hưng Nguyên, người bạn tù và cũng là bạn văn nghệ đă
niệt t́nh giúp tôi trong phần kỹ thuật thực hiện CD và các bản nhạc.
Sau hết, tôi xin cáo lỗi với một số nhà thơ khác như Ngân Phi Thư (Australia),
Việt Bằng, Duy An Đông, Ngô Đức Diễm, Kha Lăng Đa, Mạc Phương Đ́nh, Mặc Lan Đ́nh,
Lê Nguyễn…. mà bài viết của tôi về thơ của các vị phần bị thất lạc, phần chưa
hoàn chỉnh nên không in được trong quyển sách này.
Một số bài viết về các tác phẩm văn/truyện của các tác giả khác sẽ in trong tập
“Khoảnh Vườn Văn”, đă hoàn tất bản điện tử và đang chờ đợi... được ấn hành.
Song Nhị /4 - 2014
-------------------
(*) Những nghịch lư của phê b́nh - Lại Nguyên Ân
Nguồn :
http://songnhicoinguon-thienly.blogspot.com/2014/05/sach-moi-loi-rao-giang-cua-tho.html
Thơ
văn
art2all.net
|