Trần Kiêm Đoàn 

 

 

VỀ HUẾ QUA THƠ VĂN CỦA THẾ HỆ KẾ THỪA

 


 

          Trên nẻo đường Nam Bắc Việt Nam, những bước chân lăng tử của giới văn nghệ sĩ dừng lại đậm nét nhất với cả Hà Nội, Huế, Sài G̣n với nguồn cảm hứng sáng tác phong phú, nhưng nếu xét về số lượng tác phẩm và tầm ảnh hưởng th́ có thể ghi nhận rằng:

Hà Nội đứng đầu với số lượng tác phẩm phong phú và đa dạng.
Sài G̣n tươi mới với những tác phẩm đầy màu sắc năng động.
Huế lắng đọng với những tác phẩm mang chiều sâu trữ t́nh và trĩu nặng tâm hồn.

Người sinh ra và lớn lên ở Huế cũng như khách thăm Huế đều có cùng cảm nhận tương tự về tầm nhỏ nhắn, cảnh quang núi sông thơ mộng, điệu sống êm đềm trầm mặc của xứ nầy; nhưng khác nhau là tâm lư đ̣i đoạn (Emotional Fragmentation in Psychology) mà chỉ có những người Huế rặt chân quê mới trải nghiệm “nắng cháy da cháy thịt, mưa héo úa tâm hồn” của vùng đất quê huơng độc ngự cảm quan từ thời thơ ấu. Nguồn tâm lư nầy là khởi điểm của ḍng cảm nhận: “Huế là quê hương đi để mà nhớ; chứ không phải ở để mà thương”!

Một người Huế nào đó đă đi khắp “ba đồng bảy đội” (tầm xa trái ngược với “ba đồng bảy đọi”) mới thấu cảm hết câu hỏi: “v́ răng mà lạ rứa?" (xin trả lời “tại rứa chớ mần răng”) như một loại công án về ngôn ngữ đặc chất đất lề quê thói rất Huế!

Có dịp đến những vùng đất cổ tích từ đấu trường La Mă ở Ư, Kim Tự Tháp ở Ai Cập đến bến sông Tiền Đường ở Trung Hoa nơi c̣n đượm dấu chân luân lạc nàng Kiều của Tố Như… th́ chỉ càng thêm nhớ Huế. Măi cho đến khi đối diện với Bức Tường Than Khóc (Wailing Wall) của Do Thái ở Jerusalem vào tháng Ba năm ngoái, nh́n ḍng người khóc lóc tiếc thương, nguyện cầu chí thiết dưới chân bức thành được cho là huyền nhiệm đă gần hai ngh́n năm, tôi mới hiểu Huế để cảm nhận trực tiếp nguồn tâm cảm v́ sao Huế đi để mà nhớ chứ không phải ở để mà thương vẫn c̣n mịt mờ giữa cảm xúc mông lung và lư giải rạch ṛi. Huế từng là Ô Châu Lạc Địa của Ma Hời vong quốc. Huế là ḍng trung chuyển của hào khí dân tộc mở mang bờ cơi của tổ quốc tiến về Nam. Huế là kinh đô vương quốc đầu tiên trong lịch sử dân tộc thống nhất giang sơn từ Bắc vô Nam. Huế là cái bể cạn nhỏ bé chứa những ước mơ đại hải sông hồ. Nhưng hiện thực, Huế vẫn c̣n vất vả gieo neo đồng hành với bước chân thời đại. Hệ luận thuận t́nh mà nghịch lư “đi dễ nhớ, ở khó thương” mang dấu ấn Tâm Huế nầy thật không ngờ vẫn c̣n là ḍng chảy luân lưu xuyên thế hệ.

Thật ngạc nhiên và cảm động khi từ bên này bờ đại dương vừa được đọc một tác phẩm của thế hệ đàn em: Huế, Quê Hương Đi Để Mà Nhớ; tác giả là Bùi Hoàng Linh, đang ở độ tuổi tiền trung niên, tam tứ thập, lại là một người chuyên ngành khoa học kỹ thuật (Kiến trúc sư). Thật thú vị khi đọc Bùi Hoàng Linh cảm nhận về ư nghĩa Nhà và Quê Hương:

“Huế b́nh thản ngày tạ từ mà đau đáu ngày đoàn viên. Huế để người ta đi xa ngái mà day dứt thương nhớ cố quận khôn nguôi. Với tôi Sài G̣n là nhà mà Huế là quê hương!”

Quê hương không chỉ là nơi lai lịch của ḿnh thuộc về mà c̣n là nơi ẩn dấu cảm xúc miên mật từ trái tim như nhà thơ M. Darwish nói lên từ cảm xúc chân phương rằng, “mái nhà là nơi để sống nhưng quê hương là nơi nương náu của tâm hồn cho dẫu ngh́n trùng xa cách (A home is a place where you live, but a homeland is where your heart belongs, even when you're far away."

Có chăng thiên nhiên là thành quách rêu phong của một nguồn t́nh cảm Huế đă nảy mầm và trấn ngự mà Bùi Hoàng Linh đă thể hiện trong tác phẩm, rằng:


“Những cơn mưa dầm như một món đặc sản đă làm cho t́nh cảm Huế ít phát triển hướng ngoại mà thường hướng về chiều sâu của nội tâm, âm thầm mà chung thủy. Thế nên, người ở lại th́ vẫn năm tháng đợi chờ gót lữ hành của kẻ ‘khăn gói đi xa’. Người viễn xứ th́ luôn có một ‘góc Huế’  trong mớ hành trang của kư ức để luôn canh cánh trở về mỗi khi thấy nhớ.”

Và, Huế đây rồi. Huế mang ngữ cảnh của Bức Tường Than Khóc Jerusalem qua cảm nhận của chàng tuổi trẻ văn nhân xứ Huế:

“Trên những dấu vết của đền đài dường như nghe được cả trăm năm với lời cỏ cây xa xưa vọng lại ...Và mỗi lần về Huế tôi cứ có cảm giác như được chạm tay vào từng dấu rêu, được đặt chân vào quá khứ. Cứ ngỡ như là một cuộc hành hương về lại với những kư ức  ngậm ngùi bởi Huế mang riêng ḿnh một nét đẹp mà buồn, rất buồn. Cái buồn của Huế không rơ ranh giới, không mang hơi hướng của lư tính v́ thế mà nó lăng đăng như một nửa câu thơ.... chỉ một nửa thôi, nửa c̣n lại chờ người cố xứ mang về xứ thâm trầm của mưa, của nắng, của bỏng rát gió Lào mùa hạ.”

Quả nhiên không phải là sự t́nh cờ chợt bắt gặp Huế qua nắng hàng cau hay nàng áo tím qua cầu… mà bằng nguồn cảm xúc gieo mầm, đâm chồi và nở hoa trong tư tưởng nghệ thuật của Bùi Hoàng Linh khi tác phẩm đầu tay về Huế là một thi phẩm… đậm t́nh với Huế có nhan đề là Lời Thương Gửi Huế.

 

Cách viết của Bùi Hoàng Linh giàu cảm xúc và tinh tế: Văn phong giàu chất thơ, thấm đẫm t́nh yêu đối với Huế, nhưng không quá lụy về quá khứ mà luôn mang một sự trăn trở và hoài niệm sâu sắc. Đặc biệt là nét Huế thật hồn nhiên mà cũng rất nồng đượm, thâm cung:

“Cái mặt hiền khô của người Huế cũng như ḍng sông không gợn sóng mà đáy sâu chỉ giữ lại cho riêng ḿnh những ǵ riêng nhất...T́nh Huế có cái chi đó thâm trầm, khiêm cung, lặng lẽ, ch́m khuất. Để khi xa rồi, tưởng sẽ quên dần theo thời gian mà có đâu ngờ nỗi nhớ theo tháng theo năm đă hóa thành trầm tích, lắng đọng lại cái t́nh lắm khi như cái roi tre của t́nh cảm vừa đủ ngậm ngùi rưng rức, để rồi có người giữa phố thị không có ngơ sau vẫn luôn ngoái về quê mẹ.”

Huế đang chuyển ḿnh cùng chung với tầm cao, hướng xa và độ nhanh của thời đại. Mong dáng xưa, hồn cũ của Huế sẽ không biến tướng với thời gian. Trong cuộc thế xuôi ḍng không ngừng nghỉ thế hệ văn nghệ trẻ như Bùi Hoàng Linh sẽ không bị mất hút v́ đi quá xa về phía trước; nhưng cũng không trơ vơ ngồi lại bên cầu. Cực đoan trong nghệ thuật sáng tạo văn học nghệ thuật thường không có chỗ đứng của ḍng văn học nghệ thuật Huế.

Chúc mừng, cảm khái và khen tặng tác phẩm viết về Huế của Bùi Hoàng Linh.
 

California ngày 18-1-2025
Trần Kiêm Đoàn
 

___________

 

Trang nhà Bùi Hoàng Linh :

 

http://www.art2all.net/tho/buihoanglinh/buihoanglinh.html


           
 
 

art2all.net