Trương Văn Dân

 

KIỆT TẤN

TRƯƠNG VĂN DÂN, 

XẢ LÁNG VỚI VĂN CHƯƠNG

 

Nxb Tổng Hợp tác phẩm HCM (6-2024)

 


 

Tháng mười năm nay, 2024, người viết nhận được món quà quư giá và thân thiện đến từ Trương Văn Dân, tác giả tập truyện ngắn và tản văn “Gia đ́nh – những nỗi đau ngọt ngào”. Sách dày hơn 370 trang, chia làm 29 tựa.

 

Tập truyện mà các bạn đang cầm trên tay có chủ đề về những mối quan hệ trong gia đ́nh và t́nh nghĩa vợ chồng. Tác giả đă minh định như vậy ngay từ đầu, trong Lời ngỏ. Rồi viết tiếp:

 

“Gia đ́nh là một tế bào rất quan trọng (…) Gia đ́nh giống như một vũ trụ nhỏ, nơi chúng ta học cách trở thành thành viên của xă hội lớn”. “Cuộc sống gia đ́nh có thể trở thành là thiên đường cũng có thể là địa ngục. Tấn kịch trong gia đ́nh có lẽ là tấn kịch đáng sợ nhất trong kiếp sống của loài người”.

 

Người đọc đă được cảnh báo trước, phải cẩn thận thắt dây an toàn lên người, trước khi khởi sự đọc truyện viết đầu tiên của tác giả. Và quả nhiên, 29 câu chuyện của Trương Văn Dân đă diễn tiến y chang như trong Lời ngỏ. Bên cạnh những thương yêu đùm bọc ấm áp trong gia đ́nh và giữa vợ chồng, c̣n có những màn vô cùng bỉ ổi v́ tranh chấp quyền lợi, tiền bạc và nhứt là gia tài - dĩ nhiên. Rồi từ đó tác giả đưa ra những nhận định bao quát như những bài học để đời. Những bài học này có khi là những lời tạc dạ ghi ơn hoặc khen ngợi sự tận tâm và hy sinh cao cả của cha mẹ, anh em. Rất cảm kích! Nhưng cũng có khi là những lời cảnh cáo, đại loại “Các em nên lấy đó làm gương mà giữ ḿnh” như trong sách Quốc văn giáo khoa thư.

 

Cái thiện ư của Trương Văn Dân rất rơ rệt, rất đáng được cổ vơ. Và dường như tác giả viết truyện cũng chỉ nhằm có mỗi một mục đích đó. Những bài học để đời. Truyện kể chỉ là ẩn dụ, như một cái cớ để từ đó tác giả rút ra những bài học thâm thúy. Bài học là chính, văn chương là phụ. Rạch ṛi, phân minh. Rất luân lư và thực tiễn. Đáng được tán thưởng.

 

Tuy nhiên, nếu viết chỉ nhằm đưa ra những suy gẫm (nát óc) của ḿnh, thiết tưởng các thể loại như tùy bút, tiểu luận, phiếm luận,… có lẽ thích hợp hơn. Bởi lẽ đó là sân chơi của đủ loại ư tưởng. Nơi đó, tha hồ mà tuôn xả, mà lai láng, mà múa may, vặn vẹo, khóa tay bẻ chưn nhau. C̣n người đọc th́ cũng đă biết trước những ǵ đang chờ đợi ḿnh để khỏi bị dị ứng.

 

Khi cầm bút lên để sáng tác, người viết nào cũng đă từng đặt cho ḿnh câu hỏi then chốt: “Viết như thế nào đây?”. Nhân dịp được Quán Văn mời viết về chủ đề Elena (Ôi! Hoàng hậu yêu dấu của ḷng ta!), đấng lang quân chung t́nh đă hạ bút:

 

“Ḿnh sẽ viết những ǵ…

…..

…không tuân theo một thứ tự thời gian”.

 

Hay lắm! Tốt lắm! Nhưng đó chỉ mới là bước đầu: Ư thức. Bước gay go kết tiếp là làm thế nào để thể hiện ư thức đó, khi cầm bút lên và viết thực sự. Khi viết, hầu hết các tác giả đều gầm đầu đưa đẩy ng̣i bút tùy theo tâm tính và cách nh́n đời của ḿnh. Mà những điều thuộc nội tâm này, không dễ ǵ mà chế ngự và hướng dẫn chúng hoàn toàn theo ư muốn của ḿnh cho được. Bởi lẽ đó, những lúc hứng khởi, tác giả thường gầm đầu mà phóng bút theo cảm hứng của ḿnh, không bỏ qua một chi tiết nào, thừa thắng xông lên, thao thao bất tuyệt, một ḿnh múa gậy vườn hoang. Và người đọc đă bị bỏ quên! Rồi có thể đâm ra chán nản và bỏ cuộc luôn, v́ không c̣n theo dơi được những ǵ mà tác giả đang viết. Người đọc cảm thấy ḿnh không c̣n dính dáng ǵ với câu chuyện kể nữa hết. Nhưng nếu viết mà không c̣n người đọc th́ sao? Bởi lẽ đó, khi sáng tác, thỉnh thoảng tác giả nên dừng lại. Rồi đặt ḿnh vào địa vị người đọc mà đọc lại những trang ḿnh vừa viết. Xong tự hỏi: “Liệu người đọc có theo dơi được và có thích thú chăng?”

 

Như vậy, phải viết như thế nào đây để cả hai bên, người viết lẫn người đọc, đều t́m được thú vị cho ḿnh. Phần giải đáp câu hỏi éo le, thúc hối, nhức nhối cái đỉnh cao trí tuệ này, xin nhường lại cho người trong cuộc: Trương Văn Dân! Dựa theo ư thức của chính ḿnh, Trương Văn Dân sẽ tự suy gẫm (tư duy tóe khói) và vạch lấy cho ḿnh một phong cách riêng biệt để dựng truyện và một bút pháp thích hợp để diễn tả nó, sao cho độc giả của ḿnh có thể theo dơi, tham dự và chia sẻ cùng tác giả. Điều này quan trọng hàng đầu. Được như vậy, tùy theo truyện viết của ḿnh, tác giả tha hồ mà tung ra những suy gẫm sâu xa (coi chừng hết biết đường ra!) và những bài học để đời (coi chừng u đầu!). Người đọc sẽ không cảm thấy ḿnh bị thất lạc trong khu rừng văn chương đang trút lá ào ào từ bốn phía. Một điều hiển nhiên: Không có người đọc, sẽ không có tác phẩm. Cũng như một tuồng diễn mà không có người coi.

 

Phải nh́n nhận Trương Văn Dân là người tha thiết và đam mê văn chương tột bực – đam mê hơn nữa là chết liền! Và chính điều này mới quả thiệt là đáng quư, trong cái thời buổi kỹ thuật số, internet và thông minh nhân tạo này. Ngày đêm, ai nấy đều mê mệt dán mắt trên đủ loại màn ảnh lớn nhỏ, vĩ đại, tí teo. Đọc sách? “C̣n khuya! Bà tưởng tui cù lần hả?” Thế c̣n viết? “Đâu có hưỡn!” Bàn tay năm ngón xanh xao cứ lăng xăng khều chết bỏ trên cái smart-phone của ḿnh, kiểu mới nhứt! Cũng may là cái smart-phone không dẫy tê tê mà cười ha hả “Nhột quá! Nhột quá” Có lẽ sợ bị nhốt vô nhà thương điên.

 

Trước cảnh chợ chiều ră đám buồn thiu, hoàng hôn phủ kín mít chân trời tím, người cầm bút năm xưa bèn ngửa cổ lên trời khóc ba tiếng, cười ba tiếng mà than rằng: “Ôi thôi! Văn chương phú tục chẳng hay/ Trở về làng cũ học cày cho xong” Khóc xong bèn rút khăn kleenex ra mà lau lệ.

 

Nghe theo lời khuyến dụ của người xưa, Trương Văn Dân, tay cầm bút bi mạ vàng le lói, vai đeo ba lô trĩu nặng tư tưởng, hồ hởi quay gót trở về làng cũ le lói của ḿnh miệt B́nh Định. Không phải để học cày. Mà là để học vơ B́nh Định. Và múa bút Sài G̣n: “Hăy xê ra cho người ta cứu nước!” Rồi kể từ đó, các sáng tác đầy ắp những suy gẫm về cuộc đời của Trương Văn Dân theo nhau ra mắt độc giả đều đều…

 

Cuộc chơi văn chương mài miệt đó của Trương Văn Dân, giới điệu nghệ gọi là:
“Chơi xả láng!”

 

 

Kiệt Tấn

Paris, tháng 12.2024

 

 

Ghi chú: Vào thời điểm mà đám nhân loại khốn khổ này sắp kéo nhau hết xuống địa ngục để … ỉa, bằng cái “đỉnh cứt trí tuệ” của con người. Trong viễn ảnh thế chiến thứ ba hạch nhân, do ḷng sân hận của lũ người gây ra: “Trời tru, đất diệt!”.
 

 

Thủ bút Kiệt Tấn :

 


 



 

art2all.net