Thân Trọng Sơn

NGUYÊN SA

( 1932 - 1998 )

          Nguyên Sa là bút danh của Trần Bích Lan, còn có bút danh là Hư Trúc, một trong những nhà thơ tiêu biểu của nền thơ tình miền Nam Việt Nam trước 1975. Ông nổi tiếng với phong cách thơ lãng mạn, trí thức, hiện đại và rất riêng biệt, thường sử dụng những hình ảnh đời thường trong ngôn ngữ rất mới mẻ, đôi khi mang chất triết học nhẹ nhàng.

Tổ tiên Nguyên Sa gốc ở Thuận Hoá (Huế), ông cố ông là Thượng thư Trần Trạm, giữ chức Hiệp tá Đại học sĩ trong triều đình thời Tự Đức, đến đời ông nội mới ra Hà Nội. Sau khi kháng chiến toàn quốc bùng nổ, gia đình ông tản cư đi Hà Đông. Tại đây, ông bị Việt Minh bắt giam khi mới 15 tuổi. Hồi cư về Hà Nội, gia đình cho ông qua Pháp du học vào năm 1949. Năm 1953, ông đậu tú tài ở Pháp, lên Paris ghi danh học triết tại Đại học Sorbonne. Nhiều bài thơ nổi tiếng của ông được sáng tác trong thời gian này.

Cuộc đời và sự nghiệp

• Nguyên Sa sang Pháp du học từ khá sớm, học tại Đại học Sorbonne, chuyên ngành triết học.

• Sau khi về nước, ông trở thành giáo sư triết học và giảng dạy tại nhiều trường trung học và đại học ở Saigon.

Ở Saigon, Nguyên Sa dạy triết tại trường Trung học Chu Văn An, đồng thời mở lớp tại nhà dạy triết cho học sinh chuẩn bị thi tú tài 2. Ông cũng có thời gian dạy triết tại Đại học Văn khoa Saigon.

Ông mở hai trường tư thục là Văn Học và Văn Khôi.

Ngoài hai trường nhà, ông còn cộng tác với nhiều trường khác ở Sài Gòn như: Văn Lang, Nguyễn Bá Tòng, Hưng Đạo, Thủ Khoa, Thượng Hiền, Võ Trường Toản, Trường Nguyễn Văn Khuyên (Bồ Đề Sài Gòn) sau này là Đồng Khởi.

Nguyên Sa chủ trương tạp chí Hiện đại. Tạp chí này được xem là một trong ba tạp chí sáng tác hàng đầu của Việt Nam, cùng với Sáng Tạo và Thế Kỷ 20.

Qua Hoa Kỳ, Nguyên Sa chủ trương tạp chí Đời, trung tâm băng nhạc Đời và nhà xuất bản Đời.

Về phương pháp làm thơ, Nguyên Sa có thuyết cho rằng vần thơ nếu luôn luôn thật sát thì sẽ nhàm chán. Vần không sát hẳn, thậm chí lạc vần, nếu sử dụng đúng cách, đúng chỗ, vẫn ra một bài thơ hay. Ông nói nhiều về thuyết này trong Nguyên Sa - Hồi Ký. (Trích: "Vần thơ có vần chỉnh, vần thông, vần cưỡng áp và lạc vận. Vần chỉnh không cần sự hỗ trợ, không cần sự phối âm, nhưng sự sử dụng những nền âm thanh khác biệt có khả năng làm cho vần thông trở thành vần chỉnh, vần cưỡng và ngày cả vần lạc cũng được nắm tay giữ được trong khoảng không gian giữa trời, giữa đất mênh mông.")

Thơ Nguyên Sa có một số bài được biết đến nhiều hơn qua những bài hát do nhạc sĩ Ngô Thuỵ Miên phổ nhạc (Áo lụa Hà Đông, Tuổi mười ba, Paris có gì lạ không em...). Những nhạc sĩ khác có phổ nhạc vào thơ Nguyên Sa là Phạm Duy (Vết sâu), Phạm Đình Chương (Màu Kỷ Niệm), Anh Bằng (Mai Tôi Đi), Song Ngọc (Tiễn đưa) Hoàng Thanh Tâm ( Tháng sáu trời mưa ) , Phạm Anh Dũng (Hư Ảo Trăng)...

• Đồng thời, ông viết báo, làm thơ, và tham gia hoạt động văn nghệ sôi nổi, là một trong những cây bút chủ chốt của phong trào thơ tự do ở miền Nam Việt Nam giai đoạn 1954–1975.

• Sau năm 1975, ông định cư tại Hoa Kỳ và tiếp tục viết văn, làm báo và làm thơ.
 

Phong cách thơ 

Thơ Nguyên Sa là sự kết hợp giữa chất lãng mạn kiểu Pháp và tinh thần hiện đại, với những hình ảnh đời thường (đường phố, café, tóc, mắt, Paris…) trở thành biểu tượng tình yêu, nỗi nhớ và triết lý sống. Thơ ông nhẹ nhàng, không ủy mị, có lúc mang chất dí dỏm, nhưng lại rất sâu sắc.

Tác phẩm:

Thơ
• Thơ Nguyên Sa tập 1
• Thơ Nguyên Sa tập 2
• Thơ Nguyên Sa tập 3
• Thơ Nguyên Sa tập 4
• Thơ Nguyên Sa toàn tập

Truyện dài
• Giấc mơ 1
• Giấc mơ 2
• Giấc mơ 3
• Vài ngày làm việc ở Chung Sự Vụ

Truyện ngắn
• Gõ đầu trẻ
• Mây bay đi 

Biên khảo triết học và văn học

• Descartes nhìn từ phương Đông
• Một mình một ngựa
• Một bông hồng cho văn nghệ

Bút ký

• Đông du ký
Hồi ký
• Nguyên Sa - Hồi ký
• Cuộc hành trình tên là lục bát 

Sách giáo khoa

• Luận lý học
• Tâm lý học.
 

Nguyên Sa được xem là người đã hiện đại hóa thơ tình Việt Nam, đưa đời sống thành thị và tâm lý trí thức vào trong thi ca. Thơ ông vẫn còn được yêu thích rộng rãi cho đến ngày nay, đặc biệt là trong giới trẻ yêu thơ lãng mạn.

Sau đây là một số bài thơ được yêu thích của ông, kèm theo bản dịch tiếng Pháp và tiếng Anh.
 

ÁO LỤA HÀ ĐÔNG

Nắng Sài Gòn anh đi mà chợt mát
Bởi vì em mặc áo lụa Hà Đông
Anh vẫn yêu màu áo ấy vô cùng
Thơ của anh vẫn còn nguyên lụa trắng

Anh vẫn nhớ em ngồi đây tóc ngắn
Mà mùa thu dài lắm ở chung quanh
Linh hồn anh vội vã vẽ chân dung
Bày vội vã vào trong hồn mở cửa

Gặp một bữa anh đã mừng một bữa
Gặp hai hôm thành nhị hỉ của tâm hồn
Thơ học trò anh chất lại thành non
Và đôi mắt ngất ngây thành chất rượu

Em không nói đã nghe lừng giai điệu
Em chưa nhìn mà đã rộng trời xanh
Anh đã trông lên bằng đôi mắt chung tình
Với tay trắng em vào thơ diễm tuyệt

Em chợt đến, chợt đi, anh vẫn biết
Trời chợt mưa, chợt nắng chẳng vì đâu
Nhưng sao đi mà không bảo gì nhau
Để anh gọi, tiếng thơ buồn vọng lại

Để anh giận mắt anh nhìn vụng dại
Giận thơ anh đã nói chẳng nên lời
Em đi rồi, sám hối chạy trên môi
Những ngày tháng trên vai buồn bỗng nặng

Em ở đâu, hỡi mùa thu tóc ngắn
Giữ hộ anh màu áo lụa Hà Đông
Anh vẫn yêu màu áo ấy vô cùng
Giữ hộ anh bài thơ tình lụa trắng.


LA ROBE DE SOIE DE HÀ ĐÔNG

Le soleil de Saïgon brillait, mais l’air était frais,
Car tu portais la robe de soie de Hà Đông.
Je l’aime tant, cette robe aux teintes claires,
Et mes vers en gardent le doux éclat de blanc.

Je me souviens de toi, assise, cheveux courts,
L’automne semblait si long autour de nous.
Mon âme pressée esquissait ton portrait
Et l’enfermait vite dans l’âme grande ouverte.

Un jour, te voir suffit à combler mes heures,
Deux jours - et mon cœur chanta un double bonheur.
Mes vers d’écolier s’empilaient en montagnes,
Et tes yeux enivraient comme vin sans mesure.

Tu ne dis rien, mais déjà naissait la musique,
Tu ne regardais pas, le ciel s’élargissait.
Je t’adorais d’un regard si fidèle
Que mes mains nues t’entrainaient vers mes poèmes.

Je savais bien : tu viens, tu pars comme l’éclair -
La pluie, le soleil changent sans pourquoi.
Mais pourquoi partir sans un mot, sans adieu ?
Seul reste un écho triste de mes vers.

Alors, fâché, je baisse les yeux en silence,
Fâché de mes poèmes aux mots maladroits.
Tu es partie, sur mes lèvres le remords,
Et sur mes épaules, le poids des jours passés.

Où es-tu, automne aux cheveux courts ?
Garde pour moi la robe de soie de Hà Đông.
Je l’aime tant, cette robe aux teintes claires,
Garde aussi ce poème d’amour en soie blanche.


THE HÀ ĐÔNG SILK DRESS

Saigon sunshine, yet I feel a sudden breeze
Because you wear the silk dress from Hà Đông.
I love that dress with an endless tenderness—
My poems still hold its whiteness in full bloom.

I still recall you sitting here, short hair,
While autumn stretched forever all around.
My restless soul rushed to draw your portrait,
And placed it gently in the heart’s wide door.

To see you once - my joy bloomed for a day,
To see you twice - my soul’s delight doubled.
My schoolboy verses rose into a mountain,
And your dreamy eyes turned to heady wine.

You didn’t speak, yet music filled the air,
You didn’t look, yet the sky expanded wide.
I gazed with eyes of undivided love,
And with bare hands, brought you into my verse.

You came, you left - I always knew you might,
Like sudden rain or sunshine with no cause.
But why depart without a single word,
Leaving my poem’s echo tinged with sorrow?

So I grew bitter, eyes cast down in shame,
Angry at verses that failed to say enough.
You had gone - repentance touched my lips,
And time grew heavy on my grieving shoulders.

Where are you now, autumn with short hair?
Please keep for me the Hà Đông silk dress.
I still love that dress with all my heart -
Please keep for me this love poem, white as silk.

TƯƠNG TƯ

Tôi đã gặp em từ bao giờ
Kể từ nguyệt bạch xuống đêm khuya
Kể từ gió thổi trong vừng tóc
Hay lúc thu về cánh nhạn kia?

Có phải em mang trên áo bay
Hai phần gió thổi, một phần mây
Hay là em gói mây trong áo
Rồi thở cho làn áo trắng bay?

Có phải mùa xuân sắp sửa về
Hay là gió lạnh lúc đêm khuya
Hay là em chọn sai màu áo
Để nắng thu vàng giữa lối đi?

Có phải rằng tôi chưa được quen
Làm sao buổi sáng đợi chờ em
Hay từng hơi thở là âm nhạc
Đàn xuống cung trầm, mắt nhớ thương

Buổi tối tôi ngồi nghe sao khuya
Đi về bằng những ngón chân thưa
Và nghe em ghé vào giấc mộng
Vành nón nghiêng buồn trong gió đưa

Tôi không biết rằng lạ hay quen
Chỉ biết em mang theo nghê thường
Cho nên cặp mắt mờ hư ảo
Cả bốn chân trời chỉ có em.

NOSTALGIE D’AMOUR

Depuis quand t’ai-je vue, dis, depuis quand ?
Depuis que la lune blanchit le long du soir,
Depuis que le vent joue dans ta chevelure,
Ou quand l’automne glisse l’oie dans le ciel noir ?

Portes-tu, dans ta robe flottante et claire,
Deux parts de vent mêlées à une de nuée ?
Ou bien as-tu plié les nuages dans ton vêtement
Et soufflé pour faire danser l’étoffe de thé ?

Est-ce le printemps qui veut s’annoncer,
Ou bien le froid qui glisse en pleine nuit ?
Ou bien t’es-tu trompée de couleur d’habit
Pour que l’or d’automne illumine le sentier ?

Peut-être que je ne te connais pas encore—
Pourquoi t’attends-je dès l’aube chaque jour ?
Chaque souffle devient musique invisible,
Cordes graves d’un chant, yeux pleins d’amour.

Le soir venu, j’écoute les étoiles,
Marcher doucement sur la pointe des pieds,
Et je t’entends glisser dans mes rêves,
Chapeau penché, le vent t’emporte en secret.

Je ne sais plus si tu m’es proche ou lointaine,
Mais tu portes, c’est sûr, la robe des déesses.
Alors mes yeux, noyés dans le mirage,
Voient en toi le seul monde aux quatre plaines.

LONGING

When did I first meet you — who can say?
Since moonlight poured into the midnight air,
Since wind played gently through your flowing hair,
Or when the autumn sent that lone bird astray?

Did your white dress carry the wind’s soft grace
Two parts of breeze and one of drifting cloud?
Or did you fold the skies into your gown
And breathe it forth to make your fabric sway?

Is it that spring is drawing near again,
Or just the chill that lingers through the night?
Or did you choose the wrong shade for your dress,
That autumn sunlight paints the path so bright?

Perhaps we’ve never even been introduced—
So why do I await you every dawn?
Each breath of yours becomes a silent song,
A low-pitched string of music, fond and loose.

At night I sit and hear the distant stars
Walk softly by on slow and scattered feet,
And feel you drift into my quiet dream,
Your tilted hat in wind, so still, so sweet.

I cannot tell if you’re a stranger still—
I only know you wear a goddess’ robe.
My eyes, now blurred in mists of reverie,
See only you in all the skies around me.

THƠ XUÂN

Thơ xuân áo vàng

Mùa xuân em mặc áo vàng,
Ở trong thơ cổ chim hoàng hạc bay.
Em vừa xoay nhẹ vai gầy,
Nhìn coi vũ điệu vào đầy giấc mơ.
Nhìn coi chỗ cuối bài thơ,
Nụ hôn màu đỏ trời cho rượu đào.
Anh nhìn em mới bước vào,
Nhìn xuân, xuân cát tiếng chào đầu năm.


Thơ xuân áo xanh

Mùa xuân em mặc áo xanh,
Biển thu mình lại dưới cành lá nâu.
Bướm vàng cột tóc mái sau,
Cám ơn em đã mang màu cho xuân.
Cuộc đời dẫu có phù vân,
Ở trong mây nổi có phần thiên thu.


Thơ xuân áo tím

Trời sang trước, núi sang sau,
Tranh nhau gõ cửa lúc đầu sớm mai.
Ta chưa kịp hỏi coi ai,
Đã nghe tiếng biển reo vui rộn ràng.
Thơ xanh, thơ trắng, thơ vàng,
Giục nhau cất tiếng mừng em đã về.
Trong vũ trụ có sao tua,
Em khoe áo tím. trời vừa sang xuân.

POÈMES DU PRINTEMPS

Printemps en robe jaune

Au printemps, tu portes une robe jaune,
Dans les vers anciens, la grue d’or s’envole.
Tu tournes l’épaule, frêle et légère,
Et la danse entre doucement dans mes rêves.
Regarde, là-bas, à la fin du poème—
Un baiser rouge, comme un vin céleste.
Je te vois entrer, à pas de printemps,
Et le sable du temps salue la nouvelle année.

Printemps en robe verte

Au printemps, tu portes une robe verte,
La mer se replie sous les branches brunes.
Un papillon d’or noue tes cheveux,
Merci à toi d’avoir peint le printemps.
Même si la vie n’est que brume passagère,
Il est dans les nuages un souffle d’éternité.

Printemps en robe violette

Le ciel arrive d’abord, la montagne suit,
Tous viennent frapper aux portes de l’aube.
Je n’ai pas eu le temps de demander : “Qui ?”
Déjà j’entends la mer chanter de joie.
Les vers bleus, blancs et dorés
Se pressent pour fêter ton retour.
Dans l’univers où brillent les constellations,
Tu dévoiles ta robe violette — et voici le printemps.

 

SPRING POEMS

Spring in a Yellow Dress

In spring, you wear a yellow dress,
In old poems, golden cranes take flight.
You turn your slender shoulders slightly,
And a dance enters softly into my dream.
Look there, at the poem’s final line—
A red kiss, like heavenly wine.
I see you just stepping in,
And spring greets the new year on grains of sand.

Spring in a Green Dress

In spring, you wear a dress of green,
The sea folds itself beneath brown leaves.
A golden butterfly ties back your hair—
Thank you for bringing color to the spring.
Even if life is only drifting mist,
There’s something eternal in those rising clouds.

Spring in a Purple Dress

The sky arrives first, the mountains follow,
All rushing to knock at the door of dawn.
I haven’t yet asked, “Who’s there?”
When I hear the sea singing in delight.
Blue verses, white verses, golden lines—
All rise in chorus to welcome your return.
In the cosmos where constellations turn,
You show your purple dress—
And spring has come.

BÀI THƠ NGẮN

Anh làm một bài thơ ngắn
Riêng cho em
Để xóa một câu chuyện tầm thường:
Những đời người đã cũ!

Vì tất cả những gì nguyên lành
Đều xây trên một chút gì đổ vỡ

Nên anh chỉ bảo em:
Những câu hỏi
Tất cả tại sao
Vẫn có một vì sao lòng mình không đến được

Và những câu hỏi
Tất cả tại ai
Vẫn chỉ có nghĩa là tan vỡ!...

Nên anh chỉ làm bài thơ rất ngắn
Bài thơ rất nhỏ
Của đôi mắt khẩn cầu:
Em đừng rút bàn tay em
Ra khỏi bàn tay anh
Như người ta rót hết nước chè
Để lại chiếc ấm không trong một lần ấm rỏ!

Dù quanh chúng mình chỉ là những hàng rào đố kỵ
Giữa một đêm không trăng
Giữa một lòng chiều không đáy
Em đừng khóc làm gì
Cho nước mắt vu vơ
Dù đôi tay buông xuống
Chúng mình vẫn tin tưởng
Chúng mình vẫn say sưa
Chúng mình vẫn nhìn vào mắt nhau
Để mở một chân trời rất rộng...

PETIT POÈME

Je t’écris un poème très court
Rien que pour toi
Pour effacer une histoire banale :
Des vies déjà fanées…

Car tout ce qui est pur et vrai
Se construit sur un peu de ruine.

Alors je te dis seulement :
Toutes les questions —
Tous les “pourquoi”
Il reste une étoile que notre cœur n’atteint pas…

Et toutes les questions —
Tous les “à cause de qui”
N’ont jamais voulu dire qu’une chose : la cassure…

Alors j’écris un poème très court,
Un poème tout petit
Dans le regard qui supplie :
Ne retire pas ta main
De la mienne
Comme on vide le thé d’une théière
Et qu’on y laisse le vide — pour toujours…

Même si tout autour de nous
Ne sont que barrières de jalousie
Dans une nuit sans lune
Dans un soir sans fond,
Ne pleure pas — pour des larmes perdues.
Même si nos mains retombent,
Nous gardons la confiance,
Nous gardons l’ivresse,
Et nous nous regardons
Pour ouvrir un horizon immense…


A SHORT POEM

I wrote a little poem
Just for you
To erase a common tale:
Lives already worn and faded.

Because everything pure and true
Is built upon a trace of something broken.

So I only tell you this:
All the questions
All the “why”s
There’s always a star the heart cannot reach…

And all the questions
All the “who’s to blame”
Only ever mean: something fell apart.

So I’ve written a very short poem,
A poem so small
In the pleading of these eyes:
Please don’t pull your hand
Out of mine
Like someone pouring out the last of the tea
And leaving an empty pot behind — forever…

Even if all around us
Are fences made of envy
In a moonless night,
In a bottomless dusk,
Don’t cry —
Not for wandering tears.
Even if our hands fall,
We still believe,
We still are drunk with love,
We still look into each other’s eyes
To open up a s that has no end…

PARIS CÓ GÌ LẠ KHÔNG EM

Paris có gì lạ không em?
Mai anh về em có còn ngoan
Mùa xuân hoa lá vương đầy ngõ
Em có tìm anh trong cánh chim

Paris có gì lạ không em?
Mai anh về giữa bến sông Seine
Anh về giữa một giòng sông trắng
Là áo sương mù hay áo em?

Em có đứng ở bên bờ sông?
Làm ơn che khuất nửa vừng trăng
Anh về có nương theo giòng nước
Anh sẽ tìm em trong bóng trăng

Anh sẽ thở trong hơi sương khuya
Mỗi lần tan một chút sương sa
Bao giờ sáng một trời sao sáng
Là mắt em nhìn trong gió đưa...

Anh sẽ cầm lấy đôi bàn tay
Tóc em anh sẽ gọi là mây
Ngày sau hai đứa mình xa cách
Anh vẫn được nhìn mây trắng bay

Anh sẽ chép thơ trên thời gian
Lời thơ toàn những chuyện hờn ghen
Vì em hay một vừng trăng sáng
Đã đắm trong lòng cặp mắt em?

Anh sẽ đàn những phím tơ trùng
Anh đàn mà chả có thanh âm
Chỉ nghe gió thoảng niềm thương nhớ
Để lúc xa vời đỡ nhớ nhung

Paris có gì lạ không em?
Mai anh về mắt vẫn lánh đen
Vẫn hỏi lòng mình là hương cốm
Chả biết tay ai làm lá sen?...

PARIS, Y A-T-IL QUELQUE CHOSE D’ÉTRANGE, MON AMOUR ?

Paris, y a-t-il quelque chose d’étrange, mon amour ?
Demain je rentre - seras-tu toujours sage ?
Le printemps parsème les ruelles de fleurs,
Me chercheras-tu dans l’aile d’un nuage ?

Paris, y a-t-il quelque chose d’étrange, mon amour ?
Demain je reviens, au bord de la Seine.
Je rentre par un fleuve blanc, sans détour -
Est-ce le brouillard, ou bien ta robe lointaine ?

Seras-tu là, debout, au bord de l’eau ?
S’il te plaît, cache un peu la moitié de la lune.
Je rentre en suivant le courant des flots,
Je te chercherai dans l’ombre qui s’allume.

Je respirerai la brume au matin,
Quand elle se dissipe, un peu, sans fin.
Et quand brillera tout un ciel d’étoiles -
Ce seront tes yeux dans le vent qui voilent…

Je tiendrai alors tes deux mains ouvertes,
Et j’appellerai “nuage” tes cheveux.
Un jour peut-être on sera loin, muets -
Mais je verrai des nuages blancs heureux.

J’écrirai des vers sur le fil du temps,
Des vers pleins de jalousies, de tourments —
Est-ce toi, ou bien la lune trop claire,
Qui s’est noyée dans ton regard sincère ?

Je jouerai des cordes de soie fragile,
Sans aucun son, dans un silence subtil.
Juste le vent soufflant les souvenirs,
Pour que l’absence pèse un peu moins, le soir…

Paris, y a-t-il quelque chose d’étrange, mon amour ?
Demain je rentre, tes yeux resteront noirs.
Mon cœur se demande : est-ce le riz nouveau,
Ou les mains de qui font la feuille de nénuphar ?…


IS THERE ANYTHING STRANGE IN PARIS, MY DEAR?

Is there anything strange in Paris, my dear?
Tomorrow I return - will you still be kind?
Spring has left flowers scattered down the alleys,
Will you search for me in the wings of a bird?

Is there anything strange in Paris, my dear?
Tomorrow I return by the banks of the Seine.
I’ll come back with the flowing of a white river
Is it mist I see, or your dress once again?

Will you stand waiting by the riverside?
Please, hide half the moon from my weary eyes.
If I return upon the drifting waters,
I’ll look for you in the moonlight’s disguise.

I’ll breathe with the mist in the hush of night,
Each sigh a breath as the dewdrops fall.
And when the sky shines with starlight bright—
It’s your gaze I’ll feel in the winds that call.

I’ll hold your hands in my trembling palms,
Your hair I’ll name as the clouds on high.
Though one day we may drift far apart,
I’ll still see white clouds in a distant sky.

I’ll write my poems upon time’s thread,
Verses filled with longing and jealousy.
Is it you, or is it the moon’s bright gleam,
That drowns so softly in your eyes for me?

I’ll play the strings of a soundless lute,
No music — only memories blown by breeze.
Let them echo soft when we’re far away,
To soothe the ache of longing with quiet ease.

Is there anything strange in Paris, my dear?
Tomorrow I return, your eyes still deep and dark.
My heart still asks: is this scent green rice—
Or whose hands folded the lotus leaf’s mark?

CẦN THIẾT

Không có anh lấy ai đưa em đi học về
Lấy ai viết thư cho em mang vào lớp học
Ai lau mắt cho em ngồi khóc
Ai đưa em đi chơi trong chiều mưa
Những lúc em cười trong đêm khuya
Lấy ai nhìn những đường răng em trắng
Đôi mắt sáng là hành tinh lóng lánh
Lúc sương mờ ai thở để sương tan
Ai cầm tay cho đỏ má hồng em
Ai thở nhẹ cho mây vào trong tóc...

Không có anh nhỡ một mai em khóc
Ánh thu buồn trong mắt sẽ hao đi
Tóc sẽ dài thêm mớ tóc buồn thơ

Không có anh thì ai ve vuốt
Không có anh lấy ai cười trong mắt
Ai ngồi nghe em nói chuyện thu phong
Ai cầm tay mà dắt mùa xuân
Nghe đường máu run từng cành lộc biếc

Không có anh nhỡ ngày mai em chết
Thượng đế hỏi anh sao tóc em buồn
Sao tay gầy, sao đôi mắt héo hon
Anh sẽ phải cúi đầu đi về địa ngục...

NÉCESSAIRE

S’il n’y avait pas toi - qui me ramènerait de l’école ?
Qui écrirait ces lettres que je cache sous mes livres ?
Qui essuierait mes yeux quand les larmes arrivent,
Qui m’emmènerait jouer sous la pluie du soir ?

Quand je souris dans le silence noir,
Qui verrait briller mes dents dans l’ombre ?
Mes yeux sont des planètes de lumière,
Quand la brume descend - qui soufflerait pour l’éclaircir ?
Qui tiendrait ma main pour rougir mes joues ?
Qui soufflerait doucement pour mettre les nuages dans mes cheveux?

S’il n’y avait pas toi - et qu’un jour je pleure,
La lumière d’automne dans mes yeux fanerait,
Et mes cheveux pousseraient en mèches de tristesse…

S’il n’y avait pas toi - qui me caresserait ?
Qui rirait encore au fond de mon regard ?
Qui s’assiérait à m’écouter parler du vent d’automne ?
Qui tiendrait ma main pour guider le printemps,
Sentir la sève trembler dans chaque bourgeon vert ?

S’il n’y avait pas toi - et que demain je meure,
Dieu te demanderait :
Pourquoi ses cheveux sont-ils tristes ?
Pourquoi ses mains si maigres ?
Pourquoi ses yeux fanés comme l’ombre ?
Et tu devrais baisser la tête,
Descendre, en silence, aux enfers…


NECESSARY

Without you - who would walk me home from school?
Who would write me notes I’d hide between my books?
Who would wipe my tears when I sit and cry,
And take me out beneath the rainy sky?

When I laugh deep into the quiet night,
Who’d watch my smile, my teeth so white?
My eyes - two planets in a glowing spin,
When mist rolls in - who’d breathe to clear it thin?
Who’d hold my hand till blush would grace my cheek,
And breathe so soft clouds gather in my hair so sleek?

Without you - if one day I start to cry,
Autumn’s light would fade within my eye.
And sorrow, like a veil, would grow my hair -
A poem made of grief beyond repair…

Without you - who would soothe me when I ache?
Without you - who would see my eyes and break
Into the laughter that I hold so dear?
Who’d sit and listen when I speak of autumn air?

Who’d hold my hand and lead in spring’s delight,
Feeling the sap run through the budding light?

Without you - if I were to die one day,
God would ask:
Why were her tresses filled with grey?
Why were her hands so thin, her eyes so torn?

And you - you’d have to bow your head
And walk in silence to the fires below - forlorn.

NGA

Hôm nay Nga buồn như một con chó ốm
Như con mèo ngái ngủ trên tay anh
Đôi mắt cá ươn như sắp sửa se mình
Để anh giận sao chả là nước biển!...

Tại sao Nga ơi, tại sao...
Đôi mắt em nghẹn như sát từng lần vỏ hến
Hơi thở trùng như sợi chỉ không căng
Bước chân không đều như chiếc thước kẻ ai làm cong
Ai dám để ở ngoài mưa, ngoài nắng!

Nói cho anh đi, Nga ơi...
(em làm ơn chóng chóng)
Lại bên anh đi - bằng một lối rõ thật gần
Bằng một lối gần hơn con đường cong
Bằng một lối gần hơn con đường thẳng
Bằng đôi má hồng non, bằng mắt nhìn trinh trắng
Bằng những lời yêu mến tan trên đôi môi...

Và cười đi em ơi,
Cười như sáng hôm qua,
Như sáng hôm kia...
Cười đi em,
Cười như những chiều đi học về
Em đố anh Paris có bao nhiêu đèn xanh đèn đỏ
Và anh đố em: Em có nhớ
Mỗi ngày bao nhiêu lần anh hôn em?...

Cười đi em,
Cười rõ thật nhiều đi em...
Rồi đố anh
Cho anh không kịp đếm
Cho anh tan trong niềm vui
Cho bao nhiêu ngọn đèn xanh, đèn đỏ thi nhau cười
Vì hai bàn tay chúng mình sát lại
(tay anh và tay em)
Nhớ hai giãy phố chạm vào nhau
Hai giãy phố chúng mình vẫn đi về
Em nhớ không?...

Em nhớ không, đã có một lần anh van em
Đã có một lần lâu hơn cả ngày xưa
Em sợ thời gian buồn nhu mọt nhấm từng câu thơ
Em sợ thời gian ác như lửa thiêu từng thanh củi
Mắt e ngại như từng con chỉ rối
Em sợ những ngày trời nắng như hôm nay
Em sợ những đường tàu vướng víu như chỉ tay
Không dám chọn lấy một ga hò hẹn
Em nhớ không, anh đã van em
(và anh còn van em như ngày xưa...)
Em đừng buồn như những chiếc lá tre khô
Em đừng buồn như những nóc nhà thờ không có tuổi
Anh van em đừng nhìn anh và đừng cười gượng gạo
Em đừng cười như ngọn bấc gần hao
Những nụ cười vướng trên đôi gò má xanh xao
Những nụ cười vướng trên mắt nhìn trắng đục
Đừng để anh nhìn em rồi nghẹn ngào chớp mắt
Như hai vì sao le lói trong đêm sương mù
Đừng để thời gian dầy như trăm vạn lớp chấn song thưa
Về xen giữa hai bàn tay sầu tủi!...

Em nhớ không, anh đã van em đừng buồn
Anh đã van em đừng để những nụ cười chắp nối
Mắt anh sẽ mờ vì những vết kim khâu
Và anh buồn, rồi lấy ai mà dỗ nhau
Lấy ai mà dỗ hai con chó ốm!...

Em nhớ không cả một hôm trời mưa
Một hôm trời mưa tấm tức
Một hôm trời mưa không ướt cánh chuồn chuồn
Những hạt mưa không đan thành mắt áo len
Những hạt mưa không làm phai màu nước mắt
Em đã khóc, anh đã khóc và chúng mình đã khóc
Bước chân lê trên những hè phố không quen
Chúng mình đã khóc vì không được gần nhau như hai con chim
Chúng mình đã khóc vì không có tiền làm lễ cưới, lễ xin
Và em nhớ không, chúng mình đã hỏi nhau:
Tại sao phải làm lễ tơ hồng
Tại sao phải nhờ người ta buộc chỉ vào chân
Khi tay em đã vòng ra đằng sau lưng anh
Khi tay anh đã vòng ra đằng sau lưng em
Người ta làm thế nào cắt được
Bốn bàn tay chim khuyên!...

Người ta làm thế nào cấm được chúng mình yêu nhau
Nếu anh không có tiền mua nhẫn đeo tay
Anh sẽ hôn đền em
Và anh bảo em soi gương
Nhìn vết môi anh trên má
Môi anh tròn lắm cơ
Tròn hơn cả chữ O
Tròn hơn cả chiếc nhẫn
Tròn hơn cả hai chiếc nhẫn đeo tay!...

Chúng mình lấy nhau
Cần gì phải ai hỏi...
Cả anh cũng không cần phải hỏi anh
"Có bằng lòng lấy em?..."
Vì anh đã trả lời anh
Cũng như em trả lời em
Và cũng nghẹn ngào nước mắt!...

Và em sẽ cười phải không em
Em sẽ không buồn như một con chó ốm
Như con mèo ngái ngủ trên tay anh
Đôi mắt cá ươn như sắp sửa se mình
Để anh giận sao chả là nước biển!...

Em sẽ cười phải không em
Vì không ai cấm được chúng mình yêu nhau!...
Không ai cấm được anh làm những câu thơ anh thích
Không ai cấm được anh làm cả bài thơ
Với một chữ N
Với một chữ G
Và với một chữ A
Người ta có thể đọc một câu, hai câu, hay cả ba
Người ta có thể không thích
(thì người ta không thích một mình)
Nhưng người ta không cấm được anh yêu bài thơ của anh.

NGA

Aujourd’hui, Nga, tu es triste comme un chien malade,
Comme le chat endormi dans tes bras.
Tes yeux sont comme des poissons mourants,
Ils semblent se fermer, pourquoi me fâcher ainsi ?

Pourquoi, Nga, pourquoi…
Tes yeux serrent comme la coquille d’une huître,
Ton souffle est faible, comme un fil tendu,
Tes pas incertains comme une tige qui se courbe,
Qui ose te laisser dehors, sous la pluie, sous le soleil ?

Dis-moi, Nga, dis-moi…
(Reviens vite auprès de moi)
Viens près de moi — par un chemin clair et proche,
Par un chemin plus court que la route qui se courbe,
Par un chemin plus direct que celui qui est droit,
Par tes joues roses, par tes yeux purs et doux,
Par ces mots d’amour qui se fondent sur tes lèvres…

Et souris, ma chère,
Souris comme hier,
Comme avant-hier…
Souris, ma chère,
Souris comme lors de ces après-midis en rentrant de l’école,
Tu me défies de me souvenir combien de feux verts et rouges il y a à Paris,
Et moi je te défie : te souviens-tu
Combien de fois par jour je t’ai embrassée ?

Souris, ma chère,
Souris encore, souris tant que tu peux…
Et défie-moi,
Pour que je ne puisse pas compter,
Pour que je me perde dans la joie,
Pour que tous les feux de la ville rient ensemble,
Parce que nos mains se sont unies,
(Mes mains et les tiennes)
Souviens-toi des rues qui se croisent,
Des rues où nous marchons encore,
Tu te souviens ?

Tu te souviens, il y a un jour, je t’ai suppliée,
Il y a un jour, plus longtemps que dans le passé,
Tu avais peur que le temps ne dévore chaque vers,
Tu avais peur que le temps brûle tout sur son passage,
Tes yeux étaient timides comme des fils emmêlés,
Tu avais peur des journées ensoleillées comme aujourd’hui,
Tu avais peur des rails qui se tordent comme des lignes de main,
Ne sachant quelle gare choisir pour nos rendez-vous,
Tu te souviens, je t’ai suppliée…
(Je t’en supplie, comme dans le passé…)

Ne sois pas triste, comme les feuilles de bambou sèches,
Ne sois pas triste, comme les toits de l’église sans âge,
Je t’en supplie, ne me regarde pas comme ça, ne souris pas d’un sourire forcé,
Ne souris pas comme une mèche de cire fondue,
Ces sourires accrochés à tes joues pâles,
Ces sourires figés dans tes yeux troubles,
Ne me laisse pas te regarder, et je me noierai dans mes larmes,
Comme deux étoiles faibles dans une nuit brumeuse,
Ne laisse pas le temps s’empiler comme des couches infinies,
Entre nos mains pleines de mélancolie…

Tu te souviens, je t’ai suppliée de ne pas être triste,
Je t’ai suppliée de ne pas laisser tes sourires se briser,
Mes yeux se brouilleront à cause des fils qui se tissent,
Et je serai triste, qui pourra me consoler ?
Qui pourra apaiser deux chiens malades ?

Tu te souviens de ce jour de pluie ?
Un jour où la pluie tombait sans fin,
Un jour où la pluie ne mouillait même pas les ailes des libellules,
Les gouttes de pluie ne formaient pas des yeux sur un pull,
Les gouttes ne faisaient pas s’effacer la couleur des larmes,
Tu as pleuré, j’ai pleuré, et nous avons pleuré,
Nos pas traînaient dans les rues que nous ne connaissions pas,
Nous avons pleuré parce que nous ne pouvions pas être proches, comme deux oiseaux,
Nous avons pleuré parce qu’il n’y avait pas d’argent pour un mariage, une demande en mariage,
Et tu te souviens, nous nous sommes demandé :
Pourquoi faire une cérémonie ?
Pourquoi attendre que quelqu’un noue un fil autour de nos pieds ?
Quand tes bras étaient déjà autour de moi,
Quand mes bras étaient déjà autour de toi,
Qui pourrait couper ça,
Nos quatre mains entrelacées ?

Qui peut interdire notre amour,
Si je n’ai pas d’argent pour t’offrir une bague,
Je t’embrasserai encore,
Et je te dirai de regarder le miroir,
De voir mes lèvres sur ta joue,
Mes lèvres sont pleines,
Plus rondes que la lettre O,
Plus rondes que la bague,
Plus rondes que les deux bagues qu’on porte !

Nous nous marierons,
Pas besoin de demander à personne…
Même moi je n’ai pas besoin de me demander
“Accepterais-tu de m’épouser ?”
Parce que j’ai déjà répondu pour moi,
Tout comme toi pour toi,
Et c’est avec les larmes qu’on répond !

Et tu souriras, n’est-ce pas ?
Tu ne seras pas triste comme un chien malade,
Comme un chat endormi dans mes bras,
Avec des yeux pleins de tristesse,
Pourquoi me fâcher ainsi ?

Tu souriras, n’est-ce pas ?
Parce qu’il n’y a personne pour nous interdire de nous aimer !
Personne ne peut m’empêcher d’écrire les poèmes que j’aime,
Personne ne peut m’empêcher d’écrire tout un poème,
Avec une lettre N,
Avec une lettre G,
Et avec une lettre A.
Les gens peuvent lire une phrase, deux phrases, ou trois,
Ils peuvent ne pas aimer,
(Mais ils n’aiment que seuls)
Mais personne ne peut m’empêcher d’aimer mon poème.


NGA

Today, Nga, you are sad like a sick dog,
Like the sleepy cat resting in your arms.
Your eyes are like fish that are about to close,
Why should I be angry, like the sea?

Why, Nga, why…
Your eyes tighten like the shell of an oyster,
Your breath is weak, like a taut thread,
Your steps uneven, like a bent stick,
Who dares leave you out in the rain, in the sun?

Tell me, Nga, tell me…
(Come back quickly)
Come to me — by a path so clear and close,
By a path shorter than the curved road,
By a path straighter than the straight one,
By your rosy cheeks, by your pure, soft eyes,
By words of love that melt on your lips…

And smile, my dear,
Smile like yesterday,
Like the day before yesterday…
Smile, my dear,
Smile like those afternoons when we walked back from school,
You dare me to count how many green and red lights there are in Paris,
And I dare you: do you remember
How many times a day I kissed you?

Smile, my dear,
Smile more, smile as much as you can…
Then challenge me,
So that I can’t count,
So that I lose myself in joy,
So that all the streetlights laugh together,
Because our hands are joined,
(My hand and yours)
Remember the streets that meet,
The streets we still walk on,
Do you remember?

Do you remember, there was a day I begged you,
There was a day, longer than the past,
You were afraid time would consume each verse,
You were afraid time would burn everything on its way,
Your eyes were shy like tangled threads,
You were afraid of sunny days like today,
You were afraid of the rails twisting like the lines of a palm,
Not knowing which station to choose for our rendezvous,
Do you remember, I begged you…
(I still beg you, like in the past…)

Don’t be sad, like the dry bamboo leaves,
Don’t be sad, like the roofs of churches with no age,
I beg you, don’t look at me like that, don’t smile that forced smile,
Don’t smile like a wick near burning out,
Those smiles stuck to your pale cheeks,
Those smiles stuck in your cloudy eyes,
Don’t let me look at you and choke on my tears,
Like two faint stars in the foggy night,
Don’t let time pile up like endless layers,
Between our hands full of sorrow…

Do you remember, I begged you not to be sad,
I begged you not to let your smiles break,
My eyes will blur from the needle-prick scars,
And I will be sad, who will comfort me?
Who will comfort two sick dogs?

Do you remember that rainy day?
A day when the rain fell endlessly,
A day when the rain didn’t even wet the dragonfly’s wings,
The raindrops didn’t form eyes on a sweater,
The raindrops didn’t erase the color of tears,
You cried, I cried, and we both cried,
Our steps dragging on unfamiliar streets,
We cried because we couldn’t be close like two birds,
We cried because we couldn’t afford a wedding, a proposal,
And do you remember, we asked each other:
Why do we need a ceremony?
Why wait for someone to tie a string around our feet?
When your arms were already around me,
When my arms were already around you,
Who could cut it,
Our four intertwined hands?

Who can forbid our love,
If I don’t have money for a ring,
I will kiss you instead,
And I’ll tell you to look in the mirror,
To see my lips on your cheek,
My lips are full,
Rounder than the letter O,
Rounder than the ring,
Rounder than the two rings we wear!

We will marry,
No need for anyone to ask…
Even I don’t need to ask myself,
“Will you marry me?”
Because I’ve already answered for myself,
Just like you have answered for yourself,
And with tears, we answer!

And you will smile, won’t you?
You won’t be sad like a sick dog,
Like the sleepy cat resting in my arms,
With eyes full of sorrow,
Why should I be angry like the sea?

You will smile, won’t you?
Because no one can forbid us to love each other!
No one can stop me from writing the poems I love,
No one can stop me from writing a whole poem,
With an N,
With a G,
And with an A.
People can read one line, two lines, or three,
They may not like it,
(But they dislike only by themselves)
But no one can forbid me from loving my poem.

TÔI SẼ SANG THĂM EM

Tôi sẽ sang thăm em
Để nhớ những mớ tóc màu củi chưa đun
Mầu gỗ chưa ai ghép làm thuyền
Lùa vào nhau nhóm lửa

Tôi sẽ sang thăm em
Để những ánh mắt màu sao sáng tỏ
Hay đôi mắt màu thóc đang say
Màu vàng khô pha lẫn sắc nâu gầy
Đừng nhớ những ngày còn là lúa
Để lệ trắng như gạo mềm rơi trên tay

Tôi sẽ sang thăm em
Để tình yêu đừng chua cay
Để tình yêu là sóng
Một giòng sông gặp gỡ giòng sông

Tôi sẽ sang thăm em
Dù có một nhịp cầu mới mở
Nhưng chỉ để hành quân
Tôi sẽ sang thăm em
- Ngay hôm nay -
Chờ ngày mai có thể
Chúng mình sẽ xa nhau
Chúng mình sẽ thù nhau
Chúng mình sẽ nhìn nhau bằng đôi mắt người đàn bà có tuổi

Và giòng sông có thể dài thêm nửa với
Bờ sông không đuổi kịp giòng sông
Nhịp cầu đổ gãy
Và chúng mình
Với bốn bàn tay chết đuối
Trên bờ sông
Như người đàn bà suốt đời thai nghén
Phải không em?

JE VERRAI TE RENDRE VISITE

Je viendrai te rendre visite
Pour me souvenir de tes cheveux, comme du bois non brûlé,
La couleur du bois, jamais façonné en bateau,
Soufflant dans le vent pour allumer le feu.

Je viendrai te rendre visite
Pour voir tes yeux comme des étoiles brillantes,
Ou tes yeux couleur riz, ivres,
Le jaune sec mêlé au brun maigre,
Ne te souviens pas des jours où tu étais encore du riz,
Afin que les larmes blanches, comme du riz tendre, tombent dans tes mains.

Je viendrai te rendre visite
Pour que l’amour ne devienne pas amer,
Pour que l’amour soit une vague,
Un fleuve rencontrant un autre fleuve.

Je viendrai te rendre visite
Même si un nouveau pont s’ouvre,
Mais juste pour la marche,
Je viendrai te rendre visite —
Dès aujourd’hui —
En attendant que demain arrive,
Peut-être que nous serons éloignés,
Peut-être que nous nous détesterons,
Peut-être que nous nous regarderons avec les yeux d’une femme vieillissante.

Et le fleuve pourrait encore s’allonger,
Les rives ne rattraperont pas le fleuve,
Le pont s’effondrera,
Et nous,
Avec nos quatre mains noyées,
Sur la rive du fleuve,
Comme une femme enceinte toute sa vie,
N’est-ce pas, mon amour ?


I WILL COME TO VISIT YOU

I will come to visit you,
To remember the color of your hair, like wood not yet burned,
The color of wood not yet shaped into a boat,
Blowing into the wind to light the fire.

I will come to visit you,
To see your eyes, bright like stars,
Or your eyes, like rice, intoxicated,
Yellow and dry, mixed with pale brown,
Do not remember the days when you were still rice,
So that white tears, soft as tender rice, fall into your hands.

I will come to visit you,
So love will not turn bitter,
So love will be a wave,
A river meeting another river.

I will come to visit you,
Even if a new bridge is opened,
But only for the march,
I will come to visit you —
Today —
Waiting for tomorrow,
Maybe we will be far apart,
Maybe we will hate each other,
Maybe we will look at each other with the eyes of an aging woman.

And the river might stretch further,
The riverbanks will not catch up with the river,
The bridge will collapse,
And we,
With our four drowned hands,
On the riverbank,
Like a woman pregnant all her life,
Isn’t that so, my love?

CÓ PHẢI EM VỀ ĐÊM NAY

Có phải em về đêm nay
Trên con đường thời gian trắc trở
Để lòng anh đèn khuya cửa ngỏ
Ngọn đèn dầu lụi bấc mắt long lanh

Có phải em về đêm nay
Trên con đường chạy dài hoa cỏ
Cho lòng anh trở lại với lòng anh
Như lá vàng về với lá cây xanh
Trong những chiều gió đưa về cội

Có phải em về đêm nay
Để phá tan
Những nụ cười thắt se sầu tủi
Như anh vẫn cười mà đau đớn bao nhiêu
Không biết đời người có đưa đến tin yêu
Những ngón tay có đưa đến bàn tay
Những mùa thu có đến gió heo may
Hay ngày mai là bốn bề tuyết lạnh

Có phải em về đêm nay
Giữa lòng chiều tím lặng
Cho anh đừng tìm thấy
Đo đếm thời gian
Bằng những điếu thuốc lá tắt trong đêm
Đầu gối trên cánh tay
Để giấc mơ đừng tẻ lạnh

Em đừng trách anh đã quá lo âu đời người hiu quạnh
Làm thế nào khi lòng mình nứt rạn cơ em
Dù không muốn gục ngã trong đêm
Nhưng đã bao lần đêm khuya
Anh không biết đã làm thơ
Hay đã chọn âm thanh làm độc dược
Em đừng trách anh để lòng mình tủi cực
Đến ngại ngùng dù nắng dù mưa
Sao em không về
Để dù nắng dù mưa
Dù trong thời gian có sắc mầu của những thiên đàng đổ vỡ
Anh vẫn chăn chùm kín cổ
Ngủ say mềm
Vì lòng anh (em đã biết)
Có bao giờ thèm khát vô biên
Có bao giờ anh mong đừng chết - dù để làm thơ
Nên tất cả chỉ vì yêu em
Và làm thơ cho đến chết

Em sẽ về, phải không em
Có gì đâu mà khó khăn, trắc trở
Chúng mình lại đi
Trên con đường chạy dài hoa cỏ
Là những đồn phòng ngự của tình yêu
Mỗi ngón tay em
Anh vẫn gọi là một cửa đào nguyên
Và anh sẽ trở lại nguyên hình
Một anh chàng làm thơ
Mà suốt đời say rượu cúc

Có phải em sẽ về
Dù bầu trời ẩm đục
Hay bầu trời trang điểm bằng mây
Anh sẽ chải tóc em bằng năm ngón tay
Trong những chiều gió thổi.

EST-CE QUE TU REVIENDRAS CE SOIR ?

Est-ce que tu reviendras ce soir,
Sur ce chemin du temps semé d’embûches,
Pour que mon cœur, tard dans la nuit,
Reste ouvert, la lampe vacillante, les yeux brillants ?

Est-ce que tu reviendras ce soir,
Sur ce chemin bordé de fleurs et d’herbes,
Pour que mon cœur retrouve son propre cœur,
Comme une feuille jaune retrouvant l’arbre vert,
Sous le souffle du vent dans l’après-midi ?

Est-ce que tu reviendras ce soir,
Pour briser,
Les sourires serrés dans la tristesse ?
Comme moi qui ris, mais qui souffre tant,
Ne sachant si la vie apportera l’amour,
Si les doigts guideront les mains,
Si les automnes feront naître les brises fraîches,
Ou si demain sera un froid manteau de neige ?

Est-ce que tu reviendras ce soir,
Dans la profondeur du soir violet,
Pour que je ne cherche plus
À mesurer le temps,
Avec des cigarettes éteintes dans la nuit,
Le genou sur le bras,
Afin que le rêve ne devienne pas froid ?

Ne me reproche pas d’être trop préoccupé par la solitude,
Que faire quand le cœur se brise, mon amour ?
Bien que je ne veuille pas m’effondrer dans la nuit,
Combien de fois, tard dans la nuit,
Je ne sais pas si j’ai écrit des poèmes,
Ou si j’ai choisi le son comme un poison,
Ne me reproche pas de m’accabler de douleur,
D’être timide, qu’il pleuve ou qu’il fasse soleil,
Pourquoi ne reviens-tu pas,
Pour que, qu’il pleuve ou qu’il fasse soleil,
Même dans un temps où les cieux s’effondrent,
Je serai enveloppé, endormi tout entier,
Parce que mon cœur (tu le sais)
N’a-t-il jamais été assoiffé sans fin ?
N’ai-je jamais souhaité ne pas mourir — même pour écrire des poèmes ?
C’est pourquoi tout cela, c’est pour t’aimer,
Et écrire des poèmes jusqu’à la fin.

Tu reviendras, n’est-ce pas, mon amour ?
Qu’y a-t-il de difficile, d’obstacle ?
Nous recommencerons à marcher,
Sur ce chemin couvert de fleurs et d’herbes,
Les bastions de l’amour,
Chaque doigt de ta main,
Je l’appelle un portail vers un paradis secret,
Et je reviendrai à mon état originel,
Un poète,
Toujours ivre de vin de chrysanthème.

Tu reviendras, n’est-ce pas,
Même sous un ciel sombre et brumeux,
Ou un ciel orné de nuages,
Je peignerai tes cheveux avec cinq doigts,
Dans les après-midi où souffle le vent.


WILL YOU COME BACK TONIGHT?

Will you come back tonight,
Along the winding path of time,
So that my heart, in the late night,
Remains open, the dim light flickering, eyes gleaming?

Will you come back tonight,
Along the road filled with flowers and grass,
So that my heart can return to itself,
Like a yellow leaf returning to the green tree,
In the afternoon breeze guiding it home?

Will you come back tonight,
To shatter
The smiles clenched in sorrow?
Like me, smiling, but hurting deeply,
Not knowing if life will bring love,
If fingers will guide hands,
If autumns will bring cool breezes,
Or if tomorrow will be a cold snowy blanket?

Will you come back tonight,
In the violet silence of the evening,
So I no longer search
To measure time,
With cigarettes snuffed out in the night,
Knee on arm,
So the dream doesn’t grow cold?

Don’t blame me for being overly worried about the loneliness,
What can I do when my heart is breaking, my love?
Although I don’t want to collapse in the night,
How many times, late at night,
I don’t know if I’ve written poems,
Or if I’ve chosen sound as a poison,
Don’t blame me for burdening my heart with sorrow,
For being shy, whether in sun or rain,
Why don’t you come back,
So that, rain or shine,
Even in a time where the heavens collapse,
I will be wrapped up, sound asleep,
Because my heart (you know)
Has it never been endlessly thirsty?
Have I never wished not to die — even for writing poetry?
That’s why it’s all for loving you,
And writing poems until the end.

You will come back, won’t you?
What is so difficult, what obstacle?
We will start walking again,
Along the path filled with flowers and grass,
The fortresses of love,
Each finger of your hand,
I call it a gateway to a secret paradise,
And I will return to my original form,
A poet,
Always drunk on chrysanthemum wine.

You will come back, won’t you,
Even under a dark and murky sky,
Or a sky adorned with clouds,
I will comb your hair with five fingers,
In the afternoons where the wind blows.

BÀI GIÃ BIỆT

1.
Rồi trong ngôi nhà ký ức em sẽ đặt anh ở vị trí nào?
Bên cạnh lớp học ngày xưa hay khu vườn tuổi nhỏ?
Bên cạnh hình ảnh đôi guốc cao gót đầu tiên
hay con búp bê gãy tay trên gác bếp?

Khoá cửa ngồi nhà, viễn du vào cuộc đời thường nhật,
bao nhiêu lâu em trở lại một lần?
Ấy có phải là những ngày mưa, những buổi cuối tuần không có phim hay?
Ấy có phải những lúc chồng em không trở về nhà vào buổi tối?

Chiếc chìa khoá mắt buồn đưa vào đêm vắng.
Trong những gian phòng dĩ vãng em sẽ tìm đến nơi anh.
Anh đã nghe thấy tiếng chân em đi:
đúng là âm thanh của đôi giày ngần ngại,
đúng là bước chân nai trên lá thu vàng.

Em sẽ đặt vài ngón tay tình cảm lên vai anh
rồi vội vã đẩy lui vì chợt nhận thấy rằng
anh chỉ còn là một công trình điêu khắc.
Trong ngôi nhà cũ của tâm hồn em sẽ bỏ đi mau
như một người khách lạ để tránh những nỗi buồn xưa cũ vướng vào vai.

2.
Đừng nói đến tình yêu trong tâm tưởng.

Anh xin em nếu chẳng gối đầu trên tay anh
thì cũng đừng giam đôi cánh to của loài dã điểu.
Nếu bước chân anh chẳng được theo em
thì hãy mặc con tuấn mã chạy trong rừng.

Trong ngôi nhà ký-ức dù em đặt anh giữa gian phòng chọn lọc,
trong khu vườn kỷ-niệm dù em cho anh miếng đất ưu tiên,
tất cả với anh vẫn chỉ là nghĩa trang tình ái.
Đừng nói tới những câu thơ xưa cũ với hình ảnh đôi chim liền cánh,
cuộc hò hẹn kiếp sau, sự tưởng nhớ thường xuyên trong xa cách.

Em dư biết giá trị liều thuốc an thần
của những bài thơ nói về tình yêu kiếp khác,
sao còn bắt anh chèo thuyền trong ảo tưởng?

Em dư biết cha mẹ sinh ra anh vốn là một đứa con hư
chẳng biết tôn ai làm thần tượng,
sao còn bắt anh tìm một chỗ ngồi riêng biệt cho em?

Sao nỡ bắt anh về ẩn náu trong khu rừng kỷ-niệm
để loài thú cô đơn tiêu hao thân thể. Những tế bào úa mòn
sẽ chẳng đủ nuôi loài ròi trong bữa tiệc thần kinh.

3.
Anh từ chối chiếc bánh còn thừa, tự do hứa hẹn,
chân lý lưỡi lê và những lời an ủi.

Lịch sử đã dạy anh sự đổi thay. Chiến tranh cho ý thức
ngọn lửa sáng ngời để hoả thiêu những cuộc hoá trang tình cảm.

Cuộc đời đã dạy anh ảo vọng có kích thước của hoả diệm sơn
thân thể đợi chờ chỉ là thân cây
mà chất diệp lục tố chẳng bao giờ còn trong sức lửa.

4.
Tuổi ba mươi và bấy nhiêu lần luỹ thừa đau khổ.

Nhân danh cành tay mọc trái nghi ngờ.
Nhân danh vầng trán quê hương lo ngại.
Nhân danh mái tóc chờ mưa trong sa mạc.
Như lễ vật trong ngày lại quả gửi về chẳng còn nguyên vẹn,
anh trả lại em những mùa thu lá vàng,
những xứ ước mơ, những lâu đài kỷ niệm.

Anh trả lại em cả cặp môi trên gò má,
lá thư xanh và ngón tay tuổi trẻ.

Vỗ mạn thuyền xô động, với nếp trán phế binh,
với đôi mắt dã tràng mệt mỏi,
anh đi vào ngôi nhà nguyện tâm hồn.

Gửi đến cho em âm thanh của những tiếng chuông khởi đầu Thánh lễ.

ADIEU

1.
Dans la maison de la mémoire, où me placeras-tu, mon amour ?
Près de la classe d’autrefois, ou du jardin de l’enfance ?
À côté de la première paire de talons hauts
ou de la poupée aux bras cassés dans le grenier ?
La clé de la porte se ferme, l’esprit vagabonde dans la vie quotidienne,
Combien de fois reviendras-tu ?
Est-ce lors de journées de pluie, ou de week-ends sans films intéressants ?
Est-ce quand ton mari ne rentre pas le soir ?
La clé triste plonge dans la nuit silencieuse.
Dans les pièces du passé, je viendrai à toi.
J’ai entendu le bruit de tes pas :
ce sont bien ceux des chaussures hésitantes,
les pas d’un cerf sur les feuilles dorées de l’automne.
Tu poseras quelques doigts affectueux sur mon épaule,
puis les repousseras soudainement, réalisant
que je ne suis plus qu’une sculpture de pierre.
Dans la vieille maison de ton âme, tu t’en iras rapidement
comme un visiteur inconnu pour éviter les vieux chagrins accrochés à tes épaules.

2.
Ne parle pas d’amour dans l’imaginaire.
Je t’en prie, si tu ne peux pas poser ta tête sur mon bras,
ne cage pas les ailes d’un oiseau sauvage.
Si mes pas ne peuvent te suivre,
laisse courir le cheval sauvage dans la forêt.
Dans la maison de la mémoire, même si tu me places dans une pièce choisie,
même si tu me donnes un terrain privilégié dans le jardin du souvenir,
tout cela pour moi n’est qu’un cimetière d’amour.
Ne parle pas des poèmes anciens, avec l’image des oiseaux liés,
des rencontres dans la prochaine vie, et de la mémoire constante dans la séparation.
Tu sais bien l’effet des poèmes d’amour sur l’âme,
alors pourquoi me forcer à ramer dans des illusions ?
Tu sais bien que mes parents m’ont élevé comme un enfant indiscipliné
qui ne vénère aucun héros,
alors pourquoi me demander de chercher une place à part pour toi ?
Pourquoi me demander de m’installer dans la forêt des souvenirs
pour que la solitude consume mon corps ? Les cellules fanées
ne suffiront pas à nourrir les parasites de l’âme.

3.
Je refuse le gâteau restant, les promesses de liberté
la vérité aiguisée et les mots de réconfort.
L’histoire m’a appris le changement. La guerre donne conscience
d’une flamme éclatante pour réduire en cendres les déguisements de l’amour.
La vie m’a appris que l’illusion a la taille d’un volcan,
le corps qui attend n’est qu’un tronc d’arbre,
et la chlorophylle ne survivra jamais aux flammes.

4.
Trente ans et autant de puissances de douleur.
Au nom des bras qui portent des fruits de doute.
Au nom du front du pays, marqué d’inquiétude.
Au nom des cheveux qui attendent la pluie dans le désert.
Comme des offrandes en retour, qui ne sont plus entières,
je te rends les automnes aux feuilles dorées,
les terres des rêves, les châteaux du souvenir.

Je te rends même les lèvres sur tes joues,
la lettre verte et les doigts de jeunesse.
Je frappe les bords du bateau secoué, avec mon front de vieil homme,
avec mes yeux fatigués comme ceux du crabe,
je rentre dans la maison du vœu de l’âme.
Je t’envoie les sons des cloches du début de la messe.


FAREWELL

1.
In the house of memories, where will you place me, my love?
Beside the classroom of old, or the garden of childhood?
Next to the first pair of high heels
or the broken-armed doll in the attic?

The door key locks, and the mind wanders into the everyday life,
How many times will you return?
Is it on rainy days, or weekends without interesting films?
Is it when your husband doesn’t come home at night?

The sad key enters the quiet night.
In the rooms of the past, I will come to you.
I heard the sound of your steps:
indeed, the sound of hesitant shoes,
the footsteps of a deer on the golden autumn leaves.

You will place a few affectionate fingers on my shoulder,
then suddenly push them away, realizing
that I am just a sculpted figure.
In the old house of your soul, you will leave quickly,
like a stranger, to avoid the old sorrows clinging to your shoulders.

2.
Do not speak of love in the imagination.

I beg you, if you cannot rest your head on my arm,
do not cage the wings of a wild bird.
If my steps cannot follow you,
let the wild horse run in the forest.

In the house of memories, even if you place me in a chosen room,
even if you give me a privileged spot in the garden of memories,
it all remains, for me, a cemetery of love.
Do not speak of old poems, with images of birds with linked wings,
of meetings in the next life, and constant memories in separation.

You know well the effect of love poems on the soul,
so why force me to row in illusions?

You know well that my parents raised me as a rebellious child,
who worships no idols,
so why ask me to find a separate place for you?

Why ask me to hide in the forest of memories,
so that loneliness consumes my body? The withered cells
will not be enough to nourish the parasites of the soul.

3.
I refuse the remaining cake, the promises of freedom,
the sharp truth, and comforting words.

History has taught me change. War gives awareness
of a bright flame to reduce the disguises of love to ashes.

Life has taught me that illusion has the size of a volcano,
the body waiting is just a trunk of a tree,
and chlorophyll will never survive the flames.

4.
Thirty years and as many powers of pain.
In the name of arms bearing fruits of doubt.
In the name of the homeland’s forehead, marked with concern.
In the name of hair waiting for rain in the desert.
Like offerings in return, no longer whole,
I return to you autumns with golden leaves,
lands of dreams, castles of memories.

I return even the lips on your cheeks,
the green letter, and the fingers of youth.
I strike the sides of the boat rocked, with my veteran forehead,
with my tired eyes like those of a crab,
I enter the house of the soul’s vow.
I send you the sound of the bells at the beginning of mass.

TÔI SẼ BỎ ĐI RẤT XA

Tôi sẽ bỏ đi rất xa thành phố
Có những bờ hè
Và những người gặp nhau một buổi sáng thứ hai

Không cười với nhau một lần
Không nói với nhau lấy một câu
Người con gái áo tím đã trả lời: không có thì giờ!

Phải người con gái đã trả lời: không có thì giờ!

Và tôi không dám góp ý kiến
Vào chuyện người ta
Nhưng lòng tôi thầm hỏi
Như một người bơ vơ
Hỏi một người bơ vơ:
Có những người yêu nhau không có thì giờ
Chim lấy đâu mà về tổ
Tôi lấy đâu mà làm thơ
Em lấy đâu mà đọc những bài thơ sắp viết?...

Phải, tôi sẽ bỏ đi rất xa thành phố
Nếu chúng mình không có thì giờ
(dù trong một buổi sáng thứ hai...)
Để nói với nhau một lời
Để cười với nhau một phút
Mà chỉ nhìn nhau xa cách như hành tinh
Để những bàn tay lạnh tê bên hè phố

Tôi sẽ bỏ đi, bỏ đi rất xa
Đến một ngôi nhà mở toang hết cửa
Hay kéo dài thời gian
Bắt chủ nhật làm thứ tám
Thứ hai thành chủ nhật
Và dứt bỏ những ngày dĩ vãng thứ hai.

JE PARTIRAI TRÈS LOIN

Je partirai très loin de la ville
Où il y a des trottoirs
Et des gens qui se rencontrent un lundi matin

Sans se sourire une seule fois
Sans échanger une parole
La fille en robe violette a répondu : je n’ai pas le temps !

Oui, la fille a répondu : je n’ai pas le temps !

Et je n’ose donner mon avis
Sur les affaires des autres
Mais dans mon cœur, je me demande
Comme un égaré
Je demande à un autre égaré :
Y a-t-il des gens qui s’aiment et n’ont pas le temps ?
D’où viennent les oiseaux pour revenir au nid ?
D’où viendraient mes poèmes ?
D’où viendras-tu pour lire ces vers que je vais écrire ?

Oui, je partirai très loin de la ville
Si nous n’avons pas le temps
(Même un lundi matin…)
Pour échanger un mot
Pour sourire une minute
Et juste se regarder, distants comme des planètes
Tandis que nos mains glacées frissonnent sur le trottoir

Je partirai, partirai très loin
Vers une maison toute ouverte
Ou je rallongerai le temps
Je ferai du dimanche un samedi
Et du lundi un dimanche
Et je briserai les jours passés du lundi.

I WILL GO VERY FAR

I will go very far from the city
Where there are sidewalks
And people meeting on a Monday morning

Not smiling once
Not saying a word
The girl in the purple dress answered: I have no time!

Yes, the girl answered: I have no time!

And I don’t dare give my opinion
On other people’s affairs
But in my heart, I quietly ask
Like a wanderer
I ask another wanderer:
Are there people who love each other but have no time?
Where do the birds come from to return to the nest?
Where will I find my poems?
Where will you come from to read these verses I’m about to write?

Yes, I will go very far from the city
If we have no time
(Even on a Monday morning…)
To say a word to each other
To smile for a minute
And just look at each other, distant as planets
While our cold hands shiver on the sidewalk

I will go, I will go very far
To a house with doors wide open
Or I will stretch out the time
I’ll make Sunday into Saturday
And Monday into Sunday
And I’ll cast away the past Mondays.

TÂM SỰ

Mỗi lần làm xong một bài thơ
Tôi đều muốn dứt bỏ chỗ đông người
Trở về nơi sum họp của trăng sao
Mà đọc lên những lời tình ái say mê
Mà đọc lên những lời đắm đuối

Như những sao đêm sao chìm trong bóng tối
Người thuỷ thủ già vẫn lặng lẽ nhổ neo
Suốt một đời người
Tôi vẫn làm người con trai mười tám tuổi đi cầu hôn
Có người hỏi rằng: sao không chán nản van xin?
Tôi xin thưa: ngày tháng không thể làm mòn phai những lời đắm đuối
Người bảo dại khờ? Thưa vâng, tôi chỉ là một người trẻ tuổi
Nhưng nếu người trách là cuồng tín
Tôi phải xin thưa: bị lừa gạt đã nhiều
Nên nguyện suốt đời thật dạ thương yêu
Nên nguyện suốt đời vĩnh viễn làm thơ
Cho những người con gái lấy chồng
Mang theo làm vốn liếng...

Người có hỏi: chẳng có ai hẹn hò sao cứ một mình hò hẹn
Và người cười - Tôi chẳng dám hờn ghen
Tôi nói chuyện ân tình dù chẳng có quyền uy
Tôi mến, tôi yêu chứ đâu dám sắc phong cho tình ái

Còn vụng dại, thưa vâng, tôi vụng dại
Tôi dại khờ mà vẫn cứ say sưa
Chuyện đời người làm gì có lượng cân đo
Thì tình ái biết đâu mà suy tính

Nên tôi muốn một lòng thành khẩn
Dâng cuộc đời chuyện tình ái đam mê
Không phải tôi sợ lao tù
Mà chỉ vì yêu mến loài người
Nên giãi tỏ niềm riêng để cùng thông cảm

Dù người nghe, dù người chẳng muốn
Tôi biết làm sao?
Thơ không phải là một giải trí trường
Để các người rủ nhau vào du hí...

Cho đến bao giờ cả lòng người cũng yêu đương mà mở toang cửa ngõ
Nếu thấy cần tôi sẽ bỏ làm thơ
(bỏ làm thi sĩ)
Bỏ cái nghề thầy kiện già biện hộ cho tình yêu
Để cùng bạn bè bốn phương
Gục đầu trong hạnh phúc.

CONFESSION

Chaque fois que je termine un poème
Je veux quitter la foule
Retourner au lieu où la lune et les étoiles se retrouvent
Pour lire des mots d’amour passionnés
Pour lire des mots d’extase

Comme les étoiles de la nuit, noyées dans l’obscurité
Le vieux marin, silencieux, lève l’ancre
Tout au long de ma vie
Je reste ce jeune homme de dix-huit ans qui demande la main
On me demande : pourquoi ne pas être fatigué de mendier ?
Je réponds : le temps ne peut effacer l’ardeur des mots amoureux
On me dit : tu es naïf ? Oui, je suis jeune
Mais si l’on me reproche de l’être aveuglément dévoué,
Je dois répondre : ayant été trompé tant de fois
J’ai juré de toujours aimer sincèrement
J’ai juré de toujours écrire des poèmes
Pour les filles qui se marient
Et emportent cela comme capital…

On me demande : pourquoi être seul, à chercher un amour,
Quand personne ne t’attend ?
Et l’on rit — je n’ose me fâcher
Je parle d’amour, bien que sans autorité
J’aime, j’aime, mais je ne me permets pas de couronner l’amour

Oui, je suis naïf, oui, je suis imprudent
Je suis innocent, mais je suis toujours passionné
Que savons-nous de la mesure de la vie ?
Alors comment mesurer l’amour ?

C’est pourquoi je veux offrir sincèrement
Ma vie en dévouement à l’amour passionné
Ce n’est pas par peur de la prison
Mais simplement par amour pour l’humanité
Je veux partager ce qui est en moi, pour que nous nous comprenions

Que l’on m’écoute ou non, que l’on veuille ou non
Que puis-je faire ?
La poésie n’est pas un divertissement
Où l’on invite les autres à se divertir…

Jusqu’à quand les cœurs s’ouvriront-ils, aimant et accueillant ?
Si nécessaire, je cesserai d’écrire des poèmes
(Cesserai d’être poète)
Abandonnerai ce métier d’avocat vieillissant, plaidant pour l’amour
Pour, avec mes amis des quatre coins du monde,
Pencher la tête dans le bonheur.

CONFESSION

Each time I finish a poem
I long to leave the crowd
To return to where the moon and stars gather
And read words of passionate love
And read words of deep devotion

Like the stars of night, sinking in darkness
The old sailor quietly weighs anchor
Throughout my life
I remain the eighteen-year-old boy seeking a bride
Someone asks: why not grow tired of begging?
I reply: time cannot dull the fervor of loving words
They call me foolish? Yes, I am young
But if they accuse me of blind devotion,
I must answer: having been deceived so often
I vowed to love sincerely forever
I vowed to write poems forever
For the girls who marry
And carry this as their treasure…

Someone asks: why wait for love alone,
When no one awaits you?
And they laugh — I dare not be angry
I speak of affection, though without authority
I love, I adore, but dare not crown love

Yes, I am naïve, yes, I am foolish
I am innocent, but I am still passionate
What can one measure in a lifetime?
So how can we measure love?

That is why I wish to offer wholeheartedly
My life in devotion to passionate love
It is not out of fear of prison
But simply out of love for humanity
I wish to share what is in me, so we may understand each other

Whether they listen or not, whether they want to or not
What can I do?
Poetry is not an entertainment
Where one invites others to indulge in joy…

Until when will hearts love and open wide?
If needed, I will cease writing poems
(I will cease being a poet)
Abandon this role of the old lawyer defending love
To, with friends from all over the world,
Bow my head in happiness.

TỰ DO

Tôi muốn ví mắt em như một vì sao
Chưa có ở trên trời
Một vì sao: ngủ muộn hơn sao hôm
Dậy sớm hơn sao mai
Mà lòng tôi vẫn nhìn
Chưa bao giờ chớp mắt
Như em vẫn nhìn
Nụ cười của em
Trong mắt tôi...

Tôi muốn ví đôi tay trắng của em
Như một thi sĩ đã ví: đôi cánh chim bồ câu
Nhưng tôi còn muốn cầm rõ thật lâu
Đôi bàn tay chưa bao giờ tôi lạ
Để đặt lên mắt, đặt lên má
Và đặt lên môi cho thêm quen
Như mỗi ngày tôi vẫn đặt bát cơm
Màu bàn tay em...

Và bước chân của em
Tôi muốn đừng ai ví như gì cả
Để tôi nhìn cho thật rõ
Bước chân lại gần
Bước chân gần lại
Đôi vai vẫn mềm như đòn gánh
Cánh tay vẫn dẻo như đôi quai
Và tôi vẫn chỉ dám nhìn
Nhưng không dám nói
Lòng vẫn sợ nhầm
Dù chỉ từ một đến hai!...

Bước chân lại gần
Bước chân gần lại
Và lòng tôi khẽ hỏi
Hôm nay là ngày hội
Nên hè phố nhớn lên
Hay lòng mình bé lại
Như một hôm nào nắng đẹp: Mùa xuân

Như một hôm nào
Em bước lại gần
Tôi chỉ dám nhìn
Nhưng chưa dám nói
"Bước chân gần lại!..."
Bàn tay mừng tủi
Răng cắn vào môi cho chặt phút không ngờ
Tay không dám dọc dù một tờ giấy mới!...

Tôi chỉ dám nhìn
Nhưng không dám đợi
Nét mặt dịu như vần bằng
Trong như trăng sáng
Đôi mắt nhìn không vướng một sợi dây thép gai
Và bàn tay tôi chỉ được cầm một lần thôi...
Lòng vẫn nhớ như cánh đồng nhớ bướm
Và đôi môi khép vào nhau vẫn hỏi thầm lẳng lặng

Có phải:
"Em vẫn là em
Đôi tay vẫn trắng
Đôi mắt vẫn đen
Đôi má vẫn hồng
Như khung cửa sổ
Nép nhìn màu cờ
Hàng mi thèn thẹn
Vì lòng tương tư!..."

Có phải em vẫn nhìn tôi
Như tôi vẫn nhìn em
Đôi mắt chúng mình vẫn quen
Vì chưa bao giờ biết lạ
Đôi tay chúng mình vẫn nhớ
Vì chưa bao giờ biết quên...

Và tôi vẫn xin em
Cho tôi ghì thật chặt
Như những chiếc thắt lưng xanh
Ghì quanh lần áo vải
Cho tôi tìm một chữ mới
Không có trong hai mươi nhăm chữ cái
Để bắt đầu tên em:
.......

LIBERTÉ

Je veux comparer tes yeux à une étoile
Qui n’est pas encore dans le ciel
Une étoile : plus tardive que l’étoile du soir
Plus matinale que l’étoile du matin
Et mon cœur regarde encore
Jamais ne clignant des yeux
Comme toi tu regardes
Le sourire de ton visage
Dans mes yeux…

Je veux comparer tes mains blanches
Comme un poète l’a comparé : les ailes d’un pigeon
Mais je veux les tenir, vraiment longtemps
Ces mains que je n’ai jamais connues
Pour les poser sur mes yeux, sur mes joues
Et sur mes lèvres, pour les rendre encore plus familières
Comme chaque jour je pose un bol de riz
De la couleur de ta main…

Et tes pas
Je ne veux que personne ne les compare à rien
Pour que je puisse les voir clairement
Tes pas se rapprochent
Tes pas s’approchent encore
Tes épaules sont toujours aussi douces qu’un joug
Tes bras aussi souples que des courroies
Et moi, je me contente de regarder
Mais je n’ose pas parler
Le cœur a peur de se tromper
Même si c’est juste d’un à deux !

Les pas se rapprochent
Les pas se rapprochent encore
Et mon cœur demande doucement
Aujourd’hui est-ce un jour de fête
Alors les trottoirs grandissent
Ou bien le cœur se rétrécit
Comme un jour de soleil : le printemps

Comme un jour
Où tu t’approchais
Je ne faisais que regarder
Mais je n’osais pas dire
“Les pas se rapprochent !”
Les mains pleines de joie et de peine
Les dents mordent la lèvre pour retenir l’instant inattendu
Les mains n’osent même pas déplier une feuille de papier neuf !

Je ne fais que regarder
Mais je n’ose pas attendre
Ton visage doux comme une mesure
Clair comme la lune brillante
Tes yeux regardent sans être entravés par un fil de fer
Et mes mains ne pourront te tenir qu’une seule fois…
Le cœur se souvient comme un champ se souvient des papillons
Et mes lèvres se ferment doucement en se posant la question secrète

Est-ce que :
“Tu es toujours toi
Tes mains sont toujours blanches
Tes yeux toujours noirs
Tes joues toujours rosées
Comme une fenêtre
Regardant le drapeau
Tes cils timides
Parce que ton cœur est amoureux !”

Est-ce que tu me regardes toujours
Comme je te regarde
Nos yeux sont toujours familiers
Parce qu’ils n’ont jamais connu l’étrangeté
Nos mains se souviennent
Parce qu’elles n’ont jamais connu l’oubli…

Et je te demande encore
De me serrer fort
Comme ces ceintures vertes
Serrant le tissu de ton vêtement
Pour que je trouve un mot nouveau
Qui n’existe pas dans les vingt-cinq lettres
Pour commencer ton nom :
…….

FREEDOM

I want to compare your eyes to a star
That’s not yet in the sky
A star: later than the evening star
Earlier than the morning star
And my heart still watches
Never blinking
Just as you look
At your smile
In my eyes…

I want to compare your white hands
Like a poet once did: the wings of a dove
But I want to hold them, really long
These hands I have never known
To place on my eyes, on my cheeks
And on my lips, to make them even more familiar
Like every day, I place a bowl of rice
The color of your hands…

And your steps
I don’t want anyone to compare them to anything
So I can see clearly
Your steps getting closer
Your steps getting even closer
Your shoulders still soft like a yoke
Your arms as supple as straps
And I just dare to look
But I don’t dare to speak
My heart still fears making a mistake
Even if it’s just from one to two!

Your steps getting closer
Your steps getting even closer
And my heart softly asks
Is today a festival day
So the sidewalk grows larger
Or does the heart shrink
Like a sunny day: Spring

Like a day
When you walked closer
I only dared to look
But I didn’t dare to speak
“Your steps getting closer!”
Hands filled with joy and sorrow
Teeth biting the lip to hold the unexpected moment
Hands too shy to even unfold a fresh sheet of paper!

I only dared to look
But I didn’t dare to wait
Your face soft as a verse
Clear as the bright moon
Your eyes looking without being bound by a wire
And my hands will only hold you once…
My heart remembers, like a field remembers butterflies
And my lips close softly, silently asking

Is it true:
“You are still you
Your hands are still white
Your eyes still black
Your cheeks still rosy
Like a window
Looking at the flag
Your lashes shy
Because your heart is in love!”

Is it true you still look at me
Like I still look at you
Our eyes are still familiar
Because they’ve never known strangeness
Our hands still remember
Because they’ve never known forgetfulness…

And I still ask you
To hold me tight
Like those green belts
Tightening around the fabric of your clothes
So I can find a new word
That doesn’t exist in the twenty-five letters
To begin your name:
…….

HAI MƯƠI

Tôi mang trên vai
Tuổi hai mươi
Như đời hai mươi thế kỷ
Đời để quanh tôi những lao tù cơ cực
Tuổi hai mươi chưa đến đã bay vèo

Hai mươi năm
Thỉnh thoảng có một người yêu
Chạy qua cuộc đời
Như gió thổi
Nhưng rồi đêm khuya
Nằm nhìn những cầu tay đưa vào tình ái
Nhìn hai tay mười ngón
Tôi mới biết rằng
Cuộc đời vẫn trắng hai tay

Các em
Những Kiều, những Thu, những Loan, những Đạm

Các em đã đem cho tôi trời xanh
Và gió mát

Tại sao?
Tôi chẳng hiểu tại sao
Cũng chẳng cần tìm hiểu
Có thể đời đã để sau lưng tôi chiến tranh mù mịt
Cuộc sống đổi màu trong nước mắt phế binh
Hay ở quanh tôi những đồn phòng ngự
Đã biến tôi thành một gã lính canh thô bạo
Đi giầy đinh dẫm nát tâm hồn

Có thể đời đã đưa tôi vào những giảng đường
Dạy tôi đo hành tinh bằng đường đi ánh sáng
Đo tình yêu bằng đơn vị tiền tài
Rồi tôi đo hoang vắng của hồn tôi
Bằng những đêm rất rộng
Tay vẫn cầm tay
Tay vẫn khoác ngang lưng
Mà có một vòng chân không
Tôi vẫn gọi bằng em
Mà nghe thấy âm thanh rơi vào thạch động

Tại sao?
Tôi chẳng hiểu tại sao
Nhưng tôi hãy hỏi:

Tại sao đời cho tôi hai mươi tuổi
Để tôi ngồi đây
Thở khói thuốc hơi tròn
Nhìn mưa bay
Nhớ những người yêu cũ
Và nghĩ thầm:
Đời là một tiếng cười to...

VINGT ANS

Je porte sur mes épaules
L’âge de vingt ans
Comme la vie de vingt siècles
La vie autour de moi laisse des prisons de misère
L’âge de vingt ans, avant même de venir, s’envole rapidement

Vingt ans
De temps en temps, une personne aimée
Passe dans ma vie
Comme le vent soufflant
Mais puis, tard dans la nuit
Allongé, regardant les bras tendus vers l’amour
Regardant mes dix doigts
Je découvre que
La vie reste blanche de mains vides

Vous, mes jeunes
Les Kiều, les Thu, les Loan, les Đạm

Vous m’avez donné le ciel bleu
Et la brise fraîche

Pourquoi ?
Je ne comprends pas pourquoi
Et je n’ai pas besoin de comprendre
Peut-être que la vie a laissé derrière moi une guerre brouillée
La vie change de couleur dans les larmes des vétérans
Ou autour de moi, des forts défensifs
M’ont transformé en un soldat de garde brutal
Marchant en chaussures cloutées, écrasant mon âme

Peut-être que la vie m’a conduit dans les amphithéâtres
M’apprenant à mesurer les planètes par le chemin de la lumière
À mesurer l’amour par l’unité de la richesse
Puis je mesure le vide de mon âme
Par des nuits infinies
Les mains toujours dans les mains
Les bras toujours autour des épaules
Mais avec un cercle manquant
Je t’appelle toujours “toi”
Et j’entends la voix tomber dans la grotte de la pierre

Pourquoi ?
Je ne comprends pas pourquoi
Mais laissez-moi poser cette question :

Pourquoi la vie m’a donné vingt ans
Pour que je sois ici
Soufflant des fumées de cigarette rondes
Regardant la pluie voler
Me souvenant des anciens amours
Et pensant en silence :
La vie est un grand éclat de rire…


TWENTY

I carry on my shoulders
The age of twenty
Like the life of twenty centuries
Life around me leaves prisons of hardship
The age of twenty, before it even arrives, flies by quickly

Twenty years
Now and then, someone loved
Runs through my life
Like the wind blowing
But then, late at night
Lying down, watching the arms reaching into love
Watching my ten fingers
I realize that
Life still has empty hands

You, my young ones
The Kiều, the Thu, the Loan, the Đạm

You’ve given me the blue sky
And the cool breeze

Why?
I don’t understand why
And I don’t need to understand
Maybe life has left behind a war of confusion
Life changes color in the tears of veterans
Or around me, the guard posts
Have turned me into a brutal soldier
Walking in cleated shoes, crushing my soul

Maybe life took me into lecture halls
Teaching me to measure planets by the path of light
To measure love by the unit of wealth
Then I measure the emptiness of my soul
By endless nights
Hands still in hands
Arms still around shoulders
But with a missing circle
I still call you “you”
And hear the sound fall into the stone cave

Why?
I don’t understand why
But let me ask this:

Why did life give me twenty years
To sit here
Exhaling round cigarette smoke
Watching the rain fly
Remembering past loves
And thinking quietly:
Life is a loud laugh…

KỲ DIỆU

Khi đám mây cao dừng trên nếp trán
Anh chợt nghe vỗ cánh chim bay
Trái thơm ngon nặng trĩu trên môi
Dòng suối lạ chẩy qua hơi thở
Bốn mùa xuân về đứng trên cơ thể
Ở giữa mầm lộc biếc và lá non
Anh đứng nghe âu yếm gọi tên em
Khi em đến nằm ngoan trên đồi cỏ
Có bỡ ngỡ là mặt trời bỡ ngỡ
Có xôn xao là núi lớn xôn xao
Cánh tay anh, anh đã dặn nằm im
Đôi mắt anh đã trở thành tinh tú
Đứng thật xa để canh chừng giấc ngủ
Đứng thật cao như ngọn hải đăng
Anh canh chừng con thuyền lạ đi ngang
Sẽ chở em về quê hương thần thoại
Cả mái tóc đã thành rừng lo ngại
Mỗi chân tơ có mong nhớ xanh um
Khi môi anh nặng trĩu trái thơm ngon
Khi em đến mang theo dòng nhựa ngọt
Huyết quản thành sông chở linh hồn lá biếc
Cánh tay là cầu mang thương mến qua sông
Anh nghe thơ thức dậy tuổi mười lăm
Anh nghe em bước vào thơ sáng lạn

Em chớ hỏi: sóng đi trên biển lớn
Cớ làm sao thành nhã nhạc dâng lên
Cớ làm sao muôn tinh tú trong đêm
Bỗng rung động khi em cười rất nhẹ...


MERVEILLEUX

Lorsque le nuage haut s’arrête sur le front
Il entend soudain le battement des ailes des oiseaux
Le fruit délicieux pèse lourd sur ses lèvres
Le ruisseau étrange coule à travers sa respiration
Les quatre saisons du printemps se tiennent sur son corps
Au milieu des bourgeons verts et des jeunes feuilles
Il se tient là, écoutant tendrement ton nom
Lorsque tu viens t’allonger paisiblement sur la colline herbeuse
Il y a de l’hésitation comme le soleil hésitant
Il y a de l’agitation comme une grande montagne agitée
Il a dit à ses bras de rester immobiles
Ses yeux sont devenus des étoiles
Debout loin pour surveiller ton sommeil
Debout très haut comme un phare
Il garde la barque étrangère qui passe
Elle t’emmènera vers la patrie mythologique
Les cheveux sont devenus une forêt inquiète
Chaque brin de cheveux porte un désir verdoyant
Lorsque ses lèvres sont alourdies par le fruit délicieux
Quand tu viens, portant la sève douce
Les veines deviennent un fleuve portant l’âme des feuilles vertes
Les bras sont un pont, transportant l’affection à travers le fleuve
Il entend la poésie s’éveiller à l’âge de quinze ans
Il entend ton pas entrer dans une poésie éclatante

Ne me demande pas : pourquoi les vagues sur la mer
Deviennent-elles une musique raffinée, s’élevant
Pourquoi, comment, les étoiles dans la nuit
Sont-elles soudainement émues lorsque tu souris si doucement…

MARVELOUS

When the high cloud stops on the brow
He suddenly hears the flapping of bird wings
The sweet fruit heavy on his lips
The strange stream flows through his breath
The four seasons of spring stand upon his body
Amid the green buds and fresh leaves
He stands, listening tenderly to your name
When you lie quietly on the grassy hill
There is hesitation, like the sun hesitating
There is excitement, like a great mountain in motion
His arms have been told to lie still
His eyes have become stars
Standing far away to guard your sleep
Standing high like a lighthouse
He watches the strange boat pass
It will carry you to the land of myth
The hair has become a forest of concern
Every strand of hair holds a longing, lush and green
When his lips are weighed down by the sweet fruit
When you arrive, bringing the sweet sap
The veins become rivers, carrying the souls of the green leaves
The arms form a bridge, carrying affection across the river
He hears poetry awaken at fifteen
He hears you stepping into radiant poetry

Do not ask me: why do the waves on the vast sea
Turn into refined music that rises up
Why, how, do the stars in the night
Suddenly stir when you smile so lightly…

CẢM TẠ
tặng TỪ, GIAO và UYÊN

Nhìn trên vai có đôi cánh huy hoàng
Tôi cám ơn em đã khoác đôi vòng tay tình ái

Hỡi mặt trời hãy cám ơn đôi mắt
Trong đêm khuya vẫn giữ hộ bình minh

Những cánh rừng quên mất mặt xuân
Những chân nai đi tìm tay cỏ biếc
Những mắt sóng vỡ trên thung lũng biển
Những đảo buồn chìm trong im lặng xanh
Những thuyền sao chạy lạc trong đêm
Hãy cám ơn nụ cười và đôi mắt

Vòng môi nhỏ nuôi trăng trong nhịp thở
Bầu ngực căng ấp ủ lộc đêm khuya
Tìm theo tay đưa dẫn nhựa về hoa
Tóc thổi gió vào giữa hồn lộng nhạc

Buổi ban mai hãy cám ơn loài chim kỳ lạ

Tôi cám ơn em và cảm tạ cuộc đời
Đã đưa tôi về cặp mắt đen to

Đưa tôi lên rừng tinh tú chín tầng thơ
Mà tôi đã bỏ quên trong giấc ngủ.

REMERCIEMENTS
Pour Từ, Giao et Uyên

Regardant sur mes épaules, il y a des ailes éclatantes
Je te remercie, toi, d’avoir enroulé autour de moi des bras d’amour

Ô soleil, remercie les yeux
Qui, dans la nuit, préservent l’aube

Les forêts ont oublié la face du printemps
Les jambes des daims cherchent les mains de l’herbe verte
Les yeux des vagues se brisent sur la vallée de la mer
Les îles tristes s’enfoncent dans le silence bleu
Les bateaux étoiles s’égarent dans la nuit
Merci au sourire et aux yeux

Les lèvres fines nourrissent la lune dans chaque souffle
La poitrine pleine berce la récolte de la nuit tardive
Suivant la main qui mène la sève aux fleurs
Les cheveux soufflent le vent au cœur de l’âme musicale

Le matin, remercie l’oiseau merveilleux

Je te remercie, et je remercie la vie
Qui m’a conduit vers ces grands yeux noirs

Qui m’a élevé dans la forêt des étoiles, neuf étages de poésie
Que j’avais oubliée dans le sommeil.


THANKS
For Từ, Giao, and Uyên

Looking upon my shoulders, there are brilliant wings
I thank you, for wrapping your arms of love around me

Oh sun, thank the eyes
That, in the night, keep the dawn safe

The forests have forgotten spring’s face
The deer’s feet search for the hands of the green grass
The eyes of the waves break upon the valley of the sea
The sad islands sink into the blue silence
The starry boats stray in the night
Thank you to the smile and the eyes

The small lips nourish the moon with each breath
The full chest cradles the harvest of the late night
Following the hand that guides the sap to the flowers
The hair blows the wind into the heart of the musical soul

In the morning, thank the wondrous birds

I thank you, and I thank life
For leading me to those large black eyes

For lifting me into the forest of stars, nine layers of poetry
That I had forgotten in sleep.
 

BÂY GIỜ
tặng Thái Thuỷ

Thế kỷ chúng tôi trót buồn trong mắt
Dăm bảy nụ cười không đủ xóa ưu tư
Tay quờ quạng cầm tay vài tiếng hát
Lúc xòe ra chẳng có một âm thừa

Cửa địa ngục ở hai bên lồng ngực
Phải vác theo trăm tuổi đường dài
Nên có gửi cho ai vài giọng nói
Cũng nghe buồn da diết chạy trên môi

Hai mắt rỗng phải che bằng khói thuốc
Chúng tôi nằm run sợ cả chiêm bao
Mỗi buổi sáng mặt trời làm sấm sét
Nên nhìn đêm mở cửa chẳng đi vào

Năm ngón tay có bốn mùa trái đất
Chúng tôi cầm rơi mất một mùa xuân
Có cất tiếng đòi to. Tiếng đòi rơi rụng
Những âm thanh làm sẹo ở trong hồn

Chúng tôi chót ngẩng đầu nhìn trước mặt
Trán mênh mông va chạm cửa chân trời
Ngoảnh mặt lại đột nhiên thơ mầu nhiệm
Tiếng hát buồn đè xuống nặng đôi vai.

MAINTENANT
À Thái Thuỷ

Notre siècle a laissé la tristesse dans nos yeux
Quelques sourires perdus n’effacent pas les peines
Des mains tâtonnent, cherchant dans quelques refrains
Mais quand elles s’ouvrent, aucun son ne demeure

Les portes de l’enfer sont des flancs oppressés
Portant cent ans de marche au fond du souffle
Même une voix qu’on confie à quelqu’un d’autre
Fait courir sur les lèvres une douleur immense

Nos yeux vides, nous les couvrons de fumée
Nous tremblons allongés, même dans les rêves
Chaque matin, le soleil tonne comme l’orage
Alors la nuit, ouverte, ne nous attire plus

Cinq doigts tiennent les quatre saisons du monde
Mais nous avons laissé tomber un printemps
Même en criant fort, la plainte se disperse
Et le son nous laisse une cicatrice d’ombre

Nous avons levé la tête, hélas, trop tôt
Et nos fronts ont heurté l’horizon infini
Mais en se tournant soudain vers le poème
Un chant de tristesse pèse lourd sur les épaules.

NOW
for Thái Thuỷ

Our century has placed sorrow in our eyes
A few faint smiles can’t wash the grief away
Our hands reach out, catch songs with trembling tries
But opened wide, not one spare note will stay

Hell’s gates reside within our heaving chest
We bear the weight of ages on our spine
So when we send a voice to someone else
Its sadness burns our lips like bitter wine

Our hollow eyes must hide behind the smoke
We lie afraid, even our dreams bring fear
Each morning sun arrives with thunder’s stroke
And though night opens, none of us draws near

Five fingers hold the seasons of the earth
Yet spring has slipped and fallen from our hand
We shout aloud—but even cries lose worth
As wounded echoes scar the soul unmanned

We dared to raise our heads and face ahead
Our foreheads struck the threshold of the sky
But turning back—we found the sacred thread
A song of sorrow weighing on us, shy.
 

NĂM NGÓN TAY

Năm ngón tay
Trên bàn tay năm ngón
Có ngón dài, ngón ngắn
Có ngón chỉ đường đi
Có ngón tay đeo nhẫn
Ngón tay tô môi
Ngón tay đánh phấn
Ngón tay chải đầu
Ngón tay đếm tiền
Ngón tay lái xe
Ngón tay thử coóc-sê
Ngón tay cài khuy áo

Em còn ngón tay nào
Để giữ lấy tay anh?


CINQ DOIGTS

Cinq doigts
Sur la main aux cinq doigts
Il y en a des longs, des courts
Un qui montre le chemin
Un pour passer l’anneau
Un pour tracer les lèvres
Un pour poudrer les joues
Un pour coiffer les cheveux
Un pour compter l’argent
Un pour tenir le volant
Un pour tester un corset
Un pour boutonner la chemise

Dis-moi, mon amour
T’en reste-t-il un seul
Pour garder la main que je tends ?

FIVE FINGERS

Five fingers
On a hand with five to show
Some are long, and some lie low
One points out the way to go
One wears rings that softly glow
One paints lips with careful grace
One dusts powder on the face
One combs through the morning hair
One counts coins with silent care
One steers wheels along the lane
One checks corsets, smooth and plain
One hooks buttons, neat and tight

But tell me, love
Is there still one left
To hold my hand tonight?
 

MÙA XUÂN BUỒN LẮM EM ƠI

Mùa xuân buồn lắm em ơi
Anh vẫn đạp xe từ Saigon lên trường đua Phú Thọ
Đạp xe qua nhà em
Nhìn vào ngưỡng cửa
Nhà số 20
Anh nhớ em má hồng...

Anh nhớ nhà em có cửa sơn xanh
Có một hàng rào, có thầy, có mẹ ...
Có ngựa chạy trong trường đua, người đi ngoài phố
Nên anh đạp xe đi
Rồi đạp xe về
Mà chẳng có đôi ta...

Mùa xuân buồn lắm em ơi
Mỗi lần đạp xe về anh vẫn nghe lòng bỡ ngỡ
Chiếc xe còn nguyên màu sơn xanh
Nhưng tâm hồn đã ngả sang màu sắt rỉ

Bởi vì từ Saigon lên tận trường đua Phú Thọ
Hết cả tiền uống một ly nước mía
Mà cũng không gặp em
Nên khát đắng linh hồn

Không phải anh ngại đường xá xa xôi
Anh cần gì đường dài
Anh cần gì nước mía
Anh cần gì hoa thơm và chim cười trong lá biếc
Cũng chẳng cần cỏ thêu xanh cánh đồng xa biền biệt
Nhưng làm sao không có bóng hai người đè lên cỏ úa
Để anh nghe em cười mà thấy cả mùa xuân...
Làm sao chỉ có một mình anh
Vừa đạp xe, vừa ngâm thơ (mà đường vẫn dài)
Ngửa mặt lên cao, trời xanh biêng biếc
Làm sao em không ngó xuống linh hồn?...

Sao mùa xuân mà chẳng có mưa bay
Chẳng có người đi bên cạnh cầm tay
Anh chẳng được hôn lên trán ái tình
Và nói năng những lời vô nghĩa...

LE PRINTEMPS EST SI TRISTE, MON AMOUR

Le printemps est si triste, mon amour
Je pédalais toujours de Saïgon jusqu’à l’hippodrome de Phu Tho
Passant devant chez toi
Jetant un regard furtif
Maison numéro vingt
Et je me souvenais… de tes joues roses

Je me souvenais : ta maison, porte verte peinte à neuf
Une barrière, ton père, ta mère…
Des chevaux galopant dans l’arène, la foule sur les trottoirs
Alors je pédalais là-bas
Puis je revenais
Mais jamais il n’y eut nous deux

Le printemps est si triste, mon amour
Chaque retour me laissait le cœur en désarroi
Ma bicyclette gardait sa peinture verte
Mais mon âme virait à la rouille

Car de Saïgon jusqu’à l’hippodrome de Phu Tho
Je n’avais même plus de quoi boire un jus de canne
Et je ne te voyais pas
Alors mon âme avait soif d’amertume

Ce n’est pas la distance qui me fatiguait
Je n’avais que faire des longs chemins
Je n’avais que faire des boissons sucrées
Des fleurs parfumées ou des oiseaux chantant dans les feuilles tendres
Ni même des champs brodés d’herbe verte à perte de vue
Mais comment… comment sans l’ombre de nous deux sur l’herbe fanée
Pour que ton rire m’offre tout un printemps ?

Comment pouvais-je rester seul
Pédalant et récitant mes vers (et la route s’étirait encore)
Le visage levé vers un ciel d’azur éclatant
Et toi, sans jamais pencher le regard vers mon âme ?

Quel printemps est-ce là, sans pluie légère
Sans main qui cherche la mienne en silence
Sans baiser posé sur le front de l’amour
Sans mots insensés, dits juste pour exister…

SPRING IS SO SAD, MY LOVE

Spring is so sad, my love
I used to ride my bike from Saigon
All the way to Phu Tho’s racecourse
Pedaling past your house
Just to glance at the doorway
Number twenty—
And remember your rosy cheeks…

I remember your home with its green-painted gate
A little fence, your father, your mother…
The horses racing, the crowds in the street
So I rode and rode
And rode back again—
But never with us in the picture

Spring is so sad, my love
Each time I biked back, I felt a quiet ache
The bike still bore its coat of green
But my soul had rusted at the edges

From Saigon to the racetrack at Phu Tho
I had no coins left for even a glass of sugarcane juice
And still, I didn’t see you
So my spirit stayed parched with longing

It wasn’t the distance that wore me down
I needed no short roads
No sweet drinks
No flowers, no birds laughing in bright leaves
Not even wide meadows stitched with green grass
But how—how could there be no shadows of us
Falling together on withered fields
No echo of your laughter to carry a whole spring?

How could it be just me
Riding, reciting verses (while the road stretched on)
Face turned upward to a brilliant blue sky
And you, never once looking into my soul?

What kind of spring comes without rain
Without a hand to hold beside me
Without a kiss upon the forehead of love
Without the nonsense words we whisper just to feel alive?
 

NGỎ Ý

Tôi giữ em lại trên một hè phố đông người.
Em đừng ngần ngại. Tôi bảo em rằng: tôi yêu em.

Tôi nói không thẹn thùng không đắn đo, dò xét.
Bởi vì em ơi tôi không phải là gã lái buôn
hỏi giá hàng trong một buổi chợ chiều hỗn loạn.
Cũng không phải là người thư ký già ngồi mân mê
vài chiếc đanh ghim và mưu toan làm chủ sự.

Tôi không thể làm một ngọn đèn xanh, đèn đỏ,
làm người cảnh sát đứng ở công trường
mà chỉ cho lòng tôi vào con đường định hướng.

Tôi phải nói với em rất nhanh
như một cánh đại bàng vút lên trời cao
vì em ơi, cuộc đời sẽ trôi qua thấm thoát.

Một phút trì hoãn, đợi chờ thì lập tức
trên cánh đồng bát ngát của cuộc đời tôi sẽ
bị biến thành một gã phế binh ngồi khóc rưng rưng.
Những giọt nước mắt rỏ xuống bội tinh hoen rỉ ố vàng.

Vâng, tôi khóc và nước mắt sẽ tan thành máu nhỏ.

Tôi sẽ bị lưu đầy nằm gối đầu trên hoả diệm sơn
để sức lửa thời gian nấu thân thể tôi thành
một loại từ thạch.

Tôi yêu em. Và tôi chỉ van em cho được nói yêu em.
Em đừng đi ngay dù trên đường đi ngựa xe mắc cửi.

Cho tôi nói ngay. Nếu không tôi sẽ phải đi tìm tôi
như một thân ngựa cuồng điên chạy trên đường hoàng hôn
đuổi theo một bóng mặt trời đang khuất núi.

Tôi phải nói ngay bởi vì tôi không thể dấu tình yêu
như biển cả sau một cơn giông to bão lớn
cất trên bờ cát trắng những thây ma.

Đợi đến ngày mai tôi e sợ rằng đời sẽ bổ tôi làm phu lục lộ
đi đo sự già nua của tâm hồn mình bằng mớ tóc bù tung,
đôi mắt quầng thâm của những người yêu
đi lấy chồng rồi sinh con đẻ cái.

Cho tôi nói ngay.

Đến ngày mai hơi thở cũng ẩm tanh mùi tội lỗi.
Tôi sẽ phải gục đầu tưởng niệm hương thơm mùi sữa mẹ
và chất mặn nồng của những giọt nước mắt đầu tiên.

Ánh sáng sẽ mờ hoen. Tôi sẽ nhìn cuộc đời bằng đôi mắt tử thi.

Và em ơi, cả tôi, cả cuộc đời con đường đi
và mớ tóc dài thơm sẽ biến thành ảo ảnh.

DÉCLARATION

Je t’ai retenue sur un trottoir bondé.
Ne sois pas gênée. Je t’ai dit : je t’aime.

Je l’ai dit sans honte, sans détour,
Car vois-tu, je ne suis pas un marchand
Qui marchande au marché chaotique du soir,
Ni un vieux commis caressant ses punaises
En rêvant de devenir chef de bureau.

Je ne suis ni feu vert ni feu rouge,
Ni agent figé sur la place publique
Pour guider mon cœur vers une route tracée.

Je dois te parler vite,
Comme l’aigle qui fend le ciel,
Car la vie s’écoule si vite, mon amour.

Un instant de doute, une minute d’attente
Et je deviendrai un vétéran
Assis à pleurer dans les champs de ma vie,
Mes larmes rouillant mes décorations fanées.

Oui, je pleurerai, et mes larmes seront sang.
Je serai exilé, allongé sur un volcan,
La flamme du temps pétrifiant mon corps
En pierre magnétique.

Je t’aime. Je t’en supplie, laisse-moi te dire je t’aime.
Ne pars pas tout de suite, même si la rue est dense.

Laisse-moi parler. Sinon, je partirai me chercher,
Comme un cheval fou dans le crépuscule,
Poursuivant un soleil déjà caché derrière la montagne.

Je dois le dire —
Je ne peux cacher cet amour
Comme la mer, après la tempête,
Ne peut cacher les cadavres sur le sable blanc.

Demain peut faire de moi un ouvrier des routes,
Mesurant la vieillesse de mon âme
Par mes cheveux en bataille,
Par les cernes des anciennes amantes
Mariées, mères déjà.

Laisse-moi parler, maintenant.
Demain, mon souffle sentira le péché.
Je baisserai la tête, en deuil du parfum du lait maternel,
Et de la saveur des premières larmes.

La lumière deviendra floue,
Je verrai le monde avec des yeux de cadavre.

Et toi, moi, la vie, les chemins,
Et tes longs cheveux parfumés
Ne seront qu’un mirage.

CONFESSION

I stopped you on a crowded street.
Don’t be afraid. I only said: I love you.

I said it plainly, no shame, no hesitation—
Because, my dear, I’m not some merchant
barking out prices in a noisy market.
Nor a tired clerk, fingering paperclips,
plotting to become a boss.

I can’t be a traffic light—red, green—
or a cop in the square, directing
my own heart down the proper lane.

I had to tell you quickly—
like an eagle soaring into the sky—
because life, you see,
passes too fast.

A moment’s delay and already
I’m a wounded soldier in the field of life,
crying softly,
my tears rusting medals on my chest.

Yes, I cry,
and those tears turn to blood.

Then I’m exiled, lying on volcano slopes,
the fire of time melting my body
into some strange kind of stone.

I love you.
I only beg to be allowed to say it.
Don’t walk away—not yet—
even if the street is choked with horses and cars.

Let me speak now.
If not, I’ll go mad chasing my own shadow—
like a wild horse in the dusk,
galloping after a sun that’s already gone.

I must say it now.
I cannot hide this love—
like the sea, after a great storm,
cannot hide the dead along its shore.

Wait until tomorrow? I fear then
I’ll be digging roads,
measuring the ruin of my soul
in tangled hair and hollowed eyes—
the eyes of old lovers
now mothers, now wives.

Let me speak.

Tomorrow, even breath
will stink of sin.
And I’ll bow my head
to mourn the scent of milk,
and the salt of first tears.

The light will fade.
I’ll see the world through a corpse’s eyes.

And you, and I,
and this street,
and your fragrant hair -
all of it -
will vanish into illusion.
 

GỌI EM
tặng Đỗ Long Vân

Một buổi sáng tỉnh dậy không thấy em
tôi chạy ra cửa sổ gọi tên em rất to.
Những tiếng kêu thất thanh vang trên hè phố.

Tôi nghĩ thầm: nếu còn làm vua ở một triều đình
thịnh trị thời xưa tôi sẽ không ngại ngần
mặc mũ áo cân đai ra đứng giữa cửa thành
bắc loa mời em về làm hoàng hậu.

Tôi bảo rằng: em phải về ngay.
Nếu em là gió tôi sẽ làm trăng.
Em là trăng tôi sẽ là mây.
Nếu em là mây, tôi sẽ làm gió thổi.

Còn nếu em là chân trời xa
tôi sẽ làm cánh chim bằng rong ruổi.
Em là mặt trời thì ở trên đường xích đạo
tôi sẽ muôn đời làm một kiếp hướng dương.

Tôi bảo rằng: em phải về ngay.
Nếu e ngại tâm hồn còn bé dại,
tôi sẽ hoá thân làm một cậu bé học trò
không bao giờ thuộc bài vì mải mê đọc tên người yêu
từ sáng đến chiều, từ đêm đến sáng.

Thiên hạ sẽ thái bình. Đời sẽ giải chiếu hoa
cho trăm vạn hùng binh ngồi đánh cờ chiếu tướng.

Đời sẽ thiết lập những kỳ thi có đủ phép tắc trường quy.
Tôi được tước phong đứng chủ hội đồng kiêm giám khảo
và bao nhiêu người ứng thi đều trúng tuyển hạng ưu.

Tôi không còn nằm mơ ngồi câu cá bên bờ sông Ngân
nước trong vời vợi suốt cả tháng bảy trời mưa
và linh hồn tôi chết đuối.

Tôi cũng không còn phải âm mưu làm một cuộc cách mạng
dài vô hạn để nhuốm màu cờ vũ trụ bằng màu tóc em,
còn bao nhiêu đại lộ, công trường tôi không phải
hạ hết biển đề tên phố mà viết lên: hỡi người yêu, tôi chờ đợi!

Tôi cũng không phải hỏi rừng, để rừng bảo hỏi cây.
Cây khuyên hỏi lá. Lá bảo hỏi chim muông.
Tôi nhìn quanh tôi những cánh quạ đen cười giễu cợt.

Tôi không phải ước ao lên sơn lâm làm một loài thảo khấu
cướp của khách vãng lai những bức thư tình
đem lên núi cao đọc to cho giun dế nghe
để chia nỗi niềm cô độc.

Tôi cũng không phải bỏ trốn - như sáng hôm nay -
ra giữa trùng dương để làm một gã thủy thủ già
lái tàu theo kim chỉ nam mà chỉ thấy toàn rượu ngọt.

T’APPELER
à Đỗ Long Vân

Un matin, je me suis réveillé sans toi,
J’ai couru à la fenêtre, crié ton nom très fort.
Mes appels affolés résonnaient sur les trottoirs.

Je me suis dit : si j’étais encore roi
Dans un royaume ancien et glorieux,
Je mettrais mon habit d’apparat
Et j’irais, sans honte, debout aux portes du palais
T’implorer de devenir ma reine.

Je te dirais : tu dois revenir tout de suite.
Si tu es le vent, je serai la lune.
Tu es la lune ? Je serai le nuage.
Et si tu es nuage, je serai la brise qui t’emporte.

Si tu es l’horizon lointain,
Je serai l’aile d’un oiseau migrateur.
Si tu es le soleil au-dessus de l’équateur,
Je serai pour toujours un simple tournesol.

Je te dirais : reviens sans tarder.
Si ton âme est encore jeune, encore timide,
Alors je serai l’écolier distrait
Qui ne retient jamais sa leçon
Car il passe ses journées à réciter ton nom
Du matin au soir, du soir jusqu’à l’aube.

Le monde sera en paix.
La vie étendra des tapis de fleurs
Où des armées entières joueront aux échecs.

Il y aura des concours selon les règles anciennes,
Et je serai président du jury et examinateur,
Et tous les candidats seront reçus avec mention.

Je ne rêverai plus de pêcher sur la Voie Lactée
Sous les pluies de juillet,
Et mon âme ne se noiera plus dans la transparence de l’eau.

Je ne mènerai plus de révolution sans fin
Pour peindre aux drapeaux de l’univers la couleur de tes cheveux.
Et sur chaque avenue, chaque place,
Je n’écrirai plus : Ô mon amour, je t’attends !

Je n’interrogerai plus la forêt, qui me dira d’interroger les arbres,
Les arbres me diront de questionner les feuilles,
Et les feuilles d’écouter les oiseaux —
Pendant que les corbeaux noirs riront de moi.

Je ne rêverai plus d’être un bandit des montagnes,
Dérobant les lettres d’amour des voyageurs,
Pour les lire à voix haute aux grillons et aux vers
Et partager avec eux ma solitude.

Et je ne fuirai plus — comme ce matin —
Vers le grand océan pour devenir un vieux marin
Naviguant à la boussole
Mais ne trouvant que des tonneaux de vin doux.

CALLING YOU
for Đỗ Long Vân

One morning, I woke up and didn’t see you,
I ran to the window and called your name out loud.
My desperate calls echoed on the street.

I thought to myself: if I were still a king
In an ancient and glorious kingdom,
I would put on my ceremonial robes
And stand proudly at the city gate,
Shouting for you to come and be my queen.

I would say: you must come back right now.
If you are the wind, I will be the moon.
If you are the moon, I will be the cloud.
And if you are the cloud, I will be the breeze that blows you away.

If you are the distant horizon,
I will be the wing of a migratory bird.
If you are the sun over the equator,
I will forever be a simple sunflower.

I would say: you must come back soon.
If your soul is still young, still shy,
I will be the distracted schoolboy
Who never learns his lessons
Because he spends his days reciting your name
From morning to evening, from night to dawn.

The world will be at peace.
Life will spread carpets of flowers
Where entire armies will play chess.

There will be competitions according to the ancient rules,
And I will be the president of the jury and the examiner,
And all the candidates will pass with honors.

I will no longer dream of fishing by the Milky Way
Under July rains,
And my soul will not drown in the clarity of the water.

I will no longer lead an endless revolution
To paint the flags of the universe with the color of your hair.
And on every avenue, every square,
I will no longer write: Oh my love, I wait for you!

I will no longer ask the forest, which will tell me to ask the trees,
The trees will tell me to ask the leaves,
And the leaves will tell me to listen to the birds —
While the black crows laugh at me.

I will no longer dream of being a bandit of the mountains,
Stealing love letters from travelers,
To read them aloud to the crickets and the worms
And share my solitude with them.

And I will no longer flee — like this morning —
Into the vast ocean to become an old sailor
Sailing by the compass
But finding only barrels of sweet wine.

TIỄN BIỆT
(Paris, 1954)

Người về đêm nay hay đêm mai
Người sắp đi chưa hay đi rồi
Muôn vị hành tinh rung nhè nhẹ
Hay ly rượu tàn run trên môi

Người về trên một giòng sông xanh
Trên một con tàu hay một ga mông mênh
Sao người không chọn sông vắng nước
Hay nước không nguồn cho sông đi quanh

Sao người đi sâu vào không gian trong
Bức tường vô hình nên bức tường dầy mênh mông
Và sao lòng tôi không là vô tận
Cho gặp gỡ những đường tàu đi song song

Người về chiều nắng hay đêm sương
Người về đò dọc hay đò ngang
Câu thơ sẽ là lời hò hẹn
Nhưng nói làm gì tôi xin khoan

Nhưng người về đâu, người về đâu
Để nước sông Seine bỡ ngỡ chảy quanh cầu
Sao người không là vì sao nhỏ
Để cho tôi nhìn trong đêm thâu

Sao người không là một cung đàn
Cho lòng tôi mềm trong tiếng than
Khi trăng chảy lạnh từng chân tóc
Khi gió se trùng muôn không gian

Sao người không là một con đường
Sao tôi không là một ga nhỏ
Mà cũng có những giờ gặp gỡ
Cũng có những giờ chia tan?

Người về lòng tôi buồn hay lòng tôi vui
Áo không có màu nên áo cũng chưa phai
Tôi muốn hỏi thầm người rất nhẹ:
Tôi đưa người hay tôi đưa tôi?

ADIEU
(Paris, 1954)

Tu pars ce soir ou demain ?
Es-tu parti ou non encore ?
Les étoiles frémissent-elles doucement ?
Ou bien le dernier verre de vin tremble sur tes lèvres ?

Tu pars sur une rivière verte,
Sur un bateau ou dans une gare vaste et infinie ?
Pourquoi ne pas choisir une rivière sans eau,
Ou bien une source sans rivière pour l’entourer ?

Pourquoi t’enfoncer dans l’espace profond,
Un mur invisible mais immense et épais ?
Et pourquoi mon cœur n’est-il pas infini,
Pour rencontrer les trains qui roulent parallèles ?

Tu pars sous le soleil du soir ou dans la brume de la nuit ?
Es-tu sur un bateau-mouche, remontant ou descendant le fleuve ?
Les vers seront des promesses,
Mais à quoi bon parler ? Laisse-moi être.

Mais où vas-tu, où vas-tu,
Pour que la Seine hésite, coulant autour du pont ?
Pourquoi ne pas être une petite étoile,
Que je pourrais contempler toute la nuit ?

Pourquoi ne pas être une corde de harpe,
Que mon cœur se fonde dans ta mélodie,
Lorsque la lune glacera chaque mèche de cheveux,
Quand le vent balayera l’immensité de l’espace ?

Pourquoi ne pas être un chemin,
Pourquoi ne suis-je pas une petite station,
Où l’on se rencontre parfois,
Et parfois, on se sépare ?

Pars-tu avec ma tristesse ou ma joie ?
Tes vêtements n’ont pas de couleur, donc ils n’ont pas encore pâli.
Je veux te demander doucement, très silencieusement :
Est-ce que je t’accompagne, ou bien est-ce moi que j’accompagne ?

FAREWELL
(Paris, 1954)

Are you leaving tonight or tomorrow?
Have you left already or not yet gone?
Do the planets tremble gently?
Or does the last sip of wine shake on your lips?

Are you leaving on a river of green,
On a boat or a station vast and endless?
Why not choose a river with no water,
Or a stream with no source for it to flow around?

Why do you dive into the deep space,
A wall so invisible, yet thick and vast?
And why is my heart not infinite
To meet the trains that run parallel?

Are you leaving in the evening sun or night mist?
Are you taking a riverboat up or down the stream?
The verses will be promises,
But what’s the point of speaking? Please, let me be.

But where are you going, where are you going,
So that the Seine River hesitates, flowing around the bridge?
Why not be a little star,
So I could gaze at you through the night?

Why not be a harp string,
So my heart softens to your song,
When the moon chills each strand of hair,
When the wind brushes through all the space?

Why not be a road,
Why am I not a small station,
Where we meet sometimes,
And at times, part ways?

Are you leaving with my sorrow or my joy?
Your clothes have no color, so they haven’t faded yet.
I want to ask you softly, very quietly:
Am I escorting you, or am I escorting myself?
 

DI CHÚC

Có một đêm tỉnh giấc
Tôi thấy cần viết nên một tờ di chúc
Của một người sống giữa cuộc đời
Mà chỉ là một gã giang hồ cắm trại

Đốt lửa bằng thơ
Tôi ca, tôi hát
Nhưng khi những người thích ngao du
Đến xin cùng nhập bọn
Tôi vẫn khước từ

Có cả những người con gái
Đến bảo tôi yêu
Tôi cũng vẫn khước từ

Làm thế nào được?
Tôi chưa già nhưng cũng không còn trẻ
Tôi chưa cằn cỗi
Những cũng không còn là một gã trai tơ
Có trăng, hoa, chim, bướm thì tôi làm thơ
Nhưng vẫn không quên
Chỉ là hiện thân của một người tử tù
Có gục đầu nhìn cuộc đời
Cũng chỉ như nhìn khung cửa nhà giam
Vẫn có một chút trời xanh
Nhưng rất nhiều đơn độc

Sẽ có một buổi ban mai
Mắt vẫn mở to
Mà lòng không thỏa đáng
Miệng không thể hát ca những lời hoan lạc
Tôi nhổ neo:
Tôi chỉ là người nhân ngãi của cuộc đời
Sống bên nhau không bao giờ hôn thú

Tôi đến đây không ai mời
Cũng mong rằng: đi đừng ai giữ
Có nhớ, có thương
Có tạc nên tượng hình bằng đá trắng, đồng đen
Cũng đừng bày giữa những sân trường đại học
Đừng bày giữa những công trường
Xin nhớ để giùm ở một góc công viên
Để những đêm khuya
(rất khuya)
Tôi nhìn mặt trăng soi gương
Và ngắm những người yêu nhau tình tự.

TESTAMENT

Une nuit, je me suis réveillé,
J’ai ressenti le besoin d’écrire un testament,
De celui qui vit dans ce monde,
Mais n’est qu’un vagabond établissant son camp.

Je fais du feu avec de la poésie,
Je chante, je chante encore,
Mais quand les voyageurs viennent,
Pour me rejoindre, je refuse toujours.

Il y a aussi des filles qui me disent qu’elles m’aiment,
Mais je les refuse aussi.

Comment pourrais-je faire autrement?
Je ne suis pas vieux, mais je ne suis plus jeune,
Je ne suis pas stérile,
Mais je ne suis plus un jeune homme,
Avec la lune, les fleurs, les oiseaux et les papillons, je compose des poèmes,
Mais je n’oublie jamais,
Que je ne suis qu’une incarnation d’un homme condamné à mort,
Qui baisse la tête face à la vie,
Comme on regarde la fenêtre d’une cellule,
Il y a un peu de ciel bleu,
Mais surtout, de la solitude.

Un matin viendra,
Mes yeux seront ouverts,
Mais mon cœur sera insatisfait,
Ma bouche ne pourra chanter les mots de la joie,
Je largue l’ancre :
Je ne suis que l’ami de la vie,
Vivant sans jamais de mariage.

Je suis venu ici sans invitation,
J’espère aussi partir sans être retenu,
Si l’on se souvient, si l’on m’aime,
Qu’on me sculpte en pierre blanche, en bronze noir,
Mais ne me placez pas dans les cours d’université,
Ni sur les chantiers,
S’il vous plaît, laissez-moi dans un coin du parc,
Pour que, dans les nuits profondes,
Je regarde la lune se mirer,
Et que je contemple les amoureux s’étreindre.

LAST WILL

One night, I woke up,
And felt the need to write a will,
Of someone living in this world,
But only a vagabond setting up camp.

I make fire with poetry,
I sing, I sing again,
But when travelers come,
To join me, I always refuse.

There are also girls who tell me they love me,
But I refuse them too.

How could I do otherwise?
I’m not old, but I’m no longer young,
I’m not barren,
But I’m no longer a young man,
With the moon, the flowers, the birds, and the butterflies, I compose poems,
But I never forget,
That I am merely the incarnation of a man condemned to death,
Who lowers his head in the face of life,
Like one looking through the window of a cell,
There is a bit of blue sky,
But mostly, solitude.

A morning will come,
My eyes will still be open,
But my heart will be unsatisfied,
My mouth will not be able to sing the words of joy,
I cast anchor:
I am but a friend to life,
Living together without ever marrying.

I came here without invitation,
I also hope to leave without being held back,
If remembered, if loved,
Let them carve me in white stone, in black bronze,
But do not place me in university courtyards,
Nor on construction sites,
Please leave me in a corner of the park,
So that, in the deep nights,
I can watch the moon reflect in the mirror,
And observe lovers embrace.

BUỔI SÁNG HỌC TRÒ

Trang sức bằng nụ cười phì nhiêu
Nhẩy bằng chân chim trên giòng suối cạn

Ấy là em trên đường đi buổi sáng
Trăng ở trên môi và gió ở trong hồn

Mái tóc mười lăm trên lá tung tăng
Em ném vào phố phường niềm vui rừng núi

Vẽ lên chiếc xe sơn xanh dáng thuyền trẩy hội
Cho những vườn hoa cần đôi mắt bình yên

Gửi những cung đàn tiếng guốc khua vang
Hẹn đám mây xanh vịn cánh tay tuổi trẻ

Khoác giọng nói tin yêu vào hồn anh đóng cửa
Với biển là tay và sóng cũng là tay

Để anh trở thành hải đảo bị bao vây
Để đáy mắt san hô thèm nước ngọt

Như con dế mèn cánh đau vào buổi sáng
Nhìn theo em uống từng giọt sương hoa

Anh chợt nghe mạch đất dưới chân đi
Anh chợt nhớ trong hồn đôi cánh trắng.

LE MATIN DE L’ÉTUDIANT

Orné de sourires luxuriants,
Dansant comme un oiseau au bord d’un ruisseau asséché,

C’est toi, sur la route du matin,
La lune sur tes lèvres, et le vent dans ton âme.

Tes cheveux, à quinze ans, flottent comme des feuilles légères,
Tu jettes dans la ville la joie des montagnes et des forêts.

Peignant sur un vélo aux roues vertes,
Comme un bateau se rendant à un festival,
Pour des jardins fleuris en quête de paix intérieure,

En envoyant des accords de musique, le bruit des sabots retentit,
Rendez-vous avec les nuages bleus qui soutiennent ton bras jeune.

Tu places la voix pleine de foi et d’amour dans mon âme fermée,
Avec la mer dans mes mains et les vagues dans mes mains,

Pour que je devienne une île entourée,
Et que le fond de mes yeux, corail, désire l’eau douce.

Comme un grillon blessé au matin,
Je te regarde boire chaque goutte de rosée des fleurs.

Soudain, je sens le sol vibrer sous mes pieds,
Je me souviens des ailes blanches dans mon âme.

THE MORNING OF A STUDENT

Adorned with abundant smiles,
Dancing like a bird by the dry stream,

It’s you, on the road in the morning,
The moon on your lips and the wind in your soul.

Your hair, at fifteen, flutters like leaves,
You throw into the city the joy of mountains and forests.

Painting on a green-painted bike,
Like a boat heading to a festival,
For gardens in need of peaceful eyes,

Sending melodies, the sound of clogs resounds,
Meeting the blue clouds that support your young arm.

You place a voice full of trust and love into my closed soul,
With the sea in my hands and the waves in my hands,

So that I become an island surrounded,
And the bottom of my eyes, coral, longs for sweet water.

Like a wounded cricket in the morning,
I watch you drink every drop of flower dew.

Suddenly, I feel the earth’s pulse beneath my feet,
I remember the white wings in my soul.

NGƯỜI EM SỐNG TRONG CÔ ĐỘC

Tay anh dài sao em không gối mộng
Thơ anh say sao chẳng uống cho đầy
Mắt thuyền trôi anh chèo cả hai tay
Sao chẳng ngự cho hồn anh xuống nhạc

Sao chẳng đến cho lá cành xanh biếc
Năm ngón tay anh trổ lá mùa xuân
Ngọc cho em anh đúc ở thư phòng
Có lửa cháy trong mắt buồn da diết

Có thơ thắp sáng trong từng ánh nguyệt
Những lời êm bầy biện với linh hồn
Có mùa thu thay áo ở đầu non
Cho dịu lối em về mai lá rụng

Em chói sáng trong tình anh cô độc
Cả cuộc đời mộng ảo nhớn bừng lên
Gót kiều thơm chuyển bước: bút thần run
Chờ em đến tuổi trời anh đốt lửa

Hãy thở gấp cho anh nhiều hơi thở
Mắt mở to cho biển rộng vô cùng
Hãy ban từng khoé mắt đốt hoa đăng
Và má đỏ tiếp hồng xuân vĩnh viễn

Em đã đến chưa? Sao đêm chợt vắng
Cả cuộc đời xáo động chợt hao đi
Những ngón tay dần chuyển đến hôn mê
Và tà áo phủ chân trời trước mặt.

LA FEMME QUI VIT DANS LA SOLITUDE

Ses mains sont longues, pourquoi ne pas reposer tes rêves là ?
Sa poésie enivrée, pourquoi ne pas en boire jusqu’à l’extinction ?
Ses yeux comme des bateaux flottant, il rame avec les deux mains,
Pourquoi ne pas faire descendre son âme dans la musique ?

Pourquoi ne pas venir pour que les feuilles deviennent vertes ?
Ses cinq doigts, portant les bourgeons du printemps,
Les joyaux qu’il t’offre, il les forge dans son bureau,
Il y a du feu dans ses yeux, une tristesse infinie.

Il y a des poèmes qui illuminent chaque reflet de la lune,
Des mots doux qui se répandent dans l’âme,
Il y a un automne qui change de robe sur la montagne,
Pour adoucir le chemin où demain les feuilles tomberont.

Tu brilles dans son amour solitaire,
Toute sa vie, son rêve, s’éveille soudainement,
Tes pieds parfumés, tes pas tremblants : le pinceau tremble,
En attendant que tu viennes, quand le ciel allume son feu.

Respire fort pour lui, donne-lui tous tes souffles,
Ouvre grand tes yeux pour un océan infini,
Allume des fleurs de lanternes au coin de tes yeux,
Et que tes joues rouges poursuivent le printemps éternel.

Es-tu déjà venue ? Pourquoi la nuit soudainement vide ?
Toute la vie, agitée, s’éteint soudainement,
Ses doigts se transforment en un état de torpeur,
Et son manteau couvre l’horizon devant lui.

THE WOMAN LIVING IN SOLITUDE

Your hands are long, why not rest your dreams there?
Your poetry is intoxicating, why not drink it to the fullest?
Your eyes like drifting boats, I row with both hands,
Why not bring your soul down to the music?

Why not come so the leaves turn green?
Your five fingers bear the buds of spring,
The jewels I give you, I forge them in my study,
There’s fire in my eyes, a profound sadness.

Poetry lights up every reflection of the moon,
Gentle words spread through the soul,
Autumn changes its robe on the mountain,
To soften the path where tomorrow the leaves will fall.

You shine in my lonely love,
My whole life, my dream, suddenly awakens,
Your fragrant steps, trembling: the brush shakes,
Waiting for you to come when the sky lights its fire.

Breathe deeply for me, give me all your breaths,
Open your eyes wide for an endless ocean,
Light lantern flowers at the corner of your eyes,
And let your red cheeks carry the eternal spring.

Have you come yet? Why is the night suddenly empty?
All of life, agitated, fades away,
My fingers turn to a state of numbness,
And my cloak covers the horizon in front of me.

ĐÊM MƯA

Tôi đợi em ở một góc công trường.
Đằng sau lưng tôi: một giòng sông chảy quanh co.
Trước mặt: con đường nhựa đen dài
chạy về xa bóng mưa rơi thấp thoáng.

Tôi đợi em từ 8 giờ. Bây giờ đã 9.
Có lẽ đã 9 giờ 5 phút.

Tôi không đếm thời gian bằng đôi mắt say mê của người biển lận
đếm bạc vàng rồi cất vào tủ sắt.
Nhưng chắc em biết rằng thời gian đợi chờ -
đợi chờ một người yêu - bao giờ cũng trôi qua rất chậm.

Tôi đứng hỏi thầm: Em đến hay không đến?

Tôi mong rằng em sẽ đến nhưng cũng chắc là không.

Dù em đến hay không, tôi muốn bảo thầm em:
hãy giữ lấy thời gian mà suy tính -
dù trong buổi đợi chờ tôi đứng giữa đêm mưa

Em hãy suy tính cho khôn ngoan.
Bởi vì một khi ra nẻo đường hò hẹn em sẽ phải
để lại đằng sau lưng những mái nhà cong vút,
những mui xe lóng lánh mưa rơi.

Tôi sẽ đưa em đi vào con đường xa thẳm.

Tôi sẽ đưa em đi trên những bờ sông. Không có thuyền,
không có xe. Chỉ có những ngón tay yêu đương
lồng vào nhau tìm phương hướng.

Tôi sẽ chỉ đem lại được cho em một cuộc đời đạm bạc:
tôi chỉ biết ôm tóc em trong mưa để uống
từng giọt nước và nói cùng em những lời đắm đuối đầy thơ.

Phải, tôi sẽ ôm mái tóc dài đen ướt đẫm
bằng bàn tay của người chết đuối níu lấy mảng thuyền
lướt đi trong bóng tối đêm khuya.

Và sẽ tìm trong mắt em những nụ cười say đắm.
Những nụ cười có sức đắm say mở rộng
chân trời và nguồn sống vô biên.

Còn nếu như em không đến?
Em không đến tôi cũng chả dám giận hờn em.

Em hãy ở lại nhà. Đóng chặt cửa sổ kẻo mưa hiu hắt.
Kéo chăn chùm kín cổ kẻo gió lùa về lạnh những giấc mơ êm.

Em hãy ở lại nhà. Tôi không dám giận hờn em.

Tôi lại ra đi. Sáng ngày mai tôi lại ngửa mặt lên trời cao
nhìn vầng thái dương đỏ lửa chói mắt thế nhân.

Tôi lại đi thẳng vào cuộc đời nghiêng ngửa.

Tôi lại đàn cho lòng tôi hát dịu lời ca.
Rồi những đêm khuya nhớ em tôi đàn to, hát to
gọi cuồng phong về điều khiển trăm cây làm vũ điệu.

Và nếu đến một ngày không còn ai dám hò hẹn trên bờ sông
tôi sẽ về đốt đuốc đứng bên bờ Ngân Hà
để Chức Nữ Ngưu Lang nhìn rõ mắt nhau qua đôi bờ sông tình tự.

Những ngôi sao rụng: tôi sẽ nhặt từng ngôi sao rụng.
Trăm ngôi sao tôi kết lại một vòng sao.
Để những đêm tối trời tôi trốn về đặt trên mộ
những người trinh nữ yêu thơ mà cũng phải giã từ nhân thế.

Còn những bài thơ tình của chúng mình xưa cũ
tôi sẽ chôn kín dưới những gốc hoàng lan
để mai sau những người con gái hẹn hò
mà e ngại đường xa ngồi nghe gió hiu hiu
của lòng mình rung động.

Em sẽ đến hay em không đến?
Tôi sẽ đợi trong mưa mà không giận hờn trách móc em đâu.

Tôi không trách em bởi vì không thể trách người đời
không biết nghe âm thanh của đá chuyển mình,
mây vần vũ và bóng tối đổ mồ hôi
rồi cứ nhìn những tâm hồn thi sĩ
bằng những đôi mắt vô cùng ngơ ngác, láo lơ.

Em không đến thì tôi lại đi.
Tôi sẽ cười vang và nghe núi vọng tiếng cười vang.

Tôi sẽ đến trên bờ đại dương xanh
để soi gương và cũng để biết rằng:
Tôi dám chạy ngược chiều mây bay
vì tóc tôi là một bầu trời lồng lộng.

Phải, em không đến thì tôi lại đi.
Nhưng còn một phút một giây chờ đợi trong mưa
tôi vẫn hỏi thầm âu yếm: Em có đến không?
Em có đến với cuộc đời?

NUIT DE PLUIE

Je t’ai attendue au coin d’une grande place.
Derrière moi : un fleuve aux courbes de silence.
Devant : une route d’asphalte noire
s’étire loin, sous la pluie qui tombe en danse.

Je t’attends depuis huit heures. Il est neuf.
Peut-être même neuf heures cinq.
Je ne compte pas le temps avec des yeux d’avare,
mais tu sais bien, l’attente – surtout celle d’un amour –
coulent comme des heures sans fin.

Je me demande tout bas : viendras-tu, ou pas ?
J’espère que oui, mais je suis sûr que non.
Pourtant, que tu viennes ou non, j’aimerais te dire :
garde le temps pour réfléchir –
car dans cette nuit pluvieuse, je suis là, debout.

Réfléchis bien, mon amour.
Car une fois sur le chemin du rendez-vous,
il te faudra laisser derrière
les toits recourbés et les capots brillants sous la pluie.

Je t’emmènerai sur des routes sans fin.
Sur les rives d’un fleuve sans bateaux, sans voitures,
seulement nos doigts noués,
cherchant ensemble une direction d’amour.

Je n’ai qu’une vie simple à t’offrir :
juste mes bras pour recueillir tes cheveux mouillés,
boire chaque goutte de pluie,
et murmurer des vers fiévreux.

Oui, j’embrasserai tes cheveux noirs, trempés,
comme un noyé s’accroche à une planche
dans l’ombre d’une nuit noire.
Et dans tes yeux, je chercherai des sourires enivrants,
ceux qui ouvrent les cieux
et libèrent la source de toute vie.

Mais si tu ne viens pas ?
Je ne te reprocherai rien.
Reste chez toi. Ferme bien la fenêtre,
laisse la pluie dehors,
et garde ton cou au chaud sous la couverture.

Je ne t’en veux pas, non.
Demain, à l’aube, je lèverai la tête vers le ciel,
vers ce soleil de feu aveuglant les âmes.
Je plongerai à nouveau dans cette vie bancale.

Je rejouerai les chants doux de mon cœur,
et les nuits où tu me manqueras,
je jouerai fort, je chanterai fort,
appelant la tempête à faire danser cent arbres.

Et si un jour plus personne n’ose aimer au bord du fleuve,
je reviendrai, torche à la main,
me tenir sur les rives de la Voie lactée,
pour que Ngưu Lang et Chức Nữ
puissent se voir à travers la rivière du désir.

Les étoiles tombées : je les ramasserai.
Cent étoiles pour une couronne céleste.
Et je la déposerai, les nuits sans lune,
sur la tombe d’une vierge amoureuse de poésie
qui dut quitter le monde trop tôt.

Quant à nos anciens poèmes d’amour,
je les enterrerai sous les racines d’un ylang-ylang,
pour que plus tard, une fille hésitant
sur un long chemin d’amour,
écoute le vent tiède frémir dans son âme.

Viendras-tu ? Ou ne viendras-tu pas ?
Je t’attendrai sous la pluie, sans reproche.
Je ne t’en veux pas – comment en vouloir à ceux
qui n’entendent pas les pierres gémir,
les nuages tourner, l’ombre transpirer,
et qui regardent les âmes poétiques
avec des yeux perdus et moqueurs ?

Si tu ne viens pas, je partirai.
Je rirai à gorge déployée,
et la montagne me renverra mon rire.
J’irai au bord de l’océan bleu
me regarder dans le miroir
et me dire :
j’ai osé courir à contre-ciel,
car mes cheveux sont un ciel immense.

Oui, si tu ne viens pas, je repartirai.
Mais tant qu’il me reste une minute, une seconde
sous cette pluie d’attente,
je te demanderai tendrement :
Viendras-tu ? Viendras-tu à la vie ?

RAINY NIGHT

I waited for you at a corner of the square.
Behind me: a winding river.
In front: a long black asphalt road
stretching into the distance, rain flickering in the dark.

I’ve waited since eight. Now it’s nine.
Maybe even nine-oh-five.

I don’t count time with the greedy eyes
of a man counting gold to lock away.
But you know, time—when waiting for someone you love—
always passes painfully slow.

I stood there, whispering to myself:
Will you come, or won’t you?

I hoped you would come,
but I was certain you wouldn’t.

Yet come or not, I wanted to tell you softly:
keep the time to think it through—
even as I wait here
in the middle of a rainy night.

Think carefully, love.
For once you step onto this path of ours,
you’ll have to leave behind
the curved rooftops and the cars gleaming in the rain.

I would lead you down a distant road.

I would walk you by the riverbanks—no boats,
no cars—only fingers entwined
guiding each other toward a shared direction.

I have only a modest life to offer:
just arms to hold your hair in the rain,
to drink each drop, and whisper
to you words of passion made of poetry.

Yes, I would cradle your soaked, black hair
with hands like those of a drowning man
grasping the last piece of drifting wood
in the dark of night.

And I would seek in your eyes those intoxicating smiles—
smiles that open the horizon wide,
that unlock the infinite source of life.

But if you don’t come?
Even then, I would not dare be angry.

Stay home. Shut your window against the sad rain.
Pull the blanket up to your neck,
keep the dreams warm against the cold wind.

Yes, stay home. I won’t be angry.

I’ll go on. Tomorrow morning, I’ll tilt my head back
to look at the burning sun that blinds the world.

I’ll walk straight into this tilting life.

I’ll strum the strings to soothe my own heart.
And on nights I miss you,
I’ll play loud, I’ll sing loud,
I’ll call the storm to command the trees to dance.

And if one day, no one dares
to love by the river anymore,
I’ll return and light a torch
on the shore of the Milky Way—
so Vega and Altair may see each other
across the river of longing.

And when stars fall,
I’ll gather every single one—
bind a hundred stars into a crown
to place, on moonless nights,
on the graves of girls who loved poetry
but had to leave the world too soon.

And the old love poems we once wrote,
I’ll bury them under a golden champaca tree,
so that later, when girls hesitate
on the long road of love,
they’ll sit and listen to the gentle wind
awakening something inside their hearts..

Will you come, or will you not?
I will wait in the rain, with no blame, no regret.

I cannot blame you
because how could one blame the world
for not hearing stones shifting,
clouds circling, or darkness breaking a sweat
when all they do is stare at poets’ souls
with dazed, distracted eyes?

If you don’t come, then I will go.
I will laugh loud,
and the mountains will echo my laughter.

I’ll go to the shore of the blue ocean
to gaze into its mirror
and remind myself:
I dared to run against the direction of the clouds—
because my hair is a vast, boundless sky.

Yes, if you don’t come, I will go.
But as long as I still have a single minute,
a single second waiting in the rain,
I will still gently ask:
Will you come?
Will you come to this life?

CÁ VÀNG

Em mang dù Nhật, hài Xiêm,
Em về anh nhớ một con cá vàng.
Cá trên mình vẽ áo nàng,
Áo trong giấc mộng em còn trong thơ.
Mùa sen em hẹn em qua,
Anh ngồi trên cỏ đã phơ phất tình...

POISSON D’OR

Tu portais un parapluie du Japon, des sandales du Siam,
Et moi, te revoyant, je pense à un poisson d’or.
Sur son dos, les dessins de ta robe flottent encore,
Une robe rêvée, tissée dans les vers de mes songes.

À la saison des lotus, tu promis de revenir,
Je t’ai attendue, assis dans l’herbe légère…
Et déjà l’amour flottait dans l’air,
Comme un parfum discret que le cœur devine.

GOLDEN FISH

You wore a Japanese umbrella, Siamese shoes,
And in your return, I recalled a golden fish.
Its shimmering back bore patterns of your dress—
A dress from dreams, still woven in my verse.

You promised you’d come when lotuses bloom,
And I, seated on grass, already felt love stir…
A tender breeze passed through the afternoon,
Whispering feelings not yet spoken, but sure.

CHÀO NHAU

Gặp em không thể chào bằng tay
Em sẽ chê là năm cành cây
Em sẽ chê là năm nòng súng lạnh
Bởi vì đau hai mươi năm nay

Gặp em không thể chào bằng mắt
Em sẽ không thể ngủ được ban đêm
Em sẽ nằm trong cơn thù hận
Em sẽ chìm sâu trong cơn điên

Gặp em không thể chào bằng môi
Chỉ còn da thịt chẳng còn hơi
Chỉ còn tiếng kêu, chỉ còn tiếng thét
Chẳng còn tiếng nói, không còn tiếng cười

Gặp em ta sẽ chào như loài kiến
Chào như loài dế, chào như loài giun
Chạm tóc vào nhau ta gục đầu xuống
Như đồng bào ta nằm trong đất đen

Gặp em chưa được chào bằng vai
Như những xác người xếp dài
Ta chỉ chào bằng hai hàng nước mắt
Từ hai mươi năm nằm im trên môi.

SE DIRE BONJOUR

Je ne peux te saluer avec la main —
Tu dirais : cinq branches mortes, sans lien.
Tu dirais : cinq canons glacés, sans fin,
Car la douleur dure depuis vingt ans.

Je ne peux te saluer avec les yeux —
Tu ne pourrais plus dormir, malheureuse.
Tu te coucherais dans la haine furieuse,
Tu sombrerais dans un délire fiévreux.

Je ne peux te saluer avec les lèvres —
Il ne reste que chair, plus de souffle à perdre.
Seulement un cri, un hurlement sans trêve,
Plus de paroles, plus de rires, plus de verbe.

Je te saluerai comme les fourmis le font,
Comme les grillons, les vers sous le fond.
Nos cheveux se frôlant, têtes inclinées bas —
Comme nos frères couchés dans la terre noire.

Je ne peux pas encore te saluer d’une épaule,
Comme ces corps allongés, rangés sans parole.
Je ne peux que pleurer, deux larmes sur ma peau,
Restées vingt ans muettes sur le bord de mes mots.

GREETING EACH OTHER

I cannot greet you with my hand —
You’d say it’s just five lifeless strands,
You’d say it’s five cold gun barrels,
Because the pain has lasted twenty years.

I cannot greet you with my eyes —
You wouldn’t be able to sleep at night.
You’d lie there gripped by burning hate,
You’d sink deep into madness and fright.

I cannot greet you with my lips —
There’s only flesh left, no breath to give.
Only a cry, only a desperate scream,
No words remain, no laughter to live.

I’ll greet you like the ants might do,
Like crickets, or earthworms too.
Our hair will touch, heads bowed low —
Like our people lying in blackened soil.

I still cannot greet you with my shoulder,
Like rows of corpses, colder and colder.
I can only greet you with these tears that stream,
Held silent for twenty years on my lips, unseen.

CHIM

Này chim
Bay thật cao
Tới rồi thật sao
Đã bay qua dãy núi cao mầu tím
Tới đó
Đã bay qua những biển rộng màu xanh
Tới rồi thật sao

Đã bay
Thật sao
Đã bay qua thành phố
Nơi có chuyến tàu chạy mỗi buổi chiều
Làn khói dọc bốc cao
Ôi làn khói
Nghĩ lại tưởng mây

Đã bay qua
Đã bay qua thành phố
Có thấy bạn hữu không
Có thấy nhà cũ
Có thấy mẹ
Có thấy em
Bạn hữu có giận ta không
Mẹ có giận ta không
Em có giận ta không
Quê hương có giận ta không
Quê hương có nghe tiếng hát

Tiếng hát buổi sáng
Tiếng hát buổi chiều
Tiếng hát tủi nhục
Tiếng hát
Đứt ruột
Đứt gan
Quê hương có giận ta không
Hãy nhìn giùm
Hãy nhìn từng ngọn cỏ

Chim đã bay
Đã tới
Nàng có đi cùng không
Đã tới
Chắc nàng phải mặc áo nhẹ
Đã tới
Chắc ta phải mặc áo nhẹ
Chắc ta phải để lại tất cả
Để lại đầu
Để lại tay
Không chừng để lại nàng
Để lại mắt
Để lại vai
Ôi đôi vai
Nàng có nhớ

Nàng nhớ
Chim có thấy
Ta nhớ
Chim có thấy
Ta có thấy
Chim đã tới nơi
Chim thấy những gì
Có thấy cành
Có thấy hoa
Hoa giống như trăng
Trăng cũng như nàng
Nàng đứng đó
Nàng có đẹp không
Núi có buồn không
Biển ngờ vực gì

Có thấy ta không
Ta luyến tiếc gì
Ta mơ ước gì
Ta buồn bã gì
Ta ngờ vực gì
Tai đã điếc chưa
Tay đã gẫy chưa
Mắt đã mù chưa

Sao ta chẳng nghe
Sao ta chẳng thấy ?

L’OISEAU

Ô oiseau,
Tu voles si haut —
Es-tu vraiment arrivé ?
Tu as traversé les montagnes violettes,
Jusqu’au bout ?
Tu as franchi les vastes mers bleues,
Es-tu vraiment arrivé ?

Tu as volé,
Vraiment volé,
Au-dessus de la ville
Où passe le train chaque soir,
La fumée monte droit vers le ciel —
Ô cette fumée,
On dirait des nuages en sommeil.

Tu as volé,
Au-dessus de la ville,
As-tu vu les amis ?
As-tu vu l’ancienne maison ?
As-tu vu mère ?
As-tu vu celle que j’aime ?
Mes amis m’en veulent-ils ?
Ma mère m’en veut-elle ?
Et elle, m’en veut-elle ?
La patrie m’en veut-elle ?
La patrie entend-elle mon chant ?

Chant du matin,
Chant du soir,
Chant de honte et de douleur,
Un chant
Qui fend le cœur,
Qui ronge les entrailles —
La patrie m’en veut-elle ?
Regarde pour moi,
Regarde chaque brin d’herbe.

L’oiseau a volé,
Il est arrivé.
Est-elle venue aussi ?
Elle est là, sans doute en robe légère.
Moi aussi — sans doute — en robe légère.
Il faudra tout laisser derrière :
La tête,
Les mains,
Peut-être même elle,
Les yeux,
Les épaules —
Ô ces épaules,
Elle s’en souvient ?

Elle se souvient.
L’oiseau a-t-il vu ?
Je me souviens.
L’oiseau a-t-il vu ?
Moi, ai-je vu ?
L’oiseau est arrivé —
Que voit-il ?
Des branches ?
Des fleurs ?
Des fleurs comme la lune,
La lune comme elle.
Elle est là,
Est-elle belle ?
La montagne est-elle triste ?
La mer se méfie-t-elle ?

M’a-t-il vu ?
De quoi ai-je regret ?
Quel est mon rêve ?
Quelle est ma peine ?
Quelles sont mes peurs ?
Suis-je devenu sourd ?
Mes mains sont-elles brisées ?
Mes yeux sont-ils aveugles ?

Pourquoi je n’entends plus ?
Pourquoi je ne vois plus ?

THE BIRD

O bird,
You fly so high —
Have you truly arrived?
You’ve flown past purple mountain ranges,
Reached them, really?
You’ve crossed vast blue oceans,
Have you truly arrived?

You’ve flown,
Truly flown,
Over the city
Where the train passes every evening,
Smoke rising straight into the sky —
Oh, that smoke,
Mistaken for drifting clouds.

You flew over,
You flew over the city.
Did you see old friends?
Did you see the old house?
Did you see my mother?
Did you see her?
Are my friends angry at me?
Is my mother angry at me?
Is she angry at me?
Is my homeland angry at me?
Can the homeland still hear my song?

Morning songs,
Evening songs,
Songs of shame,
Songs
That tear the heart,
That burn the soul —
Is my homeland angry at me?
Please look,
Look at every blade of grass.

The bird has flown,
Has arrived.
Did she come with you?
She must be in a light dress.
I, too, must wear something light.
I must leave everything behind:
My head,
My hands,
Perhaps even her,
My eyes,
My shoulders —
Oh, my shoulders —
Does she remember?

She remembers.
Did the bird see it?
I remember.
Did the bird see?
Did I see?
The bird has arrived —
What did it see?
Branches?
Flowers?
Flowers like the moon,
The moon like her.
She is there —
Is she still beautiful?
Is the mountain sad?
Does the sea suspect?

Did it see me?
What do I regret?
What do I dream of?
What sorrow do I bear?
What fears do I hold?
Have I gone deaf?
Are my hands broken?
Are my eyes blind?

Why can’t I hear?
Why can’t I see?

ĐỢI KHÁCH

Em đứng lẫn bên góc hè phố vắng
Như loài hoa hoang dại trong rừng sâu
Màu da tơ bóng tối ngả u sầu
Đôi mắt đẹp từng cánh sao tắt lịm

Em đứng đợi một người không hẹn đến
Bán cho người tất cả những niềm vui
Chút tình hoa còn lại thoáng hương phai
Em dâng cả làn môi khô nước ngọt

Trong đêm mỏi hàng mi mờ khẽ ướt
Má phai duyên trên gối đẫm thẹn thùng
Ấp mặt bên người lạ, lạnh mênh mông
Bàn tay nhỏ thẫn thờ như lạc lõng

Em đứng lẫn bên góc hè phố vắng
Nghe đêm tàn làm lạc khách tìm vui
Đôi tiếng giầy khua vẳng tắt xa xôi
Làm vỡ nốt cả đôi niềm tin tưởng

Người khách lạ đêm lạc loài không chọn hướng
Bước đảo say làm vỡ nát màu trăng
Em chờ mong như đợi một âm thầm
Tình sầu tủi pha chút men rượu cặn

Đã lâu rồi vết thời gian chĩu nặng
Từ lần đầu bàn tay trắng đàn mơ
Nhận tiền cho bên nếp gối chăn thừa
Em đã khóc, lòng hoa sầu nát nhụy

Đêm gần tàn em ơi người gái đĩ
Đợi trong khuya, bến vắng ngủ say rồi
Nhìn ánh đèn vương lại cửa nhà ai
Rồi kéo vội khăn quàng trên vai lạnh...

EN ATTENDANT LE CLIENT

Tu te tiens là, perdue au coin d’un trottoir désert,
Comme une fleur sauvage au fond d’une forêt noire.
Ta peau de soie se teinte de soirs amers,
Tes yeux si beaux s’éteignent comme étoiles sans espoir.

Tu attends un homme — sans rendez-vous, sans nom,
À qui tu vendras tous les restes de tes joies,
Un peu d’amour fané, un parfum qui s’en va,
Et même tes lèvres sèches, sans plus de don.

Dans la nuit lasse, tes cils lourds deviennent brume,
Ta joue perd son charme sur l’oreiller gêné,
Face contre un inconnu, froide immensité —
Ta main frêle erre, sans lieu, sans coutume.

Tu te tiens là, perdue au coin d’un trottoir désert,
Écoutant la nuit finir, égarant les pas d’espoir.
Un bruit de talon s’éloigne, se perd quelque part,
Et brise à jamais ce qui restait de lumière.

Le client de la nuit, sans boussole ni regard,
Titubant, il écrase la lune d’un seul pas.
Tu espérais, tu attendais dans le noir —
Un amour muet, noyé d’ivresse et de cafard.

Depuis longtemps, le poids du temps t’use, te lasse,
Depuis la première fois que ta main blanche a rêvé,
Que tu as pris l’argent pour un drap partagé,
Et pleuré en silence — ton cœur fleuri brisé.

La nuit s’efface, ô fille de la nuit lasse,
Tu attends encore, le quai dort sans bruit,
Tu regardes la lumière au loin, chez autrui,
Et tires sur ton châle — le froid te menace.

WAITING FOR A CLIENT

You stand there, hidden on a lonely street corner,
Like a wildflower lost in a deep forest’s border.
Your silk-soft skin wears the sorrow of night,
Your eyes — once stars — now fade without light.

You wait for someone who never said they’d come,
To sell them the last fragments of your fun,
A fading scent of love, a wilted trace,
Even your lips, dry, still offer their grace.

Through weary nights, your lashes dim and wet,
Your cheek’s old charm soaked in shame and regret.
Face pressed to strangers in cold, endless space,
Your small hand drifts — lost, out of place.

You stand there, hidden on a lonely street corner,
Hearing the night end, scattering joy-seekers farther.
Faint footsteps echo, then vanish away,
Shattering what hope had dared to stay.

A stranger walks the night, lost with no direction,
Stumbling steps crush the moon’s reflection.
You waited like one waiting without a sound,
Love steeped in sorrow, drunk with dregs all around.

It’s been so long — time’s weight has grown,
Since the first time your pale hand dreamed alone.
Took money for warmth in leftover sheets,
And cried as your heart’s blossom lost its beat.

Now the night is fading, oh girl of the street,
Still waiting in silence while the station sleeps.
You watch a light still glowing in someone’s home,
Then clutch your scarf — and face the cold alone.

DẶN VỢ SẮP CƯỚI

Khi nào lấy ta, mang theo cái cưa
Nhớ con dao phay, nhớ cái dùi to
Cất vào trong rương cùng gương cùng lược
Cất vào trong áo cùng nhạc cùng thơ

Cưa để cưa chân chớ để làm gì
Chân bị cưa rồi ta chẳng còn đi
Mặc kệ những ngôi làng bốc cháy
Mặc kệ đứa bé tìm không thấy cha

Tay chặt cụt rồi ném xuống biển sâu
Ném xuống suối cạn, ném lên núi cao
Mặc cho nó viết những lời thống khổ
Cho dã tràng nghe, cho giun dế đau

Dùi chọc thủng mắt muốn cho sạch tròng
Sạch những tiếng kêu cùng núi cùng sông
Sạch những hình ảnh chết bờ chết bụi
Còn con dao phay em có nhớ không?

Còn lại bộ óc khi mang băm viên
Nếu chợt nhớ đến khuôn mặt quê hương
Em sẽ tìm thấy hơi thở tình ái
Em sẽ tìm thấy còn ta nằm im.

À MA FUTURE ÉPOUSE

Quand tu m’épouseras, n’oublie pas la scie,
Emporte aussi le couperet, le poinçon aiguisé.
Range-les dans le coffre, avec peigne et miroir,
Cache-les sous les poèmes, sous la musique, l’espoir.

La scie, c’est pour scier mes jambes, tu vois —
Sans jambes, je n’irai plus nulle part.
Tant pis si les villages brûlent sans loi,
Tant pis si l’enfant cherche un père sans regard.

Tranche mes bras et jette-les aux abîmes,
Aux torrents desséchés, aux cimes anonymes.
Qu’ils n’écrivent plus les douleurs éternelles,
Qu’ils ne blessent plus ni insectes ni cigales.

Perce mes yeux pour qu’ils soient bien lavés,
Lavés des cris de la terre et des vallées,
Lavés des visions de morts sur les routes,
Et le couperet, dis, tu t’en souviens sans doute ?

Il ne restera que le cerveau, haché en miettes,
S’il lui venait l’idée du visage de la patrie.
C’est là que tu sentiras un souffle d’amour,
C’est là que tu sauras : moi, je dors pour toujours.

TO MY BRIDE-TO-BE

When you marry me, bring the saw along,
Don’t forget the cleaver, the awl sharp and strong.
Pack them in the chest with comb and glass,
Hide them beneath the music, the poems that pass.

The saw — it’s to cut my legs away,
Without them, I’ll no longer walk or stray.
Let the villages burn, let the child cry,
Let him search for his father beneath a ruined sky.

Cut off my arms, throw them into the sea,
Into dried-up streams, on mountains bleak and free.
Let them write no more of sorrow and war,
No more to wound worms or the beetles’ core.

Pierce my eyes so the sockets are clean,
Free from the cries of rivers and ravines,
Free from the dead by roadside and dust.
And the cleaver — you still remember it, you must.

Then take what’s left — the brain, chop it fine,
If it dares recall that homeland face of mine.
There you might sense a breath of desire,
There you might feel love — while I lie in silence entire.

ĐẸP
tặng Hoàng Anh Tuấn
 

Người dáng bước bơ vơ của bầu trời hải đảo
Tóc bồng bềnh trên nếp trán ưu tư
Những ngón tay dài ướp trọn mấy ngàn thu
Mà men sáng trong xanh mầu trăng vời vợi

Hơi thở mới nguyên của đồng tiền mừng tuổi
Tôi nhìn người ngóng đợi mắt lên ba
Người về đây có phải tự trời xa
Với nét mắt vòng cung của cầu vồng che mưa nắng?

Có phải tên người là âm thanh vô vọng
Nên mắt buồn le lói thoáng bơ vơ
Hay một đêm nao nước lụt Ngân Hà
Thượng đế đưa sao mang gửi về khóe mắt?

Người về đâu giữa đàn khuya dìu dặt
Hơi thở thiên thần trong tóc ẩm hương xưa
Người đi về trời nắng hay mưa
Sao để sương gió trầm tư thêu thùa má ướt

Mắt dịu ngọt đúc từ rừng ngọc bích
Hay linh hồn trăm phiến đá chân tu
Sao người về mang trọn một mùa thu
Với mây trắng lênh đênh của những chiều nguyệt tận

Là gió trăm cây hay là cồn nước đọng
Người không cười mà hoa cỏ gói trong tay
Đường áo màu viền trắng cổ thơ ngây
Màu sắc thời gian người thu tròn giữa áo

Bóng nhỏ xa đi trên lá vàng cổ đạo
Bước chân chìm theo mỗi phím đàn khuya
Tay trần gian tôi đếm ngón so le
Đã có phút âu lo đường về dương thế

Người về đâu mà đền đài hoang phế
Mang dáng người trên mỗi nấm bia phai
Trăm vạn đường mây xê dịch chân trời
Theo tiếng nhặt khoan của từng nhịp bước

Dù về đâu tôi xin đừng chậm gót
Để làm gì cho mỏi mắt trần gian
Có bao giờ tôi sẽ phải làm quen
Lời ngỏ ý sẽ là kinh cầu nguyện...

BEAUTÉ
(à Hoàng Anh Tuấn)

Tu marches, silhouette perdue des îles lointaines,
Tes cheveux flottent sur un front de peine.
Tes longs doigts, parfumés de mille automnes anciens,
Portent la clarté d’un clair de lune sans fin.

Ton souffle neuf, comme une pièce d’étrenne,
Je le guette, regard d’enfant qui attend à peine trois ans.
Es-tu venu d’un ciel très lointain,
Avec dans les yeux l’arc d’un arc-en-ciel mêlé de vent et de pluie ?

Ton nom est-il un écho sans réponse,
Pour que tes yeux brillent d’une lueur si douce, si confuse ?
Ou bien, par une nuit où déborda la Voie Lactée,
Dieu aurait-il placé une étoile au coin de tes paupières ?

Où vas-tu, au milieu des chants nocturnes ?
Ton souffle d’ange dans des cheveux chargés d’encens anciens…
Vers un ciel de pluie ou de lumière t’en vas-tu ?
Pourquoi laisser la brume broder la tristesse sur tes joues mouillées ?

Tes yeux, doux comme sculptés dans une forêt d’émeraude,
Ou ton âme, polie de cent pierres en méditation ?
Pourquoi portes-tu l’automne tout entier en ton retour,
Avec les nuages blancs flottant sous une lune mourante ?

Es-tu vent parmi les arbres ou eau dormante ?
Tu ne souris pas, mais les fleurs se blottissent dans ta main.
Ton vêtement bordé de blanc, si pur, si enfantin,
Tu y contiens les couleurs du temps dans le pli du lin.

Ton ombre s’éloigne sur les feuilles d’un vieux sentier,
Ton pas s’efface avec chaque note de guitare du soir.
Mes mains terrestres comptent des doigts disjoints —
Déjà l’inquiétude naît d’un retour incertain.

Où vas-tu, que les temples deviennent ruines,
Et que ton image habite chaque pierre éteinte ?
Des milliers de routes de nuages déplacent l’horizon,
Au rythme discret de tes pas en méditation.

Mais où que tu ailles, je t’en prie, ne tarde pas,
À quoi bon user les regards du monde ici-bas ?
Devrai-je, un jour, m’habituer sans chagrin
À ce que mon salut devienne simple prière du matin ?

BEAUTY
(for Hoàng Anh Tuấn)

You walk with the lonely grace of distant island skies,
Hair drifting gently across a thoughtful brow.
Your slender fingers hold a thousand autumns’ sighs,
Glowing with moonlight, pure and high as now.

Your breath — as new as a lucky New Year’s coin,
I watch you, eyes wide, like a child barely three.
Did you come from a sky where stars still freely join,
With eyes arched like a rainbow shading sun and sea?

Is your name an echo lost in space and time,
So your eyes glow dim, touched by silent sorrow?
Or one night, when the Milky Way overflowed, sublime,
Did God place a star at your eyelash’s narrow?

Where are you going, in the hush of midnight’s tune?
Your breath, an angel’s, scents your hair with memory.
Will you walk into sunshine, or be claimed by monsoon?
Why let wind and dew stitch sadness into cheeks we see?

Are your eyes carved from jade forests deep and old,
Or your soul born of stones worn smooth by prayer?
Why do you bring with you an entire autumn’s gold,
With drifting white clouds under a dying moon’s stare?

Are you the wind among trees or still waters’ grace?
You do not smile, yet flowers gather in your palm.
The white-lined dress you wear, like time’s own lace,
Holds all of time’s colors in its gentle calm.

Your shadow fades on leaves of ancient faith,
Your steps sink slowly into each late-night chord.
My earthly hands count fingers, out of place —
Already I fear the path you’ll walk toward.

Where are you going, while temples fall and fade?
Your shape lives on in weathered tombstones bare.
A hundred thousand clouds reshape the sky’s parade,
Echoing the still rhythm of your silent prayer.

But wherever you go, I ask — don’t walk too slow.
Why tire these worldly eyes with longing so?
Will I one day learn to greet you with no pain,
Where every tender word becomes a prayer again?

HÃY ĐƯA TÔI RA BỜ SÔNG

Hãy đưa tôi ra bờ sông
Để tôi nhìn cho rõ
Tôi nhìn giòng nước chảy
Tôi nhìn tôi bơ vơ
Nhìn bờ sông tìm bờ sông bên kia
Khi lòng sông gặp biển
Hãy đưa tôi ra bờ sông
Để tôi nhìn tôi hò hẹn
Rồi tôi rủ tôi quên
Quên giòng nước chảy
Quên thời gian trôi
Bằng bước chân giòng sông
Không để lại gì trên cát
Tôi rủ tôi quên
Cả giòng sông trôi
Bằng bước chân phù sa
Không để lại gì
Trừ một người bơ vơ
Đã xây nhà bên bờ sông đất lở...

CONDUIS-MOI AU BORD DU FLEUVE

Conduis-moi au bord du fleuve
Pour que je voie bien,
Que je voie l’eau qui s’écoule,
Que je me voie, solitaire,
Cherchant l’autre rive —
Là où le fleuve rejoint la mer.

Conduis-moi au bord du fleuve,
Pour que je me voie en train d’attendre,
Puis que je m’invite à oublier,
Oublier le cours de l’eau,
Oublier le temps qui fuit,
Comme les pas du fleuve
Qui ne laissent rien sur le sable.

Je m’invite à oublier
Même le fleuve qui coule,
Comme les pas du limon
Qui ne laissent rien
Sauf un être esseulé
Ayant bâti sa maison
Sur la rive friable d’un fleuve en dérive…

TAKE ME TO THE RIVERBANK

Take me to the riverbank
So I can truly see —
See the water flowing,
See myself, alone,
Looking for the far shore
Where the river meets the sea.

Take me to the riverbank
To see myself waiting,
Then I’ll ask myself to forget —
Forget the flowing stream,
Forget the passing time,
Like the river’s steps
Leaving nothing on the sand.

I ask myself to forget
Even the drifting river,
Like the silent steps of silt
Leaving nothing behind
But a lonely soul
Who built a home
On the crumbling edge of a river…

TUỔI MƯỜI BA

Trời hôm nay mưa nhiều hay rất nắng?
Mưa tôi chả về bong bóng vỡ đầy tay
Trời nắng ngọt ngào... tôi ở lại đây
Như một buổi hiên nhà nàng dịu sáng

Trời hôm ấy mười lăm hay mười tám?
Tuổi của nàng tôi nhớ chỉ mười ba
Tôi phải van lơn ngoan nhé, đừng ngờ...
Tôi phải dỗ như là... tôi đã nhớn

Tôi phải đợi như là tôi đã hẹn
Phải thẹn thò như sắp cưới hay vừa sêu
Phải nói vơ vào rất vội: người yêu
Nếu ai có hỏi thầm: ai thế?

Tôi nói lâu rồi... nhưng ngập ngừng khe khẽ
Để giận hờn chim bướm chả dùm tôi
Nhưng rồi lòng an ủi "nắng chưa phai
Tình chưa cũ bởi vì tình chưa mới..."

Má vẫn đỏ, đỏ một màu con gái
Với những lời hiền dịu tuy chua ngoa
Lòng vẫn ngỡ ngàng: tóc ướp bằng thơ
Sao hương sắc lên mắt nhìn thi tứ?...

Và đôi mắt nhìn tôi ngập ngừng chim sẻ
Đôi mắt nhìn trời nhè nhẹ mây nghiêng
Tôi biết nói gì? Cả trăm phút đều thiêng
Hay muốn nói nhưng lòng mình ngường ngượng

Chân díu bước và mắt nhìn vương vướng
Nàng đến gần tôi chỉ dám... quay đi
Cả những giờ bên lớp học, trường thi
Tà áo khuất thì thầm: "chưa phải lúc..."

Áo nàng vàng tôi về yêu hoa cúc
Áo nàng xanh tôi mến lá sân trường
Sợ thư tình không đủ nghĩa yêu đương
Tôi thay mực cho vừa màu áo tím...

Chả có gì... sao lòng mình cũng thẹn
Đến ngượng ngùng bỡ ngỡ: hay là ai?...
Trăm bức thư lót giấy kẻ dòng đôi
Mà nét chữ còn run (dù rất nhẹ)

Tôi đã viết hay chỉ thầm âu yếm kể
Tôi đã nhìn hay lặng lẽ say sưa?
Nên đêm vui sao cũng chớm buồn thưa
Và lo sợ khi lòng mừng quá đỗi...

Rồi trách móc: trời không gần cho tay với
Và cả nàng hư quá, sao mà kiêu...
Nên đến trăm lần: "Nhất định mình chưa yêu"
Hôm nay nữa...
nhưng lòng mình sao lạ quá...

TREIZE ANS

Aujourd’hui, le ciel est-il pluie ou soleil éclatant ?
S’il pleut, je ne rentre pas — des bulles éclatent dans mes mains.
S’il fait doux soleil… je reste ici pourtant,
Comme un matin de véranda douce et sereine.

Ce jour-là, avais-tu quinze ou dix-huit ans ?
Je me souviens, tu n’avais que treize printemps.
Il fallait que je t’implore : sois sage, ne doute pas…
Il fallait que je te berce… comme si j’étais déjà grand.

Il fallait que j’attende… comme si j’avais promis,
Rougir comme pour des fiançailles ou un rendez-vous flou,
Dire à la hâte — “c’est ma bien-aimée” —
Si quelqu’un chuchotait : “C’est qui donc, elle ?”

Je disais “depuis longtemps…” mais d’une voix si basse,
Pour que les oiseaux et papillons s’indignent à ma place.
Mais je me consolais : “le soleil n’est pas encore parti,
Et l’amour n’est pas vieux — car il n’est pas encore né.”

Les joues encore roses, roses comme une jeune fille,
Avec des mots doux, même si piquants parfois,
Le cœur étonné : ses cheveux baignés de poésie,
Pourquoi ses regards portent-ils parfum et vers ?

Ses yeux me regardaient, hésitants comme des moineaux,
Ses yeux levaient au ciel, où les nuages dansent tout bas.
Que dire ? Chaque minute devenait sacrée…
Je voulais parler, mais mon cœur restait là.

Mes pas timides, mes yeux collés aux siens,
Quand elle s’approchait, je n’osais que détourner…
Même dans les classes, aux portes des examens,
Le pli de sa robe soufflait : “Ce n’est pas encore l’heure…”

Elle portait du jaune — j’aimai les chrysanthèmes.
Elle portait du vert — j’aimai les feuilles du jardin d’école.
De peur que les mots ne suffisent pour dire “je t’aime”,
Je changeai d’encre — pour qu’elle soit couleur violette.

Il n’y avait rien — pourtant mon cœur se troublait,
Un trouble étrange, comme si ce n’était pas moi…
Cent lettres sur papier doublement lignées,
Où même les traits tremblaient — si doucement pourtant…

Les avais-je écrites, ou juste rêvé de les dire ?
L’avais-je regardée, ou simplement adorée en silence ?
Ainsi même les nuits joyeuses portaient douce souffrance,
Et mon bonheur m’effrayait tant il semblait immense.

Alors je rouspétais : pourquoi le ciel est si loin à toucher ?
Et elle aussi — trop malicieuse, trop fière…
Et cent fois : “Non, ce n’est pas encore de l’amour…”
Aujourd’hui encore…
mais pourquoi mon cœur bat si étrange ?

THIRTEEN

Was the sky raining or sweetly bright that day?
If it rained, I wouldn’t go—bubbles burst in my hand.
If the sun was gentle… I chose to stay,
Like a morning light softening her porch’s land.

Was it fifteen, eighteen—the age that came?
But hers, I remember, was only thirteen.
I had to beg her, “Be good, don’t blame…”
I coaxed her gently—pretending I’d grown in between.

I had to wait as if we had planned a date,
Blush like a groom or a guest too shy.
If someone asked in whispers too late,
I’d rush and say: “She’s the one—don’t pry.”

I’d claim “It’s been long…” but in a timid breath,
So birds and butterflies might take my side.
But then I’d console myself: “Sunlight hasn’t left,
Love is still new—because it hasn’t arrived.”

Her cheeks were pink, the blush of girlhood grace,
Her words were sweet, though edged in play.
I stood amazed—her hair perfumed with verse,
Why did her gaze bloom poems all the way?

And those eyes that met mine like shy sparrows still,
Those eyes that rose gently where soft clouds lay…
What could I say? Each minute felt so real,
I wanted to speak—but my heart turned away.

My steps were slow, my glances tangled tight,
She came near—I could only turn aside.
Even in class, in halls of test and fright,
Her passing robe whispered: “Not yet… not time.”

Her dress was yellow—I loved chrysanthemums anew.
Her dress was green—I adored the schoolyard leaves.
Afraid my letters held too little of “I love you,”
I changed my ink to match her purple sleeves.

There was nothing… yet my heart still burned,
A bashful wonder—could this be someone else?
A hundred letters lined with double-turns,
Where even gentle strokes trembled by themselves.

Did I write them, or just whisper love unheard?
Did I gaze, or silently worship her from afar?
So even happy nights felt touched by hurt,
And joy itself became a thing to fear, bizarre.

Then I complained: “Why is heaven so far to reach?”
And she—so stubborn, so proud, too high to see…
So a hundred times I said: “It’s not love. Not yet.”
Even today…
but how strange this heart feels in me.

HƯ ẢO TRĂNG

Hư ảo nào như hư ảo trăng
Em đàn cung nguyệt hát cung vân
Ta về đúng lúc đêm đang tới
Tìm thấy trong thơ chiếc nguyệt cầm

Hư ảo nào như hư ảo mây
Em cười trong nắng, áo trong tay
Thơ trong tà áo, em trong gió
Ta nhớ mơ hồ mây trắng bay

Hư ảo nào như hư ảo em
Tiếng cười khua động những thân quen
Đời xưa ta nhớ mây tiền kiếp
Còn lúc bây giờ ta nhớ em

Hư ảo nào như hư ảo ta
Xoè tay năm ngón động âm ba
Nhìn quanh bất trắc cao thành núi
Đứng tựa vai làm tri kỷ xưa

Hư ảo nào như hư ảo trăng
Trời đưa ta tới chỗ em nằm
Em như huyền hoặc, đời như mộng
Ta ngả lưng làm một giấc trăng.

ILLUSIONS DE LA LUNE

Quelle illusion est comparable à celle de la lune ?
Tu joues de la cithare lunaire, chantant des airs célestes.
Je reviens juste au moment où la nuit tombe,
Trouvant dans la poésie une harpe de lune.

Quelle illusion est comparable à celle des nuages ?
Tu souris sous le soleil, robe en main.
La poésie dans le pli de ta robe, toi dans le vent,
Je me souviens vaguement des nuages blancs flottants.

Quelle illusion est comparable à toi ?
Ton rire résonne parmi les familiers.
Dans une vie antérieure, je me souvenais des nuages d’une existence passée,
Mais maintenant, c’est de toi que je me souviens.

Quelle illusion est comparable à la mienne ?
J’écarte les doigts, éveillant des vibrations sonores.
Regardant autour, les incertitudes s’élèvent en montagnes,
Je me tiens adossé, tel un ancien ami intime.

Quelle illusion est comparable à celle de la lune ?
Le ciel me conduit à l’endroit où tu reposes.
Tu es comme une énigme, la vie comme un rêve,
Je m’allonge pour un sommeil lunaire.

ILLUSIONS OF THE MOON

What illusion is like the moon’s illusion?
You play moon-tones, singing cloud-chords,
I return just as the night begins to fall,
And find within my verse a lute of light.

What illusion is like the illusion of clouds?
You smile in sunlight, your dress in hand.
Poems fold in your robe, you drift in the wind—
I vaguely recall white clouds floating by.

What illusion is like the illusion of you?
Your laughter stirs what once felt known.
In past lives I remembered ancient clouds,
But now, it’s only you I long to hold.

What illusion is like the illusion of me?
I spread five fingers—sound stirs the air.
Around me, all is uncertain, towering like mountains,
I lean on your shoulder—an old kindred soul.

What illusion is like the moon’s illusion?
The sky leads me to where you lie,
You, like a spell; life, like a dream—
I lay myself down in a moonlit sleep.

HOA SEN VÀ HOA ĐÀO


Em vào tắm dưới hoa sen
Những khe nước chảy những miền hải lưu
Những thuyền lạc dưới trời sao
Hỏi em hay hỏi hoa đào của anh
Chỗ đào có lá sen xanh
Bờ xa cỏ thấp nghiêng mình dáng sông
Tuyệt vời giữa một giòng trong
Đầu sông tóc ướt, lưng vòng biển khơi.

LOTUS ET PÊCHER

Tu t’es baignée sous les fleurs de lotus,
Là où l’eau glisse entre mille courants,
Où des barques égarées sous les étoiles
Cherchent ton nom — ou celui du pêcher aimé.

Là où fleurit le pêcher, le lotus s’incline,
Les feuilles vertes bordent des herbes penchées,
Le rivage s’étire en courbe de rivière,
Si pure la source où ton corps se confie.

Au début du fleuve, tes cheveux encore mouillés,
Et ton dos s’arrondit vers l’océan profond…

LOTUS AND PEACH BLOSSOM

You stepped to bathe beneath the lotus bloom,
Where waters slip through drifting ocean streams,
Where lost boats wander under starry skies—
Are they seeking you, or the peach of my dreams?

Where the peach blushes, lotus leaves are green,
Far shores lean low like grasses in a stream,
A perfect stillness in the water’s flow—
At the river’s source, your hair drips moonlight,
Your back curves gently toward the waiting sea.

EM GẦY NHƯ LIỄU TRONG THƠ CỔ

Em ốm nghe trời lượng đã hao
Em ngồi trong nắng mắt xanh xao
Anh đi giữa một ngàn thu cũ
Nhớ mãi mùa thu bẽn lẽn theo

Anh nhớ em ngồi áo trắng thon
Ngàn năm còn mãi lúc gần quen
Em gầy như liễu trong thơ cổ
Anh bỏ trường thi lúc thịnh Đường

Anh nhớ sông có nguyệt lạ lùng
Có trời lau lách chỗ hư không
Em tìm âu yếm trong đôi mắt
Thấy cả vô cùng dưới đáy sông

Anh nắm tay cho chặt tiếng đàn
Tiếng mềm hơi thở, tiếng thơm ngoan
Khi nghe tiếng lạnh vào da thịt
Nhớ tiếng thơ về có tiếng em.

TU ES FRÊLE COMME LE SAULE DES POÈMES ANCIENS

Tu es pâle, et le ciel semble s’user,
Assise au soleil, ton regard fané.
Je marche à travers mille automnes passés,
Gardant en moi l’automne qui te suivait, timide.

Je me souviens de toi, fine robe blanche,
Ce moment premier vit mille ans encore.
Tu es frêle, comme un saule dans les vers antiques,
Et moi, j’ai quitté les concours sous la dynastie Tang.

Je me souviens d’une rivière à lune étrange,
D’un ciel d’herbes folles où le vide régnait.
Tu cherchais la tendresse au fond des regards,
Et tu vis l’infini au fond de la rivière.

Je serrais ta main pour nouer le chant,
Un chant doux comme un souffle, un parfum innocent.
Quand le froid glissait sur la peau en frissons,
Je l’entendais venir… c’était ta voix en poème.

YOU ARE SLENDER LIKE THE WILLOW IN OLD POETRY

You’re pale, as though the sky has thinned with grief,
You sit in sunlight, your gaze grown faint and soft.
I walk through a thousand faded autumns,
Still chasing the shy one that followed me then.

I recall you, in slender white attire—
A moment near you outlives a thousand years.
You were as fragile as a willow in old verse,
And I left the exam halls of flourishing Tang.

I remember a river beneath a strange moon,
And skies of reeds where nothingness bloomed.
You searched for tenderness within my gaze,
And saw eternity in the river’s depth.

I held your hand, to tighten the tune,
A sound soft as breath, a scent pure and kind.
When cold crept slowly beneath our skin,
I heard in that chill the echo of your voice—in verse.

MỜI

Tôi trân trọng mời em dự chuyến tàu tình ái.

Trong một phút, một giây cuộc hành trình sẽ mở. Tôi mời em.
Trân trọng mời em cùng đi, cùng khai mạc cuộc đời.

Tôi mời em vứt bỏ lại đằng sau những kinh thành buồn bã
với phong tục, thói lề, bạc vàng giả dối:
muốn làm người yêu thì phải đỗ Tú Tài.

Tôi mời em đi ngay. Không cần lấy vé.
Không phải đợi chờ vì điều kiện du hành
là những ngón tay lồng vào nhau và tâm hồn đừng đơn chiếc.

Còn nếu cần thì tôi sẽ làm người bán vé.
Nhưng tôi sẽ không quên làm người đồng hành duy nhất
để đưa em đi. Và tôi sẽ làm người lái tàu
để không ai được dự phần vào câu chuyện đôi ta.

Vé có thể là những lá thư xanh. Tàu là gian nhà rất nhỏ.
Nhưng mỗi ga chắc chắn sẽ là
những chiếc hôn nồng cháy cuộc đời.

Tôi mời em đi ngay. Em có thể đến đây với đôi giầy cao gót
để tôi tưởng mình em vóc hạc. Nhưng nếu em vội vã
thì em cứ đi chân không. Tôi sẽ bọc mười đầu ngón chân
với tất cả linh hồn say đắm yêu em.

Em có thể tô môi son rất đỏ
như khi đi dự một dạ yến tưng bừng.
Em có thể để phấn hồng trên má,
trên màu áo những vòng kim tuyến kết hoa đăng.

Nhưng nếu vội vàng mà em để vành môi tái nhợt,
mớ tóc bù tung. Thì có hại gì đâu em?
Cuộc hành trình sẽ khởi vào đêm khuya.
Tôi không nhìn thấy má hồng non vì còn mải mê
với tất cả em tràn đầy trong đáy mắt.

Tôi cũng đi rất vội vàng. Hành lý chỉ mang theo
một vòng tay để ôm em, đôi mắt say sưa
để thì thầm nói chuyện và đôi môi
để kết hoa đám cưới trên vừng trán dịu hiền.

Em đến ngay đi.

Để tất cả gò má em ấp trên bàn tay tôi
xóa hết những đường chỉ tay gian khổ.

Em đến ngay đi.

Em đến ngay cho cuộc hành trình được mở.
Gió được nổi lên từ mớ tóc phiêu bồng,
thuyền dong thả từ đường môi óng ả.
Và ngực căng buồm, mắt trông tìm vội vã:

Tôi đi vào kiều diễm của thân em.

INVITATION

Je t’invite, de tout cœur, au voyage de l’amour,
Dans une minute, une seconde, notre odyssée commence.
Je t’invite, oui, à marcher avec moi,
À inaugurer la vie, ensemble, main dans la main.

Je t’invite à laisser derrière toi
Les cités tristes, les coutumes figées,
L’or mensonger et les règles absurdes :
Pour aimer, faut-il vraiment un diplôme ?

Viens maintenant, pas besoin de billet,
Pas d’attente, car le seul visa,
Ce sont nos doigts qui s’entrelacent
Et nos âmes prêtes à ne plus être seules.

Et s’il le faut, je serai le guichetier,
Mais je n’oublierai pas d’être ton compagnon,
Ni le conducteur de ce train d’amour
Où personne d’autre n’aura droit de passage.

Les billets, ce seront nos lettres d’azur,
Et le train ? Une simple maison,
Mais à chaque gare, je te le promets,
Un baiser enflammé fêtera notre vie.

Viens comme tu veux :
En talons aiguilles, pour que je te voie déesse,
Ou pieds nus, si tu es pressée —
Je couvrirais chacun de tes orteils
De toute l’âme de mon amour.

Tu peux te farder comme pour un bal,
Rouge aux lèvres, poudre aux joues,
Ou porter des guirlandes scintillantes
Sur une robe de fête.

Mais si tu arrives les lèvres pâles,
Les cheveux épars dans le vent,
Peu m’importe — le voyage partira de nuit,
Et je serai trop ivre de toi
Pour voir autre chose que ton être entier.

Je viendrai aussi sans bagage,
Juste un bras pour t’enlacer,
Des yeux pour murmurer l’amour,
Et mes lèvres pour fleurir ton front d’un baiser.

Viens vite,
Que ta joue repose dans ma paume,
Et que toutes les lignes de misère y soient effacées.

Viens vite,
Que notre voyage puisse commencer,
Que le vent se lève dans tes cheveux,
Que la barque glisse de ta bouche lumineuse,
Et que mes yeux, affamés, cherchent sans repos :
Je pars… dans la splendeur de ton corps.

INVITATION

I cordially invite you on a voyage of love.
In just a minute, a second — our journey will begin.
I invite you, truly, to walk with me,
To inaugurate a life, side by side.

I invite you to leave behind
The sorrowful cities, the rigid customs,
The false gold and tired rules —
That to love, one must pass an exam.

Come now — no ticket is needed,
No waiting lines, for the only fare
Is our fingers intertwined
And a heart not wandering alone.

And if need be, I’ll be the one selling tickets,
But I won’t forget to be your sole companion,
Nor the conductor of our love-bound train
Where no one else can share our story.

Our letters — the tickets, blue as the sky.
Our train — a humble home,
Yet every station stop
Will burn with kisses sealing our lives.

Come as you like:
In high heels, so I may see you as divine,
Or barefoot, if you’re in haste —
I’ll wrap each toe
In the full soul of my love.

You may wear red lips bold as a gala,
Powdered cheeks, and a dress aglow
With silver threads and lantern-light.

But if you come in haste —
Lips pale, hair unbrushed —
What does it matter, my love?
Our journey begins in the quiet of night.
I won’t see your rosy cheeks
For I’ll be lost
In all of you, flooding my eyes.

I too will come, with no baggage,
Only an arm to hold you,
Eyes drunk with devotion
And lips to crown your gentle brow with flowers.

Come at once,
So your cheek may rest in my hand,
Wiping away all the harsh lines of fate.

Come now —
So the journey may begin,
So the wind may rise in your drifting hair,
So the boat may set sail from your shimmering lips,
And my breathless eyes may search in haste:

I journey now… into the beauty of your being.

BUỔI CHIỀU VÀ MÁI TÓC

Buổi chiều và mái tóc em
Bắt đầu phủ xuống những miền núi xa.
Anh nằm khi tóc bay qua
Đám mây tình tự thịt da nhẹ nhàng
Giống như trời lấy áo choàng
Đắp lên thân thể võ vàng từ lâu.

LE SOIR ET TES CHEVEUX

Le soir descend, et tes cheveux aussi,
S’étendent sur les montagnes endormies.
Je suis allongé, ton souffle me frôle,
Tes mèches passent — nuage qui cajole,
Tendre murmure de chair et de désir,
Comme un ciel qui voudrait vêtir
Un corps épuisé, pâli depuis longtemps,
D’un manteau doux aux gestes apaisants.

EVENING AND YOUR HAIR

Evening falls — and so do your strands of hair,
Draping softly over distant hills out there.
I lie beneath them as they float on by,
A gentle cloud of flesh and lullaby.
As if the sky, with tender, hushed delight,
Cloaked this weary body in fading light—
A fragile form, long worn and bare,
Now wrapped in twilight and your hair.

NGOÀI TẦM

Khi xứ sở mùa xuân ở ngoài tầm cánh chim bay

Khi những đám mây hy vọng ở ngoài tầm
những giờ thao thức ban đêm

Khi con tàu tương lai ở ngoài tầm ngọn hải đăng chờ đợi

Khi hình ảnh đôi giày đầu tiên, thầy giáo
trường làng chân thực, những cánh đồng tuổi
trẻ ở ngoài tầm kỷ niệm

Khi những cuộc hò hẹn ở ngoài tầm rung động,
sự bình yên ở ngoài tầm giấc ngủ,
tiếng hót chim khuyên ở ngoài tầm vừng trán ban mai.

Khi những bước chân ở ngoài tầm con đường
độc đáo đưa về tâm hồn

Khi con thuyền nối liền những đôi mắt người
ở ngoài tầm giòng sông hiền dịu

Khi những hạt giống công bình được trồng
rất nhiều ngoài tầm khu ruộng được mùa

Khi lời hứa hẹn vẫn ngoài tầm chân trời
hành động vẫn ngoài tầm ngọn lửa chân thành,
ngôn ngữ vẫn ngoài tầm rộng lượng

Khi bàn tay vẫn ở ngoài tầm bàn tay, đôi mắt
ngoài tầm đôi mắt, đôi môi ngoài tầm đôi môi

Khi tự do nhiều nơi vẫn ở ngoài tầm biên thùy

Khi nhánh lộc non của tình người cao hơn ngọn cây
và những mái đầu không ở ngoài tầm ngọn cỏ

Khi ba chiều không gian không ở ngoài tầm đố kỵ

Khi chân lý không ở ngoài tầm những khuôn mặt hoá trang

Ấy là khi ngực hai mươi ở trong tầm viên đạn

Và tình yêu ở ngoài tầm cuộc đời.

HORS DE PORTÉE

Quand le pays du printemps est hors de portée de l’aile de l’oiseau
Quand les nuages d’espérance sont hors de portée
des heures d’insomnie nocturne

Quand le train du futur est hors de portée
du phare en attente

Quand l’image des premières chaussures,
du maître d’école du village,
des champs de jeunesse, est hors de portée du souvenir

Quand les rendez-vous sont hors de portée de l’émotion,
la paix hors de portée du sommeil,
et le chant de l’oiseau hors de portée du front de l’aube

Quand les pas sont hors de portée
du chemin singulier menant à l’âme

Quand la barque reliant les regards
est hors de portée du fleuve paisible

Quand les graines de justice semées
sont souvent hors de portée des champs fertiles

Quand les promesses restent hors de portée de l’horizon,
les actes hors de portée du feu sincère,
les mots hors de portée de la générosité

Quand la main reste hors de portée d’une autre main,
les yeux hors de portée des yeux,
les lèvres hors de portée des lèvres

Quand la liberté, dans bien des lieux,
demeure hors de portée des frontières

Quand le bourgeon humain dépasse le sommet des arbres,
et les têtes nues ne sont pas hors de portée de l’herbe

Quand les trois dimensions de l’espace
ne sont pas hors de portée de la jalousie

Quand la vérité n’est pas hors de portée des masques

C’est alors que la poitrine de vingt ans
est à portée de balle

Et que l’amour est hors de portée de la vie.

OUT OF REACH

When the land of spring lies beyond the reach of a bird’s wing
When the clouds of hope drift beyond the reach
of sleepless hours in the night

When the train of the future lies beyond the reach
of the lighthouse standing in wait

When the image of first shoes,
of the village teacher,
of the youthful fields — is beyond the reach of memory

When the rendezvous lie beyond the reach of tremors,
peace beyond the reach of sleep,
and the bird’s song beyond the reach of the morning brow

When footsteps stray beyond the reach
of the unique path leading to the soul

When the boat that links human eyes
is beyond the reach of the gentle river

When the seeds of justice sown
fall mostly beyond the reach of fertile fields

When promises remain beyond the reach of the horizon,
actions beyond the reach of the honest flame,
words beyond the reach of generosity

When hands remain beyond the reach of other hands,
eyes beyond the reach of eyes,
lips beyond the reach of lips

When freedom in many places
is still beyond the reach of borders

When the tender shoots of human kindness rise higher than treetops,
and bare heads are not beyond the reach of the grass

When the three dimensions of space
are not beyond the reach of envy

When truth is not beyond the reach of painted faces

Then — the twenty-year-old chest
is within the reach of bullets

And love
is out of reach from life.

NƯỚC NGỌT

Tôi viết cho người có đôi môi khô
Vì quen sống giữa một trần gian nước mặn

Giữa một kiếp sống nhá nhem
Nên đời người sờ soạng
Giữa những hố hầm cách bức
Nên bàn tay đóng cửa những bàn tay

Tôi viết cho người
Vì tôi ngại ngày mai
Người sẽ phải ghen với cả những bàn tay lá cây
Giữa gió mùa xuân đang mừng đang tủi

Vì tôi ngại
Khi thời gian không còn chắp nối
Người sẽ ngỡ ngàng
Khi cả những bàn tay hành khất
Mở linh hồn cho lại những yêu thương

Phải, tôi ngại
Sóng sẽ đáng băng ngang
Chẻ vỡ lòng thuyền
Và lòng những con người không chứa đựng

Nên tôi van người
Hãy chịu khó đa mang
Không phải tôi sợ những chấn song dài
Hay những nan lồng mắt cáo chăng ngang
Nhưng tôi phải khóc
Khi những mắt người
Đan thành những lần phên mắt cáo

Nên tôi van người
Hãy chịu khó đa mang
Tôi sẽ xin làm thơ
Để dâng người lấy nửa giòng nước ngọt
Để ngày mai giữa mùa xuân lả lướt
Tôi sẽ hái
Giữa đám mây ngũ sắc của cầu vồng
Lấy một màu cho em dệt áo.

EAU DOUCE

J’écris pour toi, aux lèvres asséchées,
Habituée à vivre où la mer est salée.

Dans une vie d’ombres incertaines,
Les âmes tâtonnent dans l’obscur et la peine.
Les tranchées dressent des murs invisibles,
Et les mains se ferment, deviennent hostiles.

J’écris pour toi,
Car je crains que demain
Tu jalouses même les feuilles sous le vent de juin
Quand le printemps rit et pleure à la fois.

Oui, j’ai peur —
Quand le temps perd ses liens,
Tu seras surprise que même les mendiants,
T’offrent leur cœur dans un geste aimant.

J’ai peur aussi —
Que les vagues, dures et franches,
Brisent la coque des barques
Et les cœurs devenus trop vides pour l’attente.

Alors je t’implore :
Porte en toi mille choses encore.
Je ne crains ni les barreaux ni les cages,
Mais je pleure quand les regards
Se font grilles de ruse, d’orage.

Je t’en supplie —
Sois riche de mille vies.
Je t’écrirai des poèmes,
Pour t’offrir une moitié d’eau pure et suprême,
Et demain, quand dansera le printemps,
Je cueillerai,
Dans l’arc-en-ciel enrubanné,
Une couleur pour tisser ta robe doucement.

FRESH WATER

I write for you, whose lips are dry,
From living where the seas are brine and high.

In a dim and shadowed span of days,
We grope through life in tangled ways.
Where trenches split and walls divide,
Hands no longer reach, they hide.

I write for you
Because I fear the time ahead—
You’ll envy even leaves the spring wind led,
Caught between its joy and ache anew.

I fear that
When time can no longer mend,
You’ll stand amazed as even beggars lend
Their hearts again to love’s old path.

Yes, I fear
The waves will cut the boat in two,
And hearts of those who once were true—
Now emptied—won’t endure or steer.

So I plead with you:
Be brave and bear the weight of more.
It’s not the cage or locked-up door
That strikes my soul with deepest sorrow,
But eyes that weave, like bars, distrustful tomorrows.

I beg of you—
Embrace all burdens love may bring.
And I’ll write poems just to offer
You a stream of freshwater.
So that someday, when spring slips through the sky,
I’ll pluck
A hue from the rainbow’s silken luck,
To weave into your dress as dreams pass by.

PHO TƯỢNG

Khi về,
Xin em đi từng bước chậm,
Anh không còn đó,
Xin em hiểu giùm ,
xin em lượm giùm .

Pho tượng mưa,
Pho tượng mùa đông,
Pho tượng mây xám,
Pho tượng tuyết trắng.

Anh không còn đó,
Dù vậy,
Pho tượng nào cũng có một đời riêng,
Pho tượng mưa và pho tượng tuyết
Pho tượng tuyết, chắc em còn nhớ có quanh cổ chiếc khăn quàng của em
Mỗi pho tượng tự tìm lấy chỗ ngồi của mình
Anh cũng tìm chỗ ngồi
Anh cũng ngồi ở đó
Lặng im
Cho đến lúc chợt biết
Mỗi pho tượng cũng có một đời riêng.

STATUE

Quand tu reviendras,
Je t’en prie, marche lentement —
Je ne serai plus là.
Alors comprends-moi,
Ramasse pour moi.

La statue de pluie,
La statue d’hiver,
La statue de nuages gris,
La statue de neige blanche.

Je ne serai plus là.
Et pourtant,
Chaque statue a sa propre vie,
La statue de pluie et la statue de neige…
La statue de neige — tu t’en souviens ? —
Portait ton écharpe autour du cou.

Chaque statue trouve seule sa place.
Moi aussi, j’ai trouvé la mienne,
Et je me suis assis là,
En silence,
Jusqu’à ce que je comprenne soudain :
Chaque statue porte sa propre vie.

THE STATUE

When you return,
Please walk slowly —
I won’t be there anymore.
So please understand,
Please pick it up for me.

The statue of rain,
The statue of winter,
The statue of gray clouds,
The statue of white snow.

I won’t be there.
And yet,
Each statue has a life of its own.
The statue of rain, the statue of snow —
The snow statue, you must remember,
Wore your scarf around its neck.

Each statue finds its own place to sit.
I too found mine,
And I sat there,
Silent,
Until I suddenly knew —
Each statue holds its own life.

LÚC CHẾT

Anh cúi mặt hôn lên lòng đất
Sáng ngày mai giường ngủ lạnh côn trùng
Mười ngón tay sờ soạng giữa hư không
Đôi mắt đã trũng sâu buồn ảo ảnh

Ở trên ấy mây mùa thu có lạnh
Anh nhìn lên mái cỏ kín chân trời
Em có ngồi mà nghe gió thu phai
Và em có thắp hương bằng mắt sáng?

Lúc ra đi hai chân anh đằng trước
Mắt đi sau còn vương vất cuộc đời
Hai mươi năm, buồn ở đấy, trên vai
Thân thể nặng đóng đinh bằng tội lỗi

Đôi mắt ấy đột nhiên buồn không nói
Đột nhiên buồn chạy đến đứng trên mi
Anh chợt nghe mưa gió ở trên kia
Thân thể lạnh thu mình trong gỗ mục

Anh chợt ngứa nơi bàn chân cỏ mọc
Anh chợt đau vầng trán nặng đêm khuya
Trên tay dài giun dế rủ nhau đi
Anh lặng yên một mình nghe tóc ướt

Nằm ở đấy, hai bàn tay thấm mệt
Ngón buông xuôi cho nhẹ bớt hình hài
Những bài thơ anh đã viết trên môi
Lửa trái đất sẽ nung thành ảo ảnh.

AU MOMENT DE MOURIR

Je courbe le front, j’embrasse la terre
Demain matin, le lit froid grouillera d’insectes
Mes dix doigts tâtonneront dans le néant
Mes yeux enfoncés pleureront des mirages.

Là-haut, les nuages d’automne seront-ils glacés ?
Je regarde les toits d’herbe qui ferment l’horizon
T’écoutes-tu, assise, la mélancolie du vent ?
Allumeras-tu l’encens dans l’éclat de ton regard ?

En partant, mes pieds iront devant
Mes yeux suivront, encore liés à la vie
Vingt ans de tristesse sur mes épaules
Cloué au monde par mes fautes sans fin.

Ces yeux-là, soudain, se remplissent d’un silence
Ils montent, muets, se loger sur tes cils
J’entends la pluie, là-haut, dans la nuit profonde
Et mon corps se recroqueville dans un bois pourri.

Je sens les herbes chatouiller mes pieds
Je sens la douleur peser sur mon front
Les vers, les insectes rampent le long de mes bras
Je suis seul, muet, à écouter mes cheveux mouillés.

Allongé là, les mains las de tout effort
Mes doigts s’abandonnent pour alléger mon corps
Les poèmes que j’ai écrits sur mes lèvres
Le feu de la terre les fondra en mirage.

AT THE MOMENT OF DEATH

I bow my head and kiss the earth,
Tomorrow’s bed will crawl with bugs and cold.
My ten fingers grope through empty space,
My hollow eyes will mourn illusions old.

Above—do autumn clouds bring chill and shade?
I look up where the thatched roof seals the sky.
Will you sit still and hear the autumn fade?
And light your incense with your shining eye?

As I depart, my feet will lead the way,
My eyes, behind, still linger on this life.
Twenty years of sorrow weigh and stay—
My body nailed with guilt, regret, and strife.

Those eyes, all at once, fall silent and deep,
Climb quietly to rest upon your brow.
I seem to hear wind-rain where shadows sleep,
My flesh curls up in rotting timber now.

I itch where grass grows soft beneath my toes,
I ache beneath the burden of the night.
Worms and crickets down my long arms go—
I lie alone, and feel my hair turn white.

Lying there, my weary hands grow still,
Fingers let go, to ease this heavy shell.
The poems once whispered on my lips at will,
The earth’s great fire will melt to spectral spell.

PARIS

Mai tôi ra đi chắc trời mưa
Tôi chắc trời mưa mau
Mưa thì mưa chắc tôi không bước vội
Nhưng chậm thế nào cũng phải xa nhau...

Mai tôi đi chắc Paris sẽ buồn
Paris sẽ nhìn theo
Nhưng nhìn thì nhìn đời trăm nghìn góc phố
Con đường dài thẳng mãi có bao nhiêu

Mai tôi đi dù hôm nay đang vào thu
Giòng sông Seine đang mặc áo sương mù
Đang nhìn tôi mà khoe nước biếc
Khoe lá vàng lộng lẫy lối đi xưa

Dù hôm nay giữa một ngày tháng bảy
Chiếc tháp ngà đang ướt rũ mưa ngâu
Sông Seine về chân đang bước xô nhau
Sẽ vịn ai cho đều giòng nước chảy

Dù mai kia
trong một đêm quá khuya hay một ngày sớm dậy
trên một con đò, bên một góc phố, dưới một luỹ tre
tôi sẽ ngồi kể chuyện nắng chuyện mưa
và có lẽ tôi sẽ kể chuyện Paris
để khói thuốc xám trên môi dăm người bạn
và trên môi tôi
điếu thuốc sẽ run trên những đường cong lận đận
điếu thuốc sẽ run như chân người vũ nữ vừa quen
đôi chân người mà tôi không dám nhớ cũng không dám quên
còn quay đảo giữa điệu nhạc mềm như khói thuốc...

Tôi sẽ hỏi trong những chiều giá buốt
những chiều mưa mây xám nặng trên vai
người con gái mắt xanh màu da trời
trên áng mi dài có quanh co tuyết phủ?

Rồi cả người
cả Paris nhìn tôi qua một nụ cười nhắn nhủ
nụ cười mềm như ánh nắng của cuộc chia ly
của một buổi sáng mai khi những người phu đổ rác bắt đầu đi
những thùng rác bắt đầu cọ vào nhau
với những tiếng kêu của một loài sắt lạnh
như những tiếng kêu của những chiếc đinh khô, những mình búa rắn
của những đôi mắt nhìn theo
và tôi cũng nhìn theo
không biết người ta vừa khâm liêm mình hay khâm liệm một người yêu

Dù người yêu không phải là người con gái có mớ tóc vàng

Nhưng cũng sợ phải viết những lá thư xanh về xứ Đũa son
nên tôi không dám hỏi:
tại sao mắt em buồn
tại sao má em đỏ
tại sao môi em ngoan
vì những ngón tay tô đỏ màu đũa son
đang muốn gắp cả đời người hạnh phúc

Và cả tôi cũng vẫn nghẹn ngào trong mỗi lần nói thật
mỗi lần nghe Paris hỏi tôi:
tại sao anh về
tại sao anh không ở?...

Nhưng dòng máu không thể chảy ngoài huyết quản
dù tôi yêu Paris hơn một người bạn yêu một người bạn
hơn một người yêu yêu một người yêu

Dù đêm nay tôi vẫn làm thơ
dặn những người con gái nhỏ đi về
trên hè phố Saint Michel
gò má đỏ phồng bánh graffen
để những hạt đường rơi trên má
lau vội làm gì cho có duyên

Dù đêm nay những người yêu nhỏ vẫn đi về
vẫn đôi mắt nhìn lơi lả hở khuy
cặp môi nghiêng trong một cánh tay ghì
mỗi chuyến métro qua vồi vội
giòng Seine cười ngoảnh mặt quay đi

Dù đêm nay tháp Eiffel
Vẫn kiễng mình trong sương khuya
nhìn bốn phía chân trời

Và đôi mắt tôi
Vẫn tìm đến trong một giờ hò hẹn

Và từ mai trên những lá thư xanh
tôi không được bắt dầu
bằng một chữ P hoa
như tên một người con gái...

PARIS

Demain je partirai, sûrement il pleuvra,
Oui, je crois qu’il pleuvra fort.
Qu’il pleuve ou non, je ne hâterai pas le pas,
Mais lentement, tout de même, il faudra qu’on se quitte…

Demain, je partirai, Paris sera triste,
Paris me regardera partir,
Mais Paris, c’est mille rues, mille regards égarés,
La route est longue, droite, sans fin.

Demain je partirai, bien que l’automne approche,
Que la Seine se voile d’un manteau de brume,
Et me regarde en vantant ses eaux bleues,
Ses feuilles d’or flamboyantes sur l’ancienne allée.

Même si aujourd’hui, en ce jour de juillet,
La tour ivoire pleure sous la pluie des étoiles,
La Seine déborde, ses pas se bousculent —
Vers qui ira-t-elle suspendre son flot ?

Même si demain,
Au détour d’une nuit trop profonde, d’un matin trop pâle,
Sur un bateau, au coin d’une rue, sous une haie de bambous,
Je conterai des histoires de pluie et de soleil,
Et peut-être… peut-être parlerai-je de Paris.
Alors la fumée grise dansera sur les lèvres d’un ami,
Et sur les miennes,
La cigarette tremblera comme les pas hésitants
D’une danseuse à peine connue —
Ses jambes que je n’ose ni retenir, ni oublier,
Tourneront encore, au rythme d’une musique douce comme la fumée…

Je poserai des questions aux soirs froids,
Aux soirs de pluie et de nuages lourds sur les épaules :
La fille aux yeux bleus couleur du ciel —
Avait-elle des cils recourbés de neige ?

Et Paris —
Et toi, Paris, me regarderas-tu avec un sourire doux,
Comme un rayon de soleil d’adieu,
Un matin où les éboueurs commencent leur ronde,
Où les poubelles s’entrechoquent
Dans le cri métallique d’un monde glacé,
Comme des clous secs, des marteaux durs,
Comme des regards qui suivent…
Et je suivrai aussi,
Ne sachant si l’on enterre un corps —
Ou mon amour.

Même si cet amour n’était pas pour une fille aux cheveux d’or.

Même si j’ai peur d’écrire des lettres bleues au pays des baguettes laquées,
Alors je n’ose demander :
Pourquoi tes yeux sont tristes ?
Pourquoi tes joues sont rouges ?
Pourquoi ta bouche est douce ?
Car ces doigts qui peignent des baguettes rouges
Veulent saisir toute une vie de bonheur…

Et moi aussi, j’étouffe à chaque mot sincère,
À chaque fois que Paris me demande :
Pourquoi repars-tu ?
Pourquoi ne restes-tu pas ?

Mais le sang ne coule pas hors des veines,
Même si j’aime Paris plus qu’un ami n’aime un ami,
Plus qu’un amant n’aime une amante.

Même ce soir, j’écris des vers,
Pour prévenir les jeunes filles rentrant chez elles
Sur les trottoirs de Saint-Michel,
Joues gonflées de gaufres,
Le sucre tombant sur la peau,
Essuyer ? Non… laissons cela au charme.

Même ce soir, les amoureux flânent encore,
Regards effleurant, chemises entrouvertes,
Bouches inclinées dans l’étreinte,
Chaque métro pressé passe,
Et la Seine rit, détourne le regard.

Même ce soir, la tour Eiffel
Se dresse dans le brouillard nocturne,
Regarde les quatre coins du monde.

Et mes yeux
Cherchent encore l’heure d’un rendez-vous.

Mais dès demain, sur les lettres bleues,
Je ne commencerai plus
Par un “P” majuscule
Comme le nom d’une fille…

PARIS

Tomorrow I’ll leave—surely it will rain,
Yes, I’m sure the rain will fall.
Rain or not, I won’t rush my steps,
But slowly, still—we must part ways…

Tomorrow I’ll leave, and Paris will be sad,
Paris will watch me go.
But Paris watches from a thousand corners,
Its long straight roads never truly end.

Tomorrow I’ll leave, though autumn is near,
The Seine wears her misty dress,
Showing off her crystal waters,
And golden leaves on paths of old.

Though today, in the heart of July,
The ivory tower weeps beneath a weeping sky,
And down by the Seine, the rushing steps collide—
Whose arms will steady the restless tide?

Even if tomorrow,
In a late dark night or early light of day,
On a ferry, at a street corner, beneath bamboo shade,
I’ll tell stories of sunshine and rain—
And perhaps, yes, stories of Paris.
While smoke curls from a friend’s lip,
And from my own,
The cigarette trembles through the curve of loss—
Trembles like the dancer’s unfamiliar feet,
Whose steps I dare not remember, nor forget,
Still spinning in a song soft as smoke…

I’ll wonder, on cold afternoons,
Grey with cloud and rain pressing down:
The girl with sky-blue eyes—
Were her lashes laced with snow?

And Paris—
Paris will look at me through a parting smile,
As tender as sunlight at goodbye,
Like morning when the garbage men begin their round,
The trash bins clanging together
In the metallic cry of something cold—
Like dry nails, hard hammers,
Like eyes that follow…
And I too will follow,
Not knowing if they bury me—
Or someone I loved.

Even if she wasn’t the girl with golden hair.

Even if I feared writing blue letters back to the land of lacquered chopsticks,
I wouldn’t dare ask:
Why are your eyes sad?
Why are your cheeks red?
Why is your mouth so gentle?
Because the fingers painting crimson on chopsticks
Seem to grasp a whole life’s happiness…

And I too—
Choked by each truth I try to speak,
Every time Paris asks me:
Why do you leave?
Why don’t you stay?

But blood cannot run outside the veins,
Even though I love Paris more than a friend loves a friend,
More than a lover loves their beloved.

Even tonight, I still write verses,
For young girls returning home
Down the sidewalks of Saint Michel,
Cheeks puffed with warm graffen cakes,
Sugar dropping softly onto skin—
Why wipe it away? Let charm linger.

Even tonight, young lovers still walk on,
Eyes flirt wide, shirt buttons undone,
Lips tilted in tight embraces,
Each metro rushes past,
And the Seine laughs, turning away.

Even tonight, the Eiffel Tower
Stretches in the midnight mist,
Watching every corner of the sky.

And my eyes
Still search for a final meeting hour.

But tomorrow, in those blue-stamped letters,
I will no longer begin
With a capital “P”—
Like the name of a girl.

TÔI SẼ SANG THĂM EM

Tôi sẽ sang thăm em
Để nhớ những mớ tóc màu củi chưa đun
Mầu gỗ chưa ai ghép làm thuyền
Lùa vào nhau nhóm lửa

Tôi sẽ sang thăm em
Để những ánh mắt màu sao sáng tỏ
Hay đôi mắt màu thóc đang say
Màu vàng khô pha lẫn sắc nâu gầy
Đừng nhớ những ngày còn là lúa
Để lệ trắng như gạo mềm rơi trên tay

Tôi sẽ sang thăm em
Để tình yêu đừng chua cay
Để tình yêu là sóng
Một giòng sông gặp gỡ giòng sông

Tôi sẽ sang thăm em
Dù có một nhịp cầu mới mở
Nhưng chỉ để hành quân
Tôi sẽ sang thăm em
- Ngay hôm nay -
Chờ ngày mai có thể
Chúng mình sẽ xa nhau
Chúng mình sẽ thù nhau
Chúng mình sẽ nhìn nhau bằng đôi mắt người đàn bà có tuổi

Và giòng sông có thể dài thêm nửa với
Bờ sông không đuổi kịp giòng sông
Nhịp cầu đổ gãy
Và chúng mình
Với bốn bàn tay chết đuối
Trên bờ sông
Như người đàn bà suốt đời thai nghén
Phải không em?

JE VIENDRAI TE VOIR

Je viendrai te voir,
Pour me souvenir de ces mèches couleur de bois,
Bois non encore brûlé,
Bois qu’aucune main n’a joint pour en faire un bateau,
Mais qu’on pousse au feu pour réchauffer l’instant.

Je viendrai te voir,
Pour ces regards couleur d’étoile au cœur clair,
Ou ces yeux couleur de blé ivre,
Jaune fané, mêlé de brun maigre,
Qu’ils n’aient plus mémoire des jours de moisson,
Où les larmes, blanches comme riz tendre,
Tombaient doucement sur la paume.

Je viendrai te voir,
Pour que l’amour ne soit plus amer,
Pour que l’amour soit une vague,
Un fleuve à la rencontre d’un autre fleuve.

Je viendrai te voir,
Même s’il existe un nouveau pont dressé,
Mais conçu pour la guerre.
Je viendrai te voir
— Dès aujourd’hui —
Car demain peut-être,
Nous serons séparés,
Nous serons ennemis,
Nous nous verrons avec des yeux
De femme trop longtemps vieillie.

Et le fleuve pourrait s’allonger d’un demi-cours,
La rive, lasse, ne le suivrait plus.
Le pont s’effondrerait.
Et nous,
Avec nos quatre mains noyées,
Gisants sur la berge,
Comme une femme toujours enceinte
Sans jamais enfanter.
N’est-ce pas, mon amour ?

I WILL COME TO SEE YOU

I will come to see you,
To remember those strands of hair,
The color of firewood yet unburned,
Wood not yet carved to build a boat,
Gathered together to kindle a flame.

I will come to see you,
For eyes that shine with starlight,
Or the gaze of ripened grain in dream,
That dry golden hue tinged with slender brown—
Let them forget the days of harvest past,
When tears as soft as rice
Would fall gently into waiting hands.

I will come to see you,
So that love won’t turn bitter,
So that love becomes a wave,
One river meeting another.

I will come to see you,
Even if a new bridge has opened,
Built only for marching feet.
I will come to see you
— Today —
Before tomorrow comes,
When we may drift apart,
When we may turn against each other,
When we may look at one another
With eyes like a woman weathered by time.

And the river might stretch half a course longer,
Its banks too weary to follow its flow.
The bridge might collapse,
And we—
With four hands drowned
On the riverside—
Like a woman forever bearing
But never giving birth.
Isn’t that right, my love?

THÁNG SÁU TRỜI MƯA

Tháng sáu trời mưa, trời mưa không ngớt
Trời không mưa anh cũng lạy trời mưa
Anh lạy trời mưa phong toả đường về
Và đêm ơi xin cứ dài vô tận

Đôi mắt em anh xin đừng lo ngại
Mười ngón tay đừng tà áo mân mê
Đừng hỏi anh rằng: có phải đêm đã khuya
Sao lại sợ đêm khuya, sao lại e trời sáng...

Hãy dựa tóc vào vai cho thuyền ghé bến
Hãy nhìn nhau mà sưởi ấm trời mưa
Hãy gửi cho nhau từng hơi thở mùa thu
Có gió heo may và nắng vàng rất nhẹ

Và hãy nói năng những lời vô nghĩa
Hãy cười bằng mắt, ngủ bằng vai
Hãy để môi rót rượu vào môi
Hãy cầm tay bằng ngón tay bấn loạn

Gió có lạnh hãy cầm tay cho chặt
Đêm có khuya em hãy ngủ cho ngoan
Hãy biến cuộc đời thành những tối tân hôn
Nếu em sợ thời gian dài vô tận

Tháng sáu trời mưa, em có nghe mưa xuống
Trời không mưa em có lạy trời mưa?
Anh vẫn xin mưa phong toả đường về
Anh vẫn cầu mưa mặc dầu mây ảm đạm

Da em trắng anh chẳng cần ánh sáng
Tóc em mềm anh chẳng thiết mùa xuân
Trên cuộc đời sẽ chẳng có giai nhân
Vì anh gọi tên em là nhan sắc

Anh sẽ vuốt tóc em cho đêm khuya tròn giấc
Anh sẽ nâng tay em cho ngọc sát vào môi
Anh sẽ nói thầm như gió thoảng trên vai
Anh sẽ nhớ suốt đời mưa tháng sáu.

JUIN, IL PLEUT

En juin il pleut, la pluie sans répit,
Même s’il ne pleuvait, je prierais qu’il pleuve,
Que la pluie ferme les routes du retour,
Et que la nuit, oh nuit, devienne infinie.

Ne crains rien, tes yeux, laisse-les dans les miens,
Que tes dix doigts cessent de jouer l’étoffe,
Ne demande pas : est-il déjà si tard ?
Pourquoi craindre la nuit ? Pourquoi redouter l’aube ?

Laisse tes cheveux reposer sur mon épaule
Comme un bateau au port après l’errance,
Réchauffons la pluie avec nos regards
Et donnons-nous le souffle d’un automne apaisé —
Un vent léger et un doux soleil d’ambre.

Parlons de rien, des mots sans importance,
Souris avec les yeux, dors avec l’épaule,
Verse ton vin à mes lèvres en silence,
Et serre mes doigts tremblants de ton émoi.

Si le vent est froid, serre plus fort ma main,
Si la nuit s’étire, dors paisible, câline,
Changeons la vie en nuits de noces sans fin
Si tu crains la longueur de l’éternité.

En juin il pleut, entends-tu la pluie tomber ?
Même s’il ne pleuvait, supplierais-tu Dieu ?
Je prie que la pluie nous enferme à deux,
Je veux la pluie, même si le ciel est gris.

Ta peau est blanche, je n’ai plus besoin de lumière,
Tes cheveux sont soyeux, le printemps m’est indifférent.
Plus aucune beauté n’existerait sur terre
Car ton nom seul est devenu mon beau chant.

Je caresserai tes cheveux pour parfaire ton sommeil,
Je soulèverai ta main jusqu’à mes lèvres d’argile,
Je te parlerai comme le vent, discret et fidèle,
Et je me souviendrai toujours de la pluie en juin.

JUNE, IT RAINS

In June it rains, the rain never ends,
Even without rain, I’d still pray for it to fall,
Pray that the roads home are closed by the storm,
And oh night, please stretch on forever.

Don’t be afraid, let your eyes rest in mine,
Let your fingers stop playing with the edge of your dress,
Don’t ask me now: is the night getting late?
Why fear the late night, why fear the dawn?

Let your hair lean gently against my shoulder,
Like a boat docking after its long voyage,
Let’s warm the rainy air with quiet gazes,
Share our breath like a soft autumn breeze —
A gentle wind and golden sun, faint and warm.

Let’s speak nonsense, words without meaning,
Smile with our eyes, and sleep with our shoulders,
Let lips pour wine into lips in silence,
And hold hands tight with trembling fingers.

If the wind is cold, let me hold your hand tighter,
If the night is deep, sleep softly beside me,
Let’s turn this life into wedding nights unending,
If you’re afraid of how long forever might be.

In June it rains — do you hear the falling drops?
If it didn’t rain, would you still beg the sky?
I’d still pray for rain to block all return,
Still long for storms, even under dull clouds.

Your skin is so fair, I need no other light,
Your hair is so soft, I care not for spring.
There’ll be no other beauty left in the world
For I’ve called your name — and that is beauty.

I’ll smooth your hair for peaceful sleep to come,
I’ll lift your hand until it touches my lips,
I’ll whisper to you like a breeze on your shoulder,
And I’ll remember always the rain in June.

TÌNH YÊU ĐÀN ÔNG BA MƯƠI TUỔI

Hỡi người yêu có bàn tay anh buông ra như tàn thuốc lá
Hãy tha cho đốm hồng thân thể này trong ngày tháng thành than
Dây thép gai đã buộc vào mắt anh gió lốc
Cuồng phong đau thương mang tàn lụi vai buồn

Niềm chua xót đã lớn lên thành núi
Vừng trán anh trên mỏm ấy hoang vu
Anh chẳng nói vì rừng không biết nói
Tiếng lau cao đã động cánh tay già

Có ra biển cứ nhìn sóng to bằng mắt nhìn oán hận
Để anh nhìn thấy anh trong mắt ướt cựa mình
Để anh nghe tiếng anh giữa vô cùng cao rộng
Để anh tìm trong nỗi buồn ghế gớm còn anh

Hãy vứt vào cuộc đời những người đàn ông đến sau niềm phụ bạc
Những đêm cười hãy đốt bằng những giông bão hôn mê
Những mắt nai tơ ấy là anh rỏ máu
Trong đèn hoa lửa vỡ tiếng anh thề

Cứ nói thật to những lời nguyền rủa
Lần âm thanh anh về ngủ giấc em vui
Em sẽ thấy vẫn thân hình phiền lớn
Giữa râu gai thơ sáng vẫn đâm chồi

Hỡi người yêu có bàn tay anh buông ra như tàn thuốc lá
Vẫn nhìn nhau bằng mắt huyệt chôn nhau
Những hòn đất ném lên hòn đất
Những ngón tay vẫn gọi ngón tay sầu.

L’AMOUR D’UN HOMME DE TRENTE ANS

Ô toi, mon amour, ta main glisse de la mienne comme une cendre de cigarette,
Épargne ce corps ardent, devenu braise sous les jours qui passent.
Des fils barbelés s’enroulent dans le vent de mes yeux,
Et les tempêtes de douleur s’effondrent sur mes épaules fanées.

La peine a grandi, montagne silencieuse,
Mon front nu campe au sommet déserté.
Je ne dis rien – la forêt ne sait parler,
Mais les roseaux frémissent aux gestes du vieil homme.

Va vers la mer, regarde les vagues comme on regarde la rancune,
Pour que je me voie, frémissant, dans tes yeux noyés,
Pour que j’entende ma voix dans l’immensité nue,
Pour que, même au cœur du désespoir, je sache que je suis.

Jette aux hommes qui viendront après moi ton abandon cruel,
Qu’ils consument tes nuits dans les incendies du délire.
Ces yeux naïfs où le cerf se brise – c’était mon sang versé,
Et dans les feux d’artifice, ma promesse éclatée.

Crie fort tes imprécations, qu’elles deviennent mon repos
Dans les rires de tes nuits sans moi.
Tu verras encore cette forme pesante d’ennui
Sous la barbe des ronces, le poème renaît, il fleurit.

Ô toi, mon amour, ta main glisse de la mienne comme une cendre de cigarette,
On se regarde avec les yeux de notre propre tombe.
Les poignées de terre tombent l’une sur l’autre,
Et les doigts appellent encore les doigts perdus dans la douleur.

LOVE OF A THIRTY-YEAR-OLD MAN

Oh my love, your hand slips from mine like the ash of a cigarette—
Spare this glowing ember of flesh, soon to be charred by time.
Barbed wires coil in the stormwinds of my eyes,
A hurricane of sorrow has worn down these weary shoulders.

Bitterness has risen tall, a mountain in my chest,
My forehead stands lonely upon its barren peak.
I no longer speak—forests do not speak—
But reeds still tremble beneath the gesture of old limbs.

Go to the sea, and watch the waves as you would a grudge,
So I might see myself stirring in your tear-stained gaze,
So I might hear my voice in that vastness overhead,
And in the haunting depths of grief, still find myself.

Throw your betrayals at the men who come after,
Let your laughter burn in the fevered storms of forgetfulness.
Those deer-like eyes—those were mine, shedding blood,
And amid shattered lights, my vow lay broken.

Shout your curses loud, so I may rest in the echo
Of joyless sleep that you now call peace.
And you will see, still, this weight of a body,
Where among thorned beards, poems bloom anew.

Oh my love, your hand slips from mine like the ash of a cigarette—
We stare at each other like two graves facing inward.
Earth clumps upon earth,
And fingers still reach out for fingers steeped in sorrow.

SÂN BẮN

Bia lên ta thấy thân người
Thấy ta thấy địch thấy đời lãng du
Thấy tay dư thấy chân thừa
Thấy tai nghễnh ngãng mắt mù óc không
Một đời phơ phất hình nhân
Thấy còn thấy hết sau cùng thấy đau
Bia lên thấy mẹ u sầu
Giấy bồi tơi tả cúi đầu trong ta
Trời cao ngó xuống thịt da
Bia lên trông cũng vật vờ cỏ xanh
Bia lên tìm chỗ ta nằm
Non cao duỗi cẳng em còn thấy đâu
Hầm bia buồn đến mộ sâu
Nghìn cây nến thắp trên đầu đạn bay.

STAND DE TIR

La cible se lève — je vois un corps d’homme,
Je vois moi, je vois l’ennemi, je vois la vie errante.
Je vois des mains en trop, des jambes inutiles,
Des oreilles sourdes, des yeux aveugles, l’esprit vide.

Une vie flottante comme un pantin d’ombre,
Je vois encore, je vois tout — et, enfin, je vois la douleur.
La cible se lève — je vois ma mère en deuil,
Du papier mâché déchiré courbe la tête en moi.

Le ciel haut regarde notre chair,
Même la cible semble errer sur l’herbe verte.
Elle se lève, cherchant où je pourrais m’étendre —
La montagne s’étire, mais toi, tu n’es plus là.

La fosse aux cibles est plus triste qu’une tombe,
Mille bougies allumées sur le vol des balles.

FIRING RANGE

The target rises — I see a human frame,
I see myself, the foe, life lost in aimless drift.
I see surplus hands, redundant legs,
Ears that don’t hear, blind eyes, a hollow mind.

A life like a puppet, dangling in haze,
Still seeing, seeing all — and in the end, pain.
The target lifts — I see my mother grieving,
Torn paper slumps, its bowed head deep in me.

High in the sky, heaven stares at flesh,
Even the target drifts like green grass sleepwalking.
It rises, searching where I might lie —
The mountain stretches out, but you are gone.

The target trench feels sadder than a grave,
A thousand candles lit on flying bullets’ trail.

TUYỆT CHIÊU

Nãy giờ em tìm được tuyệt chiêu
Trên đường vô núi buổi chiều pha sương
Trông lên tượng Phật sơn son
Ngó qua tục lụy vẫn còn ngẩn ngơ
Trở ra chặt mấy cây già
Hai tay chai cứng nào ngờ vẫn đau.

LE COUP SUPRÊME

Depuis tout à l’heure, tu as trouvé le coup suprême
Sur le sentier brumeux qui monte vers la montagne,
Tu lèves les yeux vers le Bouddha doré,
Mais ton cœur reste troublé par le monde profane.

Au retour, tu abats quelques vieux arbres,
Tes deux mains calleuses — qui l’eût cru ? — ont encore mal.

THE ULTIMATE MOVE

Just now, you found your ultimate move
On the misty path into the evening hills.
You looked up at the lacquered Buddha above,
Yet still stood stunned by worldly thrills.

On your way back, you felled some aging trees—
Who’d have thought your calloused hands still feel pain?

BẤT NGỜ

Đêm mưa có chỗ bất ngờ
Chỗ thêm ấm áp chỗ thờ phượng nhau
Mai về mẹ hỏi đi đâu
Đắp chăn chùm kín ngang đầu nghe em
Thiên đường có chỗ màu đen
Anh nằm nghe thấy vẫn còn tiếng mưa
Tiếng trời gõ nhịp tiếng trưa
Tiếng cho sâu thẳm tiếng khuya tuyệt vời.

SURPRISE

Dans la nuit de pluie, il y a des surprises,
Des coins plus tièdes, des coins où l’on se vénère.
Demain, si Maman demande où j’étais hier,
Je tirerai la couverture jusqu’au front, sans mot dire, pour te taire.

Le paradis a aussi des coins noirs,
Allongé, j’entends encore la pluie s’égoutter,
Le ciel frapper le rythme du plein midi,
Et résonner, jusqu’au plus profond, la merveille d’une nuit infinie.

SURPRISE

In the rainy night, there are places of surprise
Some where warmth lingers, some where we worship each other.
Tomorrow, if Mother asks where I had gone,
I’ll pull the blanket over my head, and let silence answer.

Even heaven has its shades of black,
Lying still, I still hear the falling rain,
The sky tapping the rhythm of midday,
Echoing deep - the wonder of a perfect midnight refrain.


Trong tập này:

1/ Áo lụa Hà Đông
2/ Tương tư
3/ Thơ xuân
4/ Bài thơ ngắn
5/ Paris có gì lạ không em
6/ Cần thiết
7/ Nga
8/ Tôi sẽ sang thăm em
9/ Có phải em về đêm nay
10/ Bài giã biệt
11/ Tôi sẽ bỏ đi rất xa
12/ Tâm sự
13/ Tự do
14/ Hai mươi
15/ Kỳ diệu
16/ Cảm tạ
17/ Bây giờ
18/ Năm ngón tay
19/ Mùa xuân buồn lắm em ơi
20/ Ngỏ ý
21/ Gọi em
22/ Tiễn biệt
23/ Di chúc
24/ Buổi sáng học trò
25/ Người em sống trong cô độc
26/ Đêm mưa
27/ Cá vàng
28/ Chào nhau
29/ Chim
30/ Đợi khách
31/ Dặn vợ sắp cưới
32/ Đẹp
33/ Hãy đưa tôi ra bờ sông
34/ Tuổi 13
35/ Hư ảo trăng
36/ Hoa sen và hoa đào
37/ Em gầy như liễu trong thơ cổ
38/ Mời
39/ Buổi chiều và mái tóc
40/ Ngoài tầm
41/ Nước ngọt
42/ Pho tượng
43/ Lúc chết
44/ Paris
45/ Tôi sẽ sang thăm em
46/ Tháng sáu trời mưa
47/ Tình yêu đàn ông ba mươi tuổi
48/ Sân bắn
49/ Tuyệt chiêu
50/ Bất ngờ


Thơ NGUYÊN SA
Bản dịch tiếng Pháp và tiếng Anh THÂN TRỌNG SƠN
( tháng 4 / 2025 )

Trang Thân Trọng Sơn

art2all.net